Fergana vadisindeki etnik Kırgızlar (XXI asır)
Фергана өрөөнүндөгү этникалык кыргыздар (XXI кылым)
- Tez No: 967935
- Danışmanlar: PROF. DR. CEENBEK ALIMBAYEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Belirtilmemiş.
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Бүгүнкү күндө Фергана өрөөнүнүн аймагында Кыргызстан, Өзбекстан, Тажикстан мамлекеттери түзүлгөн. Фергана өрөөнүнүн бардык аймактарында илгертеден бери кыргыздар жашап келе жатышат. Бул диссертацияда Фергана өрөөнүнүн Өзбекстан Республикасына караштуу Анжиян жана Наманган областтарындагы этникалык кыргыздар тууралуу изилденди. Этникалык кыргыздарды изилдөө үчүн Кыргыз-Түрк Манас университетинин «Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu (MANAS BAYEK)» тарабынан уруксат берилди. Фергана өрөөнүнүн Өзбекстан мамлекетине караган Анжиян жана Наманган областтарындагы этникалык кыргыздар, азыркы учурда да өздөрүнүн улуттук баалуулуктарын, тилин, маданиятын сактап калышкан. Теманы изилдөөдө илимий адабияттар жана талаа маалыматтары чогултулуп, жыйналган материалдар салыштырылып, анализденди. Анжиян жана Наманган областтарындагы этникалык кыргыздардын XXI кылымдын чейрек кылымы изилденди. Бул диссертацияны изилдөө үчүн, 2024-жылдын июль, август айларында Фергана өрөөнүндөгү Анжиян жана Наманган областтарында жашаган этникалык кыргыздар менен жолугушуу уюштурулуп, интервью методу аркылуу оозеки булактар топтолду. Талаа маалыматтарын чогултууда этикалык нормалар сакталды. Оозеки булактарды чогултууда ар бир респонденттин макулдугу менен гана интервью алынды. Изилдөөнүн жыйынтыгында Анжиян жана Наманган областтарындагы этникалык кыргыздар жашаган 35 айылдан маалыматтар чогултулуп, изилдөөгө 64 респондент катышты. Магистрдик диссертацияда анализ, синтез методдору менен бирге тарыхый-салыштырма жана интервью методдору колдонулду. Магистрдик диссертация баш сөз, киришүү, эки бөлүм жана корутундудан турат. Киришүү бөлүмүндө изилдөөнүүн актуалдуулугу, обьектиси, максаты жана меттоддору сыяктуу маалыматтарга орун берилди. Диссертациянын биринчи бөлүмүндө Фергана өрөөнүндөгү Анжиян жана Наманган областтарындагы этникалык кыргыздардын админцтративдик жайгашуусу, уруулук түзүлүшү жана этникалык кыргыздардын чарбалык турмушу боюнча илимий изилдөө жүрүзүлдү. Экинчи бөлүмдө Фергана өрөөнүндөгү Анжиян жана Наманган областтарында жашаган этникалык кыргыздардын маданий турмушу боюнча изилденди. Тактап айтканда Анжиян жана Наманган областтарында жашаган этникалык кыргыздардын Кыргызыстандагы кыргыздар менен туугандык байланыштары, билим берүүнүн абалы, үйлөнү үлпөт тойлору, оозеки чыгармалары тууралуу маалыматтар чогултулуп, изилденди. Изилдөөнүн жыйынтыгында Анжиян жана Наманган областында компактуу түрдө жашаган кыргыз айылдары изилденип, ал айылдарда кыргыздын кайсыл уруулары бар экендиги аныкталды. Буга чейинки изилдөөлөрдө Анжиян жана Наманган областтарында жашаган кыргыз уруулары тууралуу маалыматтар толук эмес болуп келген. Изилдөөнүн жүрүшүндө Анжиян жана Наманган областындагы кыргыз уруулары тууралуу маалыматтар толукталды. Азыркы учурда этникалык кыргыздар өзбек калкынын тили, маданияты менен жуурулушуп, ассимиляция болуп бара жатат. Анжиян жана Наманган областтарындагы этникалык кыргыздар Кыргызстандан сырткары жашаса да, өздөрүнүн улуттук баалуулуктарын, маданиятын сактап, келечек муундарга өткөрүп келе жатат. Ачкыч сөздөр: Фергана өрөөнү, этникалык кыргыздар, Өзбекстандагы кыргыздар, Анжиян кыргыздары, Наманган кыргыздары, кыргыз уруулары
Özet (Çeviri)
Kırgız Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını kazanmasının ardından, yurt dışında ikamet eden etnik Kırgızlara yönelik ilgi önemli ölçüde artmıştır. Tarihçiler, etnograflar ve dilbilimciler tarafından etnik Kırgızların tarihi, kültürü ve sosyo-ekonomik yaşamı üzerine araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde Özbekistan, Çin, Tacikistan, Afganistan ve Türkiye başta olmak üzere çeşitli ülkelerde etnik Kırgız toplulukları bulunmaktadır. Bu ülkeler arasında en yüksek etnik Kırgız nüfusuna sahip olan Özbekistan'dır. Özellikle Fergana Vadisi'ne bağlı Andican ve Namangan vilayetlerinde, etnik Kırgızların yoğun bir şekilde yerleşik olduğu gözlenmektedir Günümüzde Fergana Vadisi topraklarında Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan devletleri oluşmuştur. Fergana Vadisi'nin tüm bölgelerinde tarih boyunca Kırgızlar yaşamışlardır. Bu tez çalışmasında, Fergana Vadisi'nin Özbekistan'a ait Andican ve Namangan vilayetlerinde yaşayan etnik Kırgızlar araştırılmıştır. Etnik Kırgızları araştırmak için Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi'nin“Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu (BAYEK)”tarafından izin verilmiştir. Özbekistan devletine bağlı Fergana Vadisi'ndeki Andican ve Namangan vilayetlerinde yaşayan etnik Kırgızlar günümüzde de kendi ulusal değerlerini, dillerini ve kültürlerini korumuşlardır. Araştırma sürecinde bilimsel literatür ve sözlü kaynaklar toplanarak karşılaştırmalı analiz yapılmıştır. Bu araştırma, XXI. yüzyılın ilk çeyreğinde Andican ve Namangan bölgelerinde ikamet eden etnik Kırgız topluluklarını konu almaktadır. Çalışmanın kronolojik çerçevesi, özellikle 2000 ile 2025 yıllar arasındaki dönemi kapsamaktadır. Araştırmanın temel amacı, Fergana Vadisi'nde yaşayan Andican ve Namangan'daki etnik Kırgızların sosyo-ekonomik durumlarını ve kültürel hayatlarını incelemektir. Bu tez çalışması kapsamında, 2024 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında Andican ve Namangan'daki etnik Kırgızlarla görüşmeler gerçekleştirilmiş, sözlü kaynaklar mülakat yöntemiyle toplanmıştır. Saha çalışmasında etik kurallara uyulmuş, her katılımcının onayı alınarak görüşmeler yapılmıştır. Toplamda 64 kişiyle görüşülmüştür. Andican bölgesinde etnik Kırgızların yoğun olarak yaşadığı 27 köyden ve Namangan'da 8 köyden sözlü bilgiler toplanmıştır. Böylece 35 köyde saha araştırması yapılarak 64 katılımcıdan veri elde edilmiştir. Bu yüksek lisans tezinde analiz ve sentez yöntemlerinin yanı sıra
Benzer Tezler
- Territorial disputes between Kyrgyzstan and Tajikistan: Implications for regional stability
Kırgızistan ve Tacikistan arasındaki toprak anlaşmaları: Bölgesel istikrara ilişkin sonuçlar
MAFTUNAHON ABDURAHIMOVA
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Siyasal Bilimlerİstanbul Kent ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MESUT ÖZEL
- Hokand Hanlığı'nın (1709-1876) sosyal ve kültürel tarihi
The social and cultural history of the Khoqand Khanate (1709-1876)
MAİRAMBEK TAGAEV
Doktora
Türkçe
2017
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL SAFA ÜSTÜN
- Hoca Nazar Hüveyda ve Divanının analizi: Dil ve edebi içerik yönünden incelemesi
Hoca Nazar Huveyda and board: Text, language and literary content review
BEDRİYE KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NODİRKHON KHASANOV
- Ebŭ Hanîfe ve Fergana vadisindeki etkisi
Abŭ Hanîfa and his influence in Farghana
ZAYLABİDİN ACIMAMATOV
- Ferganada sufi direniş Dükçü İşan örneği
Sûfi resistance in Fergana, an example of Dükçü İşan
ZAKHITBEK ISRAILOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYFETTİN ERŞAHİN