Ekolojik ayak izinin belirleyenleri: OECD ülkeleri örneği
Determinants of ecological footprint: The case of OECD countries
- Tez No: 966614
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDANUR GACENER ATIŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Ekolojik Ayak İzi, Küreselleşme, Kişi Başına Düşen Milli Gelir, Nüfus Artışı, Dış Ticaret, Panel Veri, OECD, Ecological Footprint, Globalization, Per Capita Income, Population Growth, Foreign Trade, Panel Data, OECD
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Günümüzde çevresel sürdürülebilirliğe ilişkin sorunlar, küresel ekonomik yapının bir yansıması olarak daha da karmaşık hale gelmiştir. Özellikle ülkelerin doğa üzerindeki baskı düzeyini ölçen ekolojik ayak izi göstergesi, çevresel bozulmanın analizinde kritik bir araç haline gelmiştir. Bu bağlamda, bu çalışma OECD ülkelerinde kişi başına düşen milli gelir, nüfus artışı, dış ticaret dengesi ve küreselleşmenin üç temel boyutunun (ekonomik, sosyal ve politik) ekolojik ayak izi üzerindeki etkilerini ampirik olarak analiz etmeyi amaçlamaktadır. İlk modelde, 1995–2021 yılları arasında 37 OECD ülkesine ait veriler kullanılmıştır. İsviçre merkezli KOF Ekonomi Enstitüsü tarafından yayımlanan ekonomik, sosyal ve politik küreselleşme endekslerinin ekolojik ayak izi üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu modelde sabit etkiler yaklaşımıyla panel veri analizi yapılmıştır. İkinci modelde ise, 1995–2022 döneminde 38 OECD ülkesine ait veriler kullanılmıştır. Ekolojik ayak izi verileri Küresel Ayak İzi Ağı veri tabanından, nüfus, dış ticaret dengesi ve kişi başına düşen milli gelir verileri ise Dünya Veri Bankasından alınmıştır. Makro değişkenlerin ekolojik ayak izi üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu modelde sabit etkiler yaklaşımı çerçevesinde çevresel etkilerin ekonomik göstergelerle olan ilişkileri ortaya konmuştur. Her iki analizde de birim kök, yatay kesit bağımlılığı, otokorelasyon, değişen varyans ve çoklu doğrusal bağlantı testleri uygulanarak modellerin tutarlılığı ve geçerliliği sağlanması hedeflenmiştir. Sonuç olarak, OECD ülkeleri örneğinde yapılan iki ayrı panel veri analizi hem makroekonomik göstergelerin hem de küreselleşmenin farklı boyutlarının çevresel etkilerini ortaya koymuştur. Elde edilen bulgulara göre, dış ticaret dengesinin ve nüfus artışının çevresel etkileri anlamlı ve negatiftir. Kişi başına düşen milli gelirin ise pozitif ve anlamlıdır. Ayrıca sosyal ve politik küreselleşmenin ekolojik ayak izi üzerinde pozitif etkileri bulunurken, ekonomik küreselleşmenin etkisi negatiftir. Bu sonuçlar, çevresel sürdürülebilirlik politikalarının ekonomik, demografik yapı ve küresel entegrasyon süreçler ile bütüncül olarak ele alınması gerektiğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
Today, issues concerning environmental sustainability have become increasingly complex as a reflection of the global economic structure. In particular, the ecological footprint indicator, which measures the degree of pressure countries exert on nature, has emerged as a critical tool in analyzing environmental degradation. In this context, this study aims to empirically examine the effects of per capita income, population growth, trade balance, and the three core dimensions of globalization—economic, social, and political—on the ecological footprint in OECD countries. In the first model, data from 37 OECD countries covering the years 1995–2021 are used. The aim is to analyze the impact of economic, social, and political globalization indices published by the Switzerland-based KOF Economic Institute on the ecological footprint. In this model, panel data analysis is conducted using the fixed effects approach. In the second model, data from 38 OECD countries for the period 1995–2022 are employed. Ecological footprint data are sourced from the Global Footprint Network, while population, trade balance, and per capita income data are obtained from the World Bank. This model seeks to analyze the effects of macroeconomic variables on the ecological footprint. Within the framework of the fixed effects approach, the relationship between environmental impact and economic indicators is examined. In both analyses, unit root, cross-sectional dependence, autocorrelation, heteroskedasticity, and multicollinearity tests are conducted to ensure the reliability and validity of the models. As a result, the two separate panel data analyses conducted for OECD countries reveal the environmental effects of both macroeconomic indicators and different dimensions of globalization. According to the findings, the effects of trade balance and population growth on the ecological footprint are statistically significant and negative. Per capita income, on the other hand, shows a statistically significant positive effect. Additionally, while social and political globalization have positive effects on the ecological footprint, the effect of economic globalization is negative. These results suggest that environmental sustainability policies should be addressed holistically, taking into account economic structure, demographic dynamics, and global integration processes.
Benzer Tezler
- Z kuşağının ekolojik ayak izinin azaltılmasına yönelik farkındalığın ve çevre bilincinin yeşil tüketime etkisi: Mehmet Salih Bal Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi örneği (İstanbul)
The effect of awareness and environmental consciousness towards reducing the ecological footprint of generation Z on green consumption: The case of Mehmet Salih Bal Vocational and Technical Anatolian High School (Istanbul)
AFŞİN KILIÇ
- Akademisyenlerin ekolojik ayak izinin bazı değişkenlere göre incelenmesi: Bursa Uludağ Üniversitesi örneği
Examining the ecological footprint of academics according to some variables: The example of Bursa Uludag University
EDA ÇETİNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kamu YönetimiAksaray ÜniversitesiÇevre Politikaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR DEMİR
- Çevresel kaygı ve ekolojik ayak izinin azaltılmasına yönelik farkındalığın yeşil satın alma davranışına etkisi
The impact of environmental concern and awareness of reducing ecological footprints on green purchasing behavior
KADRİYE GÖKMEN ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞULE DARICAN
- Sürdürülebilirlik çerçevesinde üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izinin ölçülmesi
Measuring the ecological footprint of university students within the framework of sustainability
DİLEK MARAŞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İşletmeBalıkesir Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE GAMZE ÇİFTÇİ AYTEKİN
- Antalya il merkezinin ekolojik ayak izinin ve halkın çevresel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi
Evaluating the ecological footprint of the city center of antalya and environmental awareness levels of the people
ELİF İLKEM İNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çevre MühendisliğiAkdeniz ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYÇA ERDEM