Okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki
The relationship between school administrators' leadership styles and teachers' organizational opposition behaviors
- Tez No: 967077
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU TANKUTAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Liderlik Tarzları, Örgütsel Muhalefet, Açık Muhalefet, Okul Yöneticileri Öğretmenler, Leadership Styles, Organizational Dissent, Open Dissent, Teachers, School Administrators
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
Bu araştırmanın temel amacı, ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin, okul yöneticilerinin benimsedikleri liderlik tarzlarına ilişkin algıları ile kendilerinin sergiledikleri örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişkiyi çok boyutlu bir şekilde incelemektir. Araştırmada, öğretmenlerin liderlik tarzlarına yönelik değerlendirmeleri ile örgütsel muhalefet eğilimleri arasındaki yönelimi anlamak, okul ortamında liderlik ve muhalefet dinamiklerinin nasıl şekillendiğini ortaya koymak hedeflenmiştir. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden biri olan ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın evrenini, Trabzon İli Ortahisar İlçesindeki devlet ilkokullarında görevini sürdüren toplam 1047 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise, tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen ve çeşitli demografik değişkenler dikkate alınarak belirlenen 218 öğretmenden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında,“Liderlik Tarzı Davranış Ölçeği”ile“Örgütsel Muhalefet Ölçeği”kullanılmıştır. Araştırma bulguları SPSS 27 ve AMOS yazılımları aracılığıyla analiz edilmiş; tanımlayıcı istatistikler için korelasyon analizleri ve yapısal eşitlik modellemesi (YEM) gibi ileri düzey analiz teknikleri uygulanmıştır. Araştırma bulguları, okul yöneticilerinin liderlik tarzlarının öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışlarını anlamlı biçimde etkilediğini ortaya koymuştur. Öğretmenler, yöneticilerini ağırlıklı olarak demokratik ve tam katılımcı liderlik özelliklerine sahip olarak tanımlamıştır. Buna karşılık, serbest bırakıcı liderlik tarzı en düşük düzeyde tanımlanan liderlik biçimi olmuştur. Öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışlarında ise en çok dikey muhalefet biçiminin görüldüğü, bunu yatay muhalefetin izlediği ve en az görülenin ise dışa aktarılmış muhalefet olduğu belirlenmiştir. Elde edilen veriler, demokratik ve katılımcı liderlik yaklaşımları ile öğretmenlerin dikey ve yatay muhalefet davranışları arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler bulunduğunu ortaya koymuştur. Bu durum, demokratik yönetsel yaklaşımların öğretmenleri fikirlerini daha rahat ifade etmeye yönlendirdiğini göstermektedir. Diğer taraftan, otokratik ve serbest bırakıcı liderlik tarzları ile dışa aktarılmış muhalefet arasında anlamlı ilişkiler saptanmış olup; bu tür yönetim biçimlerinin öğretmenlerin düşüncelerini dile getirmekten kaçınmalarına neden olabileceği anlaşılmaktadır. Sonuç olarak, araştırmanın bulguları okul yöneticilerinin liderlik tarzlarının öğretmenlerin muhalefet davranışlarını etkilediğini ortaya koymuştur. Yol analizi sonuçlarına göre, demokratik liderlik tarzı öğretmenlerin düşüncelerini açık şekilde ifade etmesini kolaylaştırırken, otokratik ve serbest bırakıcı liderlik tarzları öğretmenlerin sessiz kalma eğilimini artırmaktadır. Bu durum, liderlik yaklaşımının okul içi iletişim ve kurum kültüründe önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Demokratik liderlik, daha katılımcı ve destekleyici bir okul ortamı oluşmasına katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The main purpose of this study is to examine the relationship between primary school teachers' perceptions of school administrators' leadership styles and their organizational opposition behaviors in a multidimensional way. The study aims to understand the orientation between teachers' evaluations of leadership styles and their organizational opposition tendencies, and to reveal how leadership and opposition dynamics are shaped in the school environment. The study was conducted using the relational survey model, one of the quantitative research methods. The universe of the study consists of a total of 1047 teachers working in public primary schools in Ortahisar district of Trabzon province. The sample of the study consists of 218 teachers selected by stratified sampling method and determined by considering various demographic variables.“Leadership Style Behavior Scale”and“Organizational Dissent Scale”were used to collect the data. The data obtained were analyzed through SPSS 27 and AMOS software; advanced analysis techniques such as descriptive statistics, correlation analysis and structural equation modeling (SEM) were applied. The findings of the study revealed that school administrators' leadership styles significantly affected teachers' organizational dissent behaviors by a meaningful way. Teachers predominantly identified their principals as having democratic and fully participative leadership styles. On the other hand laissez-faire, leadership style was the leadership style which defined at the lowest level. In terms of teachers' organizational opposition behaviors, it was determined that open opposition was the most common, followed by indirect opposition and the least common was exported opposition. The obtained data revealed that there were positive and meaningful relationships between democratic and participative leadership approaches and teachers' open and indirect opposition behaviors. This shows that democratic managerial approaches lead teachers to express their opinions more easily. On the other hand, significant relationships were found between autocratic and laisses-faire leadership styles and exported opposition, indicating that such managerial styles may cause teachers to avoid expressing their opinions. In conclusion, the findings of the study revealed that school administrators' leadership styles affect teachers' dissent behaviors. According to the results of path analysis, democratic leadership style facilitates teachers to express their thoughts openly, while autocratic and laissez-faire leadership styles increase teachers' tendency to remain silent. This suggests that leadership style plays an important role in school communication and organizational culture. Democratic leadership contributes to a more participatory and supportive school environment.
Benzer Tezler
- Okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin örgütsel muhalefet algıları arasındaki ilişki
The relationship between teachers and organizational dissent of leadership of school administrators
AHMET TESKİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimUşak ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYNUR BOZKURT BOSTANCI
- İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbing) ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki
The relationship between leadership styles of elementary school principals and mobbing and the organizational silence behaviors that primary school teachers experience
ELİF DAŞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
PROF. DR. NECATİ CEMALOĞLU
- Okul yöneticilerinin otantik ve holistik liderlik tarzlarının pozitif örgütsel davranış üzerindeki etkisi: Yapay sinir ağları uygulaması
The effects of authentic and holistic leadership styles of the school managers on the positive organizational behavior: Application of artificial neural networks
ZÜBEYDE YARAŞ
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUKADDER BOYDAK ÖZAN
- Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile kullandıkları güç türleri arasındaki ilişki
The relationship between school administrators' leadership styles and the types of power they use according to teachers' perceptions
ONUR HALİT TÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE SÖNMEZ
- İlköğretim kurumu yöneticilerin liderlik tarzları ile çatışmayı yönetme stratejileri arasındaki ilişki: Ankara ili örneği
The relationship between leadership styles and conflict management strategies of primary school principals
MURAT ÖNK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECATİ CEMALOĞLU