Sürdürülebilir turizmin ekonomik boyutu: Azerbaycan'da turizm, ekonomik büyüme ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları ilişkisi
Economic dimension of sustainable tourism: The relationship between tourism, economic growth and foreign direct investments in Azerbaijan
- Tez No: 967195
- Danışmanlar: PROF. DR. BURCU KIRAN BAYGIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Teknoloji ve Sanayi İktisadı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Bu çalışma, Azerbaycan ekonomisinde sürdürülebilir turizmin ekonomik boyutunu incelemek ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları (DYSY) ile ekonomik büyüme arasındaki uzun dönemli ilişkiyi kontrol etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Analizde, sürdürülebilir turizmin ekonomik boyutu turizm gelirleri ve turizm harcamaları ile temsil edilmektedir. Ekonomik büyüme, GSYİH'deki yıllık yüzde büyüme oranı ile ölçülmektedir. DYSY ise net doğrudan yabancı sermaye girişlerinin GSYİH'ye oranı üzerinden ifade edilmektedir. Analizde kullanılan veriler, Dünya Bankası'nın Dünya Kalkınma Göstergeleri veri tabanından elde edilmiştir. Negatif değerlere sahip olan ekonomik büyüme değişkeni dışındaki tüm değişkenler, analiz öncesinde logaritması alınmıştır. Ekonometrik analizler 1995–2020 dönemi verileri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, serilerin durağanlık düzeylerini belirlemek amacıyla Genişletilmiş Dickey-Fuller (Augmented Dickey-Fuller, ADF) ve Phillips-Perron (PP) birim kök testleri uygulanmıştır. Devamında, değişkenler arasında uzun dönemli ilişki olup olmadığını belirlemek üzere Engle-Granger ve Gregory-Hansen eşbütünleşme testlerinden yararlanılmıştır. Bulguların güvenilirliğini artırmak ve serilerdeki potansiyel yapısal kırılmaları göz önünde bulundurmak amacıyla, Zivot-Andrews ve Perron testleri de analiz sürecine dahil edilmiştir. Engle-Granger eşbütünleşme testi bulgularına göre, incelenen değişkenler arasında uzun vadeli ve istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki belirlenememiştir. Ancak, bu testin yapısal kırılmaları dikkate almaması nedeniyle, daha sağlam ve gerçekçi sonuçlar elde etmek amacıyla Gregory-Hansen eşbütünleşme testi uygulanmıştır. Tek bir yapısal kırılmayı içeren bu testin bulguları, değişkenler arasında uzun dönemli ilişkilerin varlığına işaret etmektedir. Bu çalışmanın temel katkılarından biri, sürdürülebilir turizmin ekonomik boyutu ile doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının Azerbaycan'daki ekonomik büyüme üzerindeki sektörel ve makroekonomik etkilerinin kapsamlı biçimde analiz edilmesidir. Ayrıca, yapısal kırılmaların dikkate alınması sayesinde elde edilen bulguların güvenilirliği ve analizin derinliği önemli ölçüde artırılmıştır. Elde edilen bulgular, sürdürülebilir turizm stratejilerinin yalnızca turizm gelirlerini artırmakla kalmayıp, aynı zamanda doğrudan yabancı yatırım çekimi yoluyla ekonomik büyümeyi de desteklediğini göstermektedir. Politika önerileri kapsamında, bu çalışma, turizm gelirlerinin artırılması, turizm harcamalarının dengelenmesi amacıyla iç turizmin teşvik edilmesi, yabancı sermaye girişlerini özendirmek için yatırım ortamının iyileştirilmesi ve yapısal kırılmalara karşı esnek ve öngörülebilir politika çerçevelerinin oluşturulması gerektiğini önermektedir. Ayrıca, insan kaynakları ve eğitim politikalarının turizm sektörü ile bütünleştirilmesi gerektiği özellikle vurgulanmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma Azerbaycan'da turizm gelirleri, turizm harcamaları ve ekonomik büyüme arasında güçlü ve stratejik bir bağ bulunduğunu ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular, turizmin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve politik sürdürülebilirlik açısından da kritik öneme sahip olduğunu göstermektedir. Bu çalışma hem metodolojik açıdan hem de bölgesel bağlamda literatüre katkı sunmakla birlikte, gelecekte gerçekleştirilecek araştırmalar için yeni açılımlar sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the economic dimension of sustainable tourism in the Azerbaijani economy and to analyze the long-term relationship between foreign direct investment (FDI) and economic growth. In the analysis, tourism revenues and tourism expenditures were used to represent the economic aspect of sustainable tourism; the percentage growth in GDP was used to represent economic growth; and the percentage share of net inward foreign direct investment in GDP was used to represent FDI. The data used in this study were obtained from the World Bank's World Development Indicators database. Prior to the analysis, the logarithms of all variables except for the economic growth variable—which includes negative values—were taken. In the econometric analysis conducted for the 1995–2020 period, the stationarity of the variables was first tested using the Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Phillips-Perron (PP) unit root tests. Then, the long-term relationships between variables were examined through the Engle-Granger and Gregory-Hansen cointegration tests. Furthermore, structural break tests by Zivot-Andrews and Perron were applied to increase the reliability of the results by considering potential breaks. The findings reveal that tourism revenues and tourism expenditures are cointegrated with economic growth in the long run in Azerbaijan. In addition, FDI was found to have a statistically significant interaction with economic growth, both directly and when modeled alongside tourism variables. Structural breaks identified in the years 2001, 2005, 2007, and 2008 are thought to be related to various economic and political factors, including the global financial crisis, increases in energy revenues, state policies for tourism infrastructure, and shifts in foreign capital inflows. One of the key contributions of this study is its integrated analysis of the economic dimension of sustainable tourism and FDI's effects on economic growth in Azerbaijan at both the sectoral and macroeconomic levels. Moreover, the consideration of structural breaks enhanced the robustness of the findings and added depth to the analysis. The results demonstrate that sustainable tourism strategies not only increase tourism revenues but also support economic growth through their potential to attract foreign direct investment. In terms of policy recommendations, the study suggests increasing tourism revenues, promoting domestic tourism to balance tourism expenditures, improving investment opportunities to attract more FDI, and developing flexible and forward-looking policies to mitigate structural shocks. Furthermore, it emphasizes the need to align human capital and education policies with the requirements of the tourism sector. In conclusion, this study reveals a strong and strategic link between tourism revenues, tourism expenditures, and economic growth in Azerbaijan. It shows that tourism is important not only from an economic perspective but also in terms of social and political sustainability. In addition to offering methodological and regional contributions to the literature, the study also provides new avenues for future research.
Benzer Tezler
- Gastronomik kimliğin sürdürülebilir turizm üzerindeki etkilerinin paydaş algıları kapsamında araştırılması
Investigation of the effects of gastronomic identity on sustainable tourism within the scope of stakeholders' perceptions
ELİF ARICA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıBatman ÜniversitesiTurizm Rehberliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜLKER CAN
- Sürdürülebilir turizmde yerel halkın tutumu ve güçlendirilmesi: Boğazkale örneği
Residents' attitude and empowerment in sustainable tourism: The case of Boğazkale
CEMAL KALELİ
- Local community's perception of the impacts of tourism development in rural areas–a case study in Zanzibar
Kırsal bölgelerde turizmin gelişiminin etkilerine ilişkin yerel halkın algısı-Zanzıbar örneği
HAMED ABDALLA ABDALLA
Doktora
İngilizce
2025
TurizmEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR SARI
DOÇ. DR. DAVUT UYSAL
- Sürdürülebilir turizm, yerel değerler ile turist tatmini arasındaki yapısal ilişkilerin incelenmesi:Bütünleşik bir yaklaşım
Analyzing the structural relationships among sustainable tourism, local values, and tourist satisfaction: An integrated approach
AYŞE GÜL UĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TurizmNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEVKİ ÖZGENER
- Turizm tesislerinde sürdürülebilirlik kapsamındaekolojik yaklaşımlı peyzaj tasarımları
Landscape designs with ecological approach within thescope of sustainability in tourism facilities
GÜLŞAH BAYRAK GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Peyzaj MimarlığıAkdeniz ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REYHAN ERDOĞAN