Энергетика менен экономикалык өсүштүн ортосундагы байланыш: Tүрк мамлекеттер уюмунун мисалында
Enerji ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türk devletleri teşkilatı örneği
- Tez No: 968048
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CUNUS GANİYEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Belirtilmemiş.
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 85
Özet
Бул изилдөөнүн максаты — Түрк мамлекеттери уюмуна мүчө беш өлкөнүн (Түркия, Азербайжан, Казакстан, Кыргызстан жана Өзбекстан) энергияны керектөө менен экономикалык өсүшүнүн ортосундагы байланышты 1995–2023-жылдар аралыгындагы панелдик маалыматтардын негизинде изилдөө болду. Жүргүзүлгөн эконометрикалык анализдердин натыйжасында, өзгөрмөлөр деңгээл боюнча стационардуу эмес, бирок биринчи айырма алынса, стационардуу (I(1)) болору аныкталды. CIPS бирдиктүү тамыр тести көпчүлүк өзгөрмөлөр I(1) экенин көрсөттү. Бул узак мөөнөттүү байланыш Panel ARDL модели менен кеңири талданды. Натыйжалар көрсөткөндөй, энергияны керектөөгө байланыштуу өзгөрмөлөрдүн (мунай) жалпы экспорт узак мөөнөттүү мезгилде экономикалык өсүшкө олуттуу таасири бар. Кыска мөөнөттүү анализде болсо, көмүр жана жалпы экспорт сыяктуу өзгөрмөлөрдүн таасири байкалды. Жалпысынан алганда, алынган жыйынтыктар энергияны керектөөнүн туруктуу экономикалык өсүш үчүн маанилүү ролду ойноорун тастыктайт. Ушул контекстте, Түрк мамлекеттери уюмуна мүчө өлкөлөрдүн энергетикалык саясаты узак мөөнөттүү өнүгүү максаттарына шайкеш келиши зарыл. Энергия коопсуздугун камсыз кылуу, энергия булактарын диверсификациялоо жана кайра жаралуучу энергияны өнүктүрүү стратегиялары экономикалык өсүштү колдоодо натыйжалуу болушу мүмкүн. Жыйынтыктап айтканда, бул изилдөөнүн натыйжалары саясатчылар жана изилдөөчүлөр үчүн маанилүү сунуштарды берет. Ачкыч сөздөр: Энергияны керектөө, Экономикалык өсүш, Панелдик маалыматтар, ARDL модели, Энергетикалык саясат
Özet (Çeviri)
Bu yüksek lisans tezi, enerji ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi Türk Devletleri Teşkilatı üyesi olan beş ülke (Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan) örneği üzerinden 1992–2023 yıllarını kapsayan verilerle incelemeyi amaçlamaktadır. Enerji sektörü bu ülkeler için hem ekonomik büyümenin motoru hem de dışa bağımlılığın temel belirleyicilerinden biri konumundadır. Bu çerçevede, ülkelerin enerji stratejileri, enerji kaynaklarının yönetim yöntemleri ve bunların ekonomik büyümeye etkileri incelenmektedir. Bu amacı gerçekleştirmek için enerji sektörünün temel bileşenlerinen enerji tüketimi ve ihracat özellikle dikkat edilmiştir. Enerji türleri, bunların kullanım alanları ve bu ülkelerin enerji potansiyellerinin ekonomik büyümeyi nasıl etkilediği, derinlemesine incelenmesi gereken temel bir sorundur. Tarım sektörünün özellikleri ve önemi. Türk Devletleri Teşkilatı'na üye ülkelerin enerji sektörü, özellikle petrol ve kömür gibi doğal kaynaklara yönelik bakış açıları, bu ülkelerin ekonomik büyüme süreçlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu ülkelerin enerji kaynakları üzerinde benimsemiş oldukları politikalar, sadece enerji talebini karşılamakla kalmayıp, aynı zamanda ekonomik kalkınma, dışa bağımlılığın azaltılması ve çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşma konusunda da belirleyici faktörler arasında yer almaktadır. Bu bağlamda, bu ülkelerdeki enerji sektörü, sadece enerji güvenliğini sağlamak amacıyla değil, aynı zamanda ülke ekonomilerini çeşitlendirme ve global enerji piyasalarında rekabet edebilir olma yönünde de kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle enerji kaynaklarına olan bakış açıları, her bir ülkenin ekonomik hedefleri ve çevresel sorumlulukları doğrultusunda şekillenmektedir. Bu ülkelerin enerji stratejileri, doğal kaynakların sürdürülebilir bir şekilde kullanılması için belirli bir dengeyi sağlamayı amaçlarken, aynı zamanda bu kaynakların ekonomik kalkınmaya katkısını en üst düzeye çıkarmayı hedeflemektedir. Petrol ve kömür gibi fosil yakıtların kullanımı, bu ülkelerin enerji arzında büyük bir paya sahip olup, ekonomik büyümenin temel taşlarını oluştururken, çevresel etkileri de göz önünde bulundurulmaktadır.
Benzer Tezler
- Sürdürülebilir ekonomik büyümede enerjinin rolü: Kırgızistan örneği
Туруктуу экономикалык өсүштө энергетиканын ролу: кыргызстандын мисалында
GALİP AFĢIN RAVANOĞLU
Doktora
Türkçe
2016
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CUSUP PİRİMBAYEV
- Кыргызстандагы гидроэнергетика тармагын өнүктүрүү проблемалары
Kırgızistan'daki hidroenerji sektörünün gelişme problemleri
NURCAN ŞABİYEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2013
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. CUSUP PİRİMBAYEV
- Kant çimento fabrikasının (Kırgızistan) phragmites australis bitkisi üzerine etkilerinin araştırılması
Кант цемент заводунун ишмердүүлүгүнүн Phragmites australis өсүмдүгүнө таасирлерин изилдөө
MAYRAMKAN BEYŞENOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
BiyolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM İLKER ÖZYİĞİT
- Kırgızistan-Çin ilişkileri (1992-2018 )
Кыргызстан-кытай мамилелери (1992-2018)
ŞEYDA ÇEVİKEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Uluslararası İlişkilerKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA BIYIKLI
- Способы повышения глубины выгорания топлива в реакторе ВВЭР1200
Başlık çevirisi yok
OSMAN GAZİ ODABAŞI
