Toplumsal cinsiyet belirleyicilerinin depresif semptomatoloji üzerindeki etkisi
The role of gender-related determinants in depressive symptomatology
- Tez No: 966688
- Danışmanlar: PROF. DR. BEDRİYE ÖNCÜ ÇETİNKAYA
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Depresyon, kadın ruh sağlığı, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet değişkenleri, Depression, women's mental health, gender, gender roles, gender-related variables
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Amaç: Depresyon, dünya genelinde en yaygın görülen ruhsal bozukluklardan biridir ve kadınlarda daha erken yaşta başlayabilmekte, daha kronik seyredebilmekte ve farklı belirtilerle kendini gösterebilmektedir. Kadınlarda depresyonun biyolojik, psikososyal ve toplumsal belirleyicilerini ele alan araştırmalar, toplumsal cinsiyetle ilişkili değişkenlerin de bu farklılıkların oluşumunda kritik rol oynadığını ortaya koymaktadır. Toplumsal cinsiyet rolleri, normları ve toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık gibi etmenler hem depresyonun başlamasında hem de seyrinde etkili olabilmektedir. Bu çalışma, klinik depresyon tanılı kadın hastalarda toplumsal cinsiyetle ilişkili değişkenleri ve toplumsal cinsiyet rolleri tutumlarını değerlendirerek, bu değişkenlerin depresif semptomlarla ilişkisini ortaya koymayı hedeflemektedir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmaya, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı polikliniğine depresif yakınmalarla başvuran, 18–60 yaş aralığında toplam 147 kadın katılımcı dahil edilmiştir. Katılımcılarla klinik görüşme yapıldıktan sonra sosyodemografik veri formu doldurulmuş, ardından Depresif Belirti Envanteri – Özbildirim Formu (DBE-Ö), Stanford Toplumsal Cinsiyet Değişkenlerini Değerlendirme Ölçeği (STCDDÖ) ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğİ (TCRTÖ) uygulanmıştır. Bulgular: DBE – Ö toplam puanı ile STCDDÖ Risk Alma ve Sosyal Destek alt boyuları ile negatif yönde; Duygusal Zeka, Bakım Verme Yükü, İş Yükü ve Ayrımcılık alt boyuları ile pozitif yönde anlamlı ilişkiler saptanmıştır. TCRTÖ puanı ile eğitim düzeyi ve yaş pozitif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır. Çoklu doğrusal regresyon analizleri, DBE-Ö toplam puanını yordayan temel değişkenler arasında STCDDÖ'nün Risk Alma, Bakım Verme Yükü, İş Yükü, Duygusal Zeka ve Sosyal Destek alt boyutlarının öne çıktığını göstermiştir. Sonuç: Depresyon puanlarının, toplumsal cinsiyetle ilişkili değişkenler (örn. risk alma, duygusal zekâ, sosyal destek, iş yükü, bakım yükü, ayrımcılık) ile anlamlı düzeyde ilişkili olduğu saptanmıştır. Bulgular, depresyonun hem toplumsal cinsiyet ilişkili özellikler hem de toplumsal cinsiyet normları ve ayrımcılık deneyimleri aracılığıyla çok boyutlu biçimde şekillendiğini ortaya koymaktadır. Klinik uygulamalarda depresyonun değerlendirilmesi ve müdahalelerinde toplumsal cinsiyet duyarlı yaklaşımların benimsenmesi önemli görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Aim: Depression is one of the most common mental disorders worldwide and, in women, it may onset earlier, follow a more chronic course, and manifest with different symptom profiles. Research addressing the biological, psychosocial, and sociocultural determinants of depression in women highlights the critical role of gender-related variables in these differences. Gender roles, norms, and experiences of gender-based discrimination may influence both the onset and the course of depression. This study aimed to evaluate gender-related variables and gender role attitudes in women with clinical depression and to examine their association with depressive symptoms. Materials and Methods: The study included 147 female participants aged 18–60 who presented with depressive complaints at the outpatient clinic of Ankara University, Faculty of Medicine, Department of Psychiatry. Following a clinical interview, participants completed a sociodemographic data form and were administered the Inventory of Depressive Symptomatology – Self Report (IDS-SR), the Stanford Gender-Related Variables for Health Research (GVHR) scale, and the Gender Roles Attitude Scale (GRAS). Results: IDS-SR total scores showed significant negative correlations with the GVHR subscales of Risk-Taking and Social Support, and significant positive correlations with the subscales of Emotional Intelligence, Caregiving Burden, Workload, and Discrimination. GRAS scores were positively correlated with education level and age. Multiple linear regression analyses indicated that the GVHR subscales of Risk-Taking, Caregiving Strain, Work Strain, Emotional Intelligence, and Social Support were the main predictors of depressive symptom severity. Conclusion: Depressive symptom scores were found to be significantly associated with gender-related variables (e.g., risk-taking, emotional intelligence, social support, workload, caregiving burden, and discrimination). The findings suggest that depression is shaped multidimensionally through gender-related characteristics, gender norms, and experiences of discrimination. These results emphasize the importance of incorporating gender-sensitive approaches in the assessment and treatment of depression in clinical practice.
Benzer Tezler
- 16-19 yaş arası adölesan kadınların toplumsal cinsiyet eşitliği tutumlarının değerlendirilmesi
Assessment of gender equality attitudes between 16-19 years of adolescent women
SAKİNE KARABULUT GENÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sosyal HizmetlerManisa Celal Bayar ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN BAYDUR
- The subjective poverty analysis from a gender perspective
Toplumsal cinsiyet perspektifi altında subjektif yoksulluk analizi
IŞIN KORTAN SARAÇOĞLU
Doktora
İngilizce
2019
EkonomiHacettepe Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLEK BAŞAR
- Karabük üniversitesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin tutumlarına ve bu tutumlarının belirleyicilerine yönelik bir değerlendirme
An evaluation of the attitudes of karabük university students towards gender equality and the determinants of their attitudes
AYŞE ÖZKAN ERTOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Kadın Hastalıkları ve DoğumKarabük ÜniversitesiEbelik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RAZİYE ÖZDEMİR
- A diachronic and gender-based analysis of Turkish MA theses: The use of metadiscourse markers
Türkçe yüksek lisans tezlerinin art zamanlı ve cinsiyet-temelli çözümlemesi: Üstsöylem belirleyicilerinin kullanımı
RUHAN GÜÇLÜ
Doktora
İngilizce
2022
DilbilimHacettepe Üniversitesiİngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. IŞIL ÖZYILDIRIM
- Obeziteyle yaşayan kadınların yaşam deneyimleri
Life experiences of women living with obesity
AYŞE NUR BOZ