Halil Rıza Ulutürk'ün şiirleri (Metin-fiil-sözlük)
Poems of Halil Rıza Ulutürk (Text-verb-dictionary)
- Tez No: 834764
- Danışmanlar: PROF. DR. BAHADIR GÜNEŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1026
Özet
Halil Rıza Ulutürk, Sovyetler Birliği dönemi Azerbaycan Edebiyatında (1920-1991) öne çıkan şair ve akademisyenlerden biridir. Sovyet coğrafyasında, yaşadığı dönemin yerli, yabancı şair ve fikir adamlarıyla tanışmış, ayrıca sanatsal ve ideolojik açıdan kendine özgü tarz oluşturmuş bir kişiliktir. Bu durum eserlerinde kullanmış olduğu gerek dil gerekse konu bakımından kendini göstermektedir. Türkçenin kullanımına verdiği önem ve baskıcı Sovyet rejimine karşı Azerbaycan Azadlık Hareketi'nde bir fikir adamı olarak öne çıkması, onu çağdaşları arasında ayrı bir yere koymaktadır. Bu çalışmada, Halil Rıza Ulutürk'ün sanat hayatının farklı dönemlerinde yazdığı Seven Gözler (1959), Gollarını Geniş Aç! (1963), Doğmalıg (1977), Menden Başlanır Veten (1988), Davam Edir 37 (1992) adlı beş şiir kitabının Kiril alfabesinden Latin alfabesine aktarımı yapılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, şairin hayatı, sanatı ve eserleri üzerine tespitler yapılmıştır. Yapı bakımından fiiller basit, türemiş ve birleşik fiiller olarak incelenmiş şiirlerde tespit edilen yapılar üzerinden örnekler verilmiştir. Sıfat-fiil yapan ekler taşıdıkları zaman ifadelerine göre ele alınmıştır. Zarf-fiiller de eklere göre tasnif edilmiş ve eklerin yapıları ve anlam özellikleri tespit edilmiştir. Şiirlerden yola çıkarak Azerbaycan Türkçesindeki fiil çekimleri bildirme ve tasarlama kipleri şeklinde tasnif edilip incelenmiş, şahıslara göre çekimleri değerlendirilip örnekler verilmiştir. Sözlük kısmında ise kelimelerin Türkiye Türkçesi karşılıkları verilip dizin hâlinde sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Halil Rıza Ulutürk is one of the prominent poets and academicians in Azerbaijan Literature during the Soviet Union era (1920-1991). In the Soviet geography, he met with local and foreign poets and intellectuals of the era he lived in, and was a personality who created his own artistic and ideological style. This situation shows itself in terms of both the language and the subject used in his works. The importance he gives to the use of Turkish and his prominence as an intellectual in the Azerbaijani Freedom movement against the oppressive Soviet regime put him in a different place among his contemporaries. In this study, the five poetry books of Halil Rıza Ulutürk named Seven Gözler (1959), Gollarını Geniş Aç! (1963), Doğmalıg (1977), Menden Başlanır Veten (1988), Davam Edir 37 (1992) were transferred from the Cyrillic alphabet to the Latin alphabet. In line with the findings, determinations were made on the life, art and works of the poet. In terms of structure, the verbs were examined as simple, derived and compound verbs, and examples were given on the structures determined in the poems. Participle adjective suffixes are handled according to their tense expressions. Adverbial clauses were also classified according to affixes and, the structures and meanings of affixes were determined. Based on the poems, the verb conjugations in Azerbaijani Turkish were classified and analyzed as declarative and modal moods. Their conjugations were evaluated according to the persons and examples were given. In the dictionary part, the Turkish equivalents of the words were given and an index was made.
Benzer Tezler
- Azerbaycan şairi Halil Rıza ve Men Şergem adlı eseri (eserdeki şiirler üzerinde dil inceleme)
Azerbaijani poet Halil Rıza and Men Şergem (language study on poems in his work)
DİLEK ERENOĞLU
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAVUZ AKPINAR
- Halil Rıza Ulutürk-hayatı, sanatı ve şiirleri
Halil Rıza Ulutürk-life, art and poems
EMİNE SONSUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ EROL
- Halil Rıza Ulutürk'ün hayatı ve şiirleri üzerine bir inceleme
A study on the life and poets Halil Rıza Ulutürk
MAHİRE ASKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. Zhyldyz İSMAİLOVA
- Halil Rıza Ulutürk ve Arif Nihat Asya'nın şiirlerinde millî duygular
National feeling in the poems of Halil Rza Uluturk and Arif Nihat Asya
AYSEL RUSTAMOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMAZAN TOPDEMİR
- Yayık altı suyu kullanımının düşük yağlı kaşar peynirlerinin fonksiyonel ve teknolojik özelliklerine etkisinin araştırılması
Investigation of the effect of buttermilk on the functional and technological properties of low-fat kashar cheeses
HALİL RIZA AVCI
Doktora
Türkçe
2022
Gıda MühendisliğiBursa Uludağ ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY ÖZCAN