Mahfil Mecmuası bağlamında Tahirü'l Mevlevi'nin entelektüel çevresi
Intellectual Circle Of Ṭāhır Al-Mawlawī In the context Of 'Mahfıl Majmūʿa'
- Tez No: 966269
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE CANLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 103
Özet
Bu tez çalışmasının temel gayesi, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş sürecinde Mahfil mecmuası etrafında teşekkül eden Tâhirü'l-Mevlevî'nin entelektüel çevresinin tarihsel ve düşünsel boyutlarını bütüncül bir çerçevede tahlil etmektir. Bu bağlamda çalışma üç ana eksende ilerlemektedir: Birinci eksende, II. Meşrutiyet'ten Mütareke'ye dek İstanbul'daki entelektüel çevreler, mecmua yayıncılığının gelişimi ve Mahfil mecmuasının kuruluş şartları, yayın serüveni ve yapısal özellikleri ele alınmıştır. İkinci eksende, Tâhirü'l-Mevlevî'nin entelektüel biyografisi ve mecmua etrafındaki yazar kadrosunun sosyokültürel ve mesleki profilleri prosopografik bir yaklaşımla incelenmiştir. Üçüncü eksende, Mahfil'in yazın içeriği tematik ayrılmış, Tâhirü'l-Mevlevî çevresinde şekillenen sosyal ağlar ve entelektüel etkileşimler incelenmiş; mecmuaya katkı sağlayan kişilerin Mahfil sonrası kariyerleri aktarılmıştır. Metodolojik olarak, yazarların eğitim, meslek ve düşünsel pratiği karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş; Thomas Kuhn'un“scientific community”kavramı ile Hüsamettin Arslan'ın“epistemik cemaat”tanımlamaları arasındaki örtüşme ve farklılıklar üzerinden, Mahfil özelinde daha esnek ve geçirgen bir entelektüel çevre modeli önerilmiştir. Bu model, klasik çevre tanımlarının ötesine geçerek bireysel fedakârlık ve müşterek dayanışmanın fikir üretimindeki tarihsel işlevini vurgular. Bulgular, Mahfil mecmuasının sadece“İslamcı”ya da“dinî içerikli”mecmua kategorisiyle sınırlanamayacağını; çoklu düşünsel geleneğin ve entelektüel çeşitliliğin kesişim noktası olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, bu çalışma Mahfil mecmuası ve Tâhirü'l-Mevlevî çevresini Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş sürecindeki fikir krizleri ve düşünsel arayışların özgün bir örneği olarak kalmayıp, entelektüel çevre incelemeleri için de sağlam bir araştırma zemini teşkil etmektedir.
Özet (Çeviri)
The primary aim of this dissertation is to offer a comprehensive analysis of the historical and intellectual dimensions of the milieu centered on Ṭāhir al-Mawlawī and the Mahfil Journal during the transition from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey. It begins by examining Istanbul's intellectual circles and periodical publishing from the Second Constitutional Era through the Armistice, with particular attention to the conditions under which Mahfil was founded, its publication trajectory, and its structural characteristics. It then turns to a prosopographical study of Ṭāhir al-Mawlawī's own intellectual biography alongside the socio-cultural and professional profiles of the journal's contributors. Finally, it explores the social networks and intellectual interactions that crystallized around Ṭāhir al-Mawlawī, tracing how those who contributed to Mahfil went on to shape their subsequent careers and leave enduring legacies within the collective memory. Methodologically, the dissertation compares the contributors' education, occupations, and intellectual practices, and reframes the notion of an intellectual community by juxtaposing Thomas Kuhn's concept of the“scientific community”with Hüsamettin Arslan's definition of the“epistemic community.”This approach yields a model of an especially flexible and permeable intellectual milieu—one that transcends classical community definitions by foregrounding the historical role of individual sacrifice and collective solidarity in the production of ideas. The findings demonstrate that Mahfil cannot be confined to the categories of an“Islamist”or“religiously oriented”periodical; rather, it occupies the intersection of multiple intellectual traditions and currents of thought. In conclusion, this study not only presents Mahfil and Ṭāhir al-Mawlawī's circle as a unique case of intellectual crisis and discursive exploration during a pivotal historical transition but also establishes a solid research foundation for future inquiries into the dynamics of intellectual milieus.
Benzer Tezler
- Cumhuriyet Dönemi meâl çalışmaları bağlamında Abdullah Atıf Tüzüner'in (1869-1954) Kur'ân meâli
Republic Period in the context of maal studies Abdullah Atif Tuzuner (1869 - 1954)
ÖNDER ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN ÇAKICI
- Mahfil mecmuası ve tahlilî fihristi
Mahfil journal and analytical index
OSMAN ERGİNÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara Üniversitesiİlahiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AKSOY
- Mahfil mecmuasındaki dil ve edebiyat konulu yazılar (İnceleme, metin, sözlük)
Linguistic and literary articles in Mahfil journal (Review-text-dictionary)
CENGİZHAN MERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET YELTEN
- Mahfil mecmuasındaki şiirler üzerinde bir inceleme
An investigation Mahfil poetry periodical
EBRU GÜVENEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. AHMET YENİKALE
- Matematikçi Mehmed İzzet'in hayatı ve bilimsel çalışmaları
The life and scientific studies of mathematician Mehmed İzzet
MEHMET GÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Bilim ve Teknolojiİstanbul ÜniversitesiBilim Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM KOCAMAN