Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesinde zarf-fiil eki ile oluşan zarf cümleciklerinin mukayesesi
Comparison of adverbial clauses formed with gerund suffixes in Turkish of Turkey and Azerbaijani Turkish
- Tez No: 967101
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ŞEFİK ŞENLİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Cümle Yapıları, Birleşik Cümle, Anlam Bağları, Zarf-fiil ekleri, Zarf Cümlecikleri, Sentence Structures, Compound Sentences, Meaning Connections, Gerund Suffixes, Adverbial Clauses
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Oğuz Grubu Türk dillerinin, Türk dil ailesinin önemli bir kolunu oluşturan Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi coğrafi, tarihsel ve kültürel etkileşimler sonucunda farklı özellikler kazanmış, zenginleşmiş ve gelişmiştir. Aynı dil grubuna dahil olan Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi, birçok ortak özelliğe sahip olsalar da bazı dil yapıları açısından farklılıklar gösterirler. Bu her iki Türk dilinin zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtır. Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi arasında fonetik, morfolojik, leksikal farklılıkların yanı sıra söz dizimi farkları da bulunmaktadır. Her iki Türkçede Zarf cümlecikleri, cümlede eylemin ne zaman, nasıl, neden ve nerede gerçekleştiğini belirten önemli unsurlardır. Lakin Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi arasında bu yapıların işlevi, kullanımı açısından belirgin benzerlikler ve farklılıklar bulunmaktadır. Bu çalışma, her iki lehçedeki zarf-fiil eki ile oluşan zarf cümleciklerini incelemiş, bu benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koymayı hedeflemiştir. Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesinde Zarf-fiil Eki ile Oluşan Zarf Cümleciklerinin Mukayesesi adlı araştırmada, Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesinde zarf-fiillerin ve zarf cümleciklerinin dilbilgisel ve anlamsal özelliklerini incelemiştir. Bu sayede, cümlelerde anlam bağları, cümle bağlama türleri, birleşik cümlelerin oluşum şekilleri, zarf cümleciklerinin dilbilgisel özellikleri, kullanım biçimleri hakkında daha fazla bilgi vermiştir. Bu inceleme, her iki Türk lehçesinde zarf-fiil eklerinin yapısal farklılıklarını ve ortak özelliklerini ortaya koymuş, aynı zamanda, zarf cümleciklerinin dilin genel yapısındaki rolünü ve bağlam işlevini anlamak amacıyla bir karşılaştırma yapmıştır. Araştırmada, zarf cümleciklerinde zarf-fiil eklerinin nasıl bağ rolü oynadığı ve işlevi, Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinden verilen örneklerle açıklanmıştır. Tezde, Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesinde zarf cümleciklerinin kullanımı örnek cümlelerle desteklenerek gösterilmiştir. Burada her iki Türkçede zarf-fiil eki ile oluşan zarf cümleciklerinin oluşum şekli, anlamı ve kullanışı ile ilgili benzerlikler ve farklar Azerbaycan yazarı İlyas Efendiyev`in ve Türk yazarı Aziz Nesinin hikayelerinden hareketle belirtmiştir. Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesinde Zarf-fiil Eki ile Oluşan Zarf Cümleciklerinin Mukayesesi adlı tez, iki Türk lehçesi arasındaki dilbilimsel ilişkileri anlama konusunda değerli bilgiler sağlamıştır.
Özet (Çeviri)
The Turkish of Turkey and Azerbaijani Turkish, which are part of the Oghuz branch of Turkic languages, have acquired distinct features, enriched, and developed as a result of geographical, historical, and cultural interactions. While both languages belong to the same language group and share many common characteristics, they also exhibit differences in certain linguistic structures. These differences reflect the richness and diversity of both Turkish languages. In addition to phonetic, morphological, and lexical differences, there are also syntactic differences between Turkish of Turkey and Azerbaijani Turkish. In both varieties of Turkish, adverbial clauses are important elements that indicate when, how, why, and where an action occurs in a sentence. However, there are significant similarities and differences between Turkish of Turkey and Azerbaijani Turkish regarding the function and usage of these structures. This study aims to examine adverbial clauses formed with gerund suffixes in both dialects and highlight these similarities and differences. The research titled Comparison of Adverbial Clauses Formed with Gerund Suffixes in Turkish of Turkey and Azerbaijani Turkish investigates the grammatical and semantic properties of gerunds and adverbial clauses in both varieties of Turkish. In this way, it provides more information about meaning connections in sentences, types of sentence connections, the formation of compound sentences, grammatical properties of adverbial clauses, and their usage. This study reveals the structural differences and shared characteristics of gerund suffixes in both Turkish dialects, while also making a comparison to understand the role and contextual function of adverbial clauses within the general structure of the language. The research explains how gerund suffixes function as connectors in adverbial clauses and their role using examples from both Azerbaijani Turkish and Turkish of Turkey. The thesis demonstrates the usage of adverbial clauses in both Turkish varieties through example sentences. The similarities and differences in the formation, meaning, and usage of adverbial clauses formed with gerund suffixes are illustrated using stories by Azerbaijani author Ilyas Efendiyev and Turkish author Aziz Nesin. The thesis titled Comparison of Adverbial Clauses Formed with Gerund Suffixes in Turkish of Turkey and Azerbaijani Turkish provides valuable insights into understanding the linguistic relationships between the two Turkish dialects.
Benzer Tezler
- Oğuz grubu Türk dillerinde fiilimsiler
Verbalia in Oghuz group Turkic languages
FİLİZ ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜLKÜ ÇELİK ŞAVK
- Molla Nasreddin Dergisi'nde söz varlığı incelemesi (1909)
Examination of the vocabulary in the Molla Nasreddin Magazine (1909)
BANU DEMİREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKAN GÖZÜTOK
- Halil Rıza Ulutürk'ün şiirleri (Metin-fiil-sözlük)
Poems of Halil Rıza Ulutürk (Text-verb-dictionary)
OSMAN ALBAYRAK
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHADIR GÜNEŞ
- Oğuz grubu Türk şivelerinde sözcük türleri
The word types in the Turkish vernaculars of Oguz group,
SEBAHAT ARMAĞAN
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. H. İBRAHİM DELİCE
- Özbek Türkçesinde kullanılan eylemsilerin batı Türkçesindeki eylemsilerle mukayesesi
The comparing of Uzbek Turkish's nonfimite verbal forms with west Turkish nonfimite verbal forms
SERDAR ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DilbilimCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT