Evlatlık inancı ile psikososyal uyum arasındaki ilişkide ebeveynleşmenin rolü
The role of parentification in the relationship between filial piety and psychosocial adjustment
- Tez No: 967981
- Danışmanlar: PROF. DR. YELİZ KINDAP TEPE, DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ÜNAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Bu araştırmanın amacı, evlatlık inancı ile psikososyal uyum göstergeleri arasındaki ilişkide ebeveynleşmenin aracı rolünü incelemektir. Çalışmada, karma yöntem yaklaşımı benimsenmiş; bu kapsamda ilk olarak, evlatlık inancı ile psikososyal uyum göstergeleri arasındaki ilişkide ebeveynleşmenin aracı rolü nicel yöntemle incelenmiştir. Bununla birlikte, katılımcıların evlatlık inancı ve ebeveynleşme deneyimlerini nasıl algıladıkları ve bu deneyimlerin iyi evlat olma anlayışı ile nasıl anlamlandırıldığı nitel yöntem kullanılarak incelenmiştir. Nicel araştırma, 309 üniversite öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplamak amacıyla Evlatlık İnancı Ölçeği, Ebeveynleşme Envanteri, Depresyon Ölçeği, UCLA Yalnızlık Ölçeği Kısa Formu, Genel Öz Yeterlik Ölçeği ve Demografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Bu doğrultuda, evlatlık inancı boyutlarının (karşılıklı ve otoriter) depresyon, yalnızlık ve öz-yeterlik ile olan ilişkilerinde ebeveynleşmeden algılanan yarar/uyum boyutunun anlamlı bir aracı rol oynadığı bulunmuştur. Ayrıca otoriter evlatlık inancının öz yeterlik ile ilişkisinde ise hem ebeveyn odaklı ebeveynleşmenin hem de ebeveynleşmeden algılanan yarar/uyum boyutlarının anlamlı aracı rol oynadığı saptanmıştır. Çalışmanın nitel aşamasında ise 6 kadın 2 erkek olmak üzere sekiz katılımcıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler teorik tematik analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bu kapsamda“ebeveynleşmeden algılanan yarara karşı yük”ve“ebeveynleşmenin getirdiği yüklerle baş etme”olmak üzere iki üst tema elde edilmiştir. Bu temalarda katılımcıların, deneyimledikleri ebeveynleşme süreçlerini hem fayda hem de yük üzerinden tanımladıkları ve bu yüklerin anlamlandırılmasında evlatlık inancının belirleyici bir rol oynadığı görülmektedir. Sonuç olarak, evlatlık inancının, bireylerin ebeveynleşme deneyimlerinin olumsuz etkileriyle başa çıkma süreçlerinde koruyucu bir faktör olarak işlev görebileceği düşünülmektedir. Elde edilen bu bulgular, ileride geliştirilecek müdahale programları açısından önemli bir temel sunarken; bu çalışma, Türkiye bağlamında evlatlık inancı ile ebeveynleşme ilişkisini karma yöntemle ele alarak alanyazına önemli katkılar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the mediating role of parentification in the relationship between filial piety and psychosocial adjustment indicators. A mixed methods approach was adopted. Within this framework, the mediating role of parentification in the relationship between filial piety and psychosocial adjustment indicators was first investigated through a quantitative method. In addition, how participants perceive their filial piety and parentification experiences, and how these experiences are interpreted in relation to the concept of being a“good child,”were explored through a qualitative method. The quantitative phase of the study was conducted with 309 university students. Data were collected using the Filial Piety Scale, the Parentification Inventory, the Depression Scale, the UCLA Loneliness Scale Short Form, the General SelfEfficacy Scale, and a Demographic Information Form. Findings revealed that the perceived benefit/adaptation dimension of parentification had a significant mediating role in the relationship between the dimensions of filial piety (reciprocal and authoritarian) and depression, loneliness, and self-efficacy. Additionally, in the relationship between authoritarian filial piety and self-efficacy, both parent-focused parentification and the perceived benefit/adaptation dimension were found to have significant mediating roles. In the qualitative phase, semi-structured interviews were conducted with eight participants (six women and two men), and the data were analyzed using theoretical thematic analysis. Two main themes were identified:“burden versus benefit of parentification”and“coping with the burdens of parentification.”It was observed that participants described their parentification experiences in terms of both burden and benefit, and that filial piety played a key role in the meaning they attributed to these experiences. In conclusion, filial piety may function as a protective factor in coping with the negative effects of parentification. These findings provide a valuable basis for the development of culturally sensitive intervention programs, and this study offers a unique contribution to the literature by addressing the relationship between filial piety and parentification through a mixed methods design in the Turkish context.
Benzer Tezler
- Conceptions of parental authority and the roles of parent-adolescent conflict and parental control behaviors on adolescent adjustment
Ebeveyn otoritesinin kavramsallaştırılmasının, ebeveyn-ergen çatışmasının ve ebeveyn kontrol davranışlarının ergenin uyumu üzerindeki rolü
AYLİN EVRANKAYA
- Anneden algılanan kontrolün ergenin psikososyal işlevselliği ile ilişkisinde tepkiselliğin ve evlatlık inancının rolü
The role of reactance and filial piety in the relation between percieved maternal control and adolescent's psychosocial functioning
ARCAN TIĞRAK
Doktora
Türkçe
2017
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA MELİKE SAYIL
- Ergenlik döneminde baba katılımının incelenmesi: Ekolojik Sistemler Kuramı Perspektifi
An investigation of father involvement in adolescence: Ecological Systems Theory Perspective
MELİSA EBEOĞLU
- Kültüre duyarlı sosyal hizmet bağlamında Türkiye'de koruyucu aile modeli: İstanbul ve Bingöl örneği
Cultural sensitivity in the context of social services foster family in Turkey model: İstanbul and Bingöl example
KADRİ KINIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiYalova ÜniversitesiSosyal Hizmetler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RECEP ÇELİK
