İranlı kadın fotoğrafçılar
Iranian women photographers
- Tez No: 968052
- Danışmanlar: PROF. OKTAY ÇOLAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fotoğraf Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Fotoğraf Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 369
Özet
Bu çalışma, İran'da fotoğrafçılığın tarihsel gelişimini; kadın fotoğrafçıların rolü, konumu ve görsel anlatıları ekseninde incelemeyi amaçlamaktadır. İlk bölümde, Qajar döneminden başlayarak fotoğraf tekniğinin ülkeye giriş süreci, toplumun farklı kesimleri arasında yayılışı ve bu dönemdeki gelişim dinamikleri değerlendirilmiştir. Kadınların hem özne olarak hem de Ashraf al-Saltaneh ve Fatemeh Sultan Khanom gibi öncü isimler aracılığıyla fotoğrafçı olarak konumları, dönemin toplumsal ve kültürel yapıları bağlamında ele alınmıştır. Bu incelemelerde, dönemin arşiv fotoğrafları, sergi katalogları, sanatçı röportajları ve birincil yazılı kaynaklar kullanılmış olup, fotoğraflar göstergebilimsel çözümleme ve hermenötik yorum teknikleriyle değerlendirilmiştir. Bu araştırma, sanat tarihi, göstergebilim kuramları, kadın çalışmaları, semiyotik incelemeleri ile kültürel ve toplumsal yorumları bütüncül yaklaşımla harmanlayan bir yöntem çerçevesinde yürütülmüştür. Çalışmada, İranlı kadın fotoğrafçıların sanat fotoğrafının toplumsal ve kültürel kullanımındaki konumları ile bu sürecin İran toplumunda farkındalık yaratma etkileri incelenmiştir. Ayrıca bu kadınların, çağdaş tarihte sessiz ancak etkili özne ve failler olarak üstlendikleri roller yeniden değerlendirilmiştir. Bu çalışma, fotoğrafın İranlı kadın fotoğrafçılar için yalnızca bir gerçeklik kaydı aracı olarak değil; bu özelliği ile birlikte bir eylemlilik biçimi, bir itiraz dili ve görünmeyeni görünür kılma aracı olarak nasıl işlev gördüğünü ortaya koymuştur. İncelenen fotoğraf serileri arasında savaş sonrası bellek temsilleri, göç ve sürgün hikâyeleri, gündelik yaşamın mahrem alanlarına dair görsel anlatılar ile geleneksel kıyafet ve modern giyim arasındaki kültürel gerilimleri yansıtan sahneler öne çıkmaktadır. Gelenek, sansür ve toplumsal dışlanmışlık ortamında yetişen pek çok İranlı kadın fotoğrafçının eserleri incelenirke, acıyı, umudu, boşluğu ve kadınların toplumsal konumunu görünür kılma çabasıyla birlikte bireysel ve toplumsal kimlik inşasını anlatan katmanlı anlatılar barındırmaktadır. Bu sanatçılar, siyasal, toplumsal ve cinsiyet temelli baskıların derin izler taşıdığı bir coğrafyada yaşarlarken, gelenek ile modernlik, sessizlik ile anlatı, mahremiyet ile kamusal alan gibi ikilikleri yaratıcı biçimde sorgulayan güçlü imgeler üretmişlerdir. Bu araştırma, disiplinlerarası bir yaklaşımla İran'ın görsel tarihinde kadın fotoğrafçıların rolünü yeniden değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışma, bu alandaki akademik literatürde var olan boşlukları olabildiğince doldurmayı hedeflemiştir. Bu yönüyle, İran fotoğrafçılık tarihinde kadınların hem sanatsal hem de sosyokültürel bağlamda nasıl bir direnç hattı kurduklarını ve görsel üretim aracılığıyla kendi varlıklarını nasıl müzakere ettiklerini, ilk kez bu kapsam ve bütünlükte ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the historical development of photography in Iran through the lens of the role, position, and visual narratives of women photographers. The first section evaluates the introduction of photographic techniques into the country from the Qajar period onwards, their dissemination among different segments of society, and the dynamics of development during this era. The positions of women, both as subjects and as photographers through pioneering figures such as Ashraf al-Saltaneh and Fatemeh Sultan Khanom, are explored within the social and cultural contexts of the time. Archival photographs from the period, exhibition catalogues, artist interviews, and primary written sources have been used in these analyses, with the photographs assessed through techniques of semiotic analysis and hermeneutic interpretation. This research has been conducted within a methodological framework that integrates art history, semiotic theories, women's studies, semiotic examinations, and cultural and social interpretations into a holistic approach. The study investigates the position of Iranian women photographers in the social and cultural uses of art photography and the impact of this process in raising awareness within Iranian society. Furthermore, the roles these women have undertaken as silent yet influential subjects and agents in contemporary history are re-evaluated. The study demonstrates that photography for Iranian women photographers functions not merely as a tool for recording reality but also as a form of action, a language of protest, and a means of rendering the invisible visible. Among the photographic series examined are representations of post-war memory, narratives of migration and exile, visual accounts of the intimate spaces of everyday life, and scenes reflecting cultural tensions between traditional attire and modern dress. While examining the works of many Iranian women photographers raised in an environment shaped by tradition, censorship, and social exclusion, the study identifies layered narratives that convey pain, hope, emptiness, and the struggle to make women's social positions visible, alongside the construction of individual and collective identities. These artists, living in a geography marked by profound traces of political, social, and gender-based oppression, have produced powerful images that creatively interrogate dualities such as tradition and modernity, silence and narration, privacy and the public sphere. Adopting an interdisciplinary approach, this research seeks to re-evaluate the role of women photographers in Iran's visual history. The study aims to fill existing gaps in the academic literature in this field. In this respect, it presents for the first time, with such scope and comprehensiveness, how women in the history of Iranian photography have established a line of resistance in both artistic and socio-cultural contexts and how they have negotiated their existence through visual production.
Benzer Tezler
- Women's use of space in Tehran modern houses constructed between 1960-1980
1960-1980 tarihleri arasında yapılan Tahran modern evlerinde kadınların mekan kullanımı
SEPİDEH DAVODİPAD
Doktora
İngilizce
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHSEN ÖZSOY
- İranlı kadın mültecilerin gündelik hayatta karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunlarla baş etme stratejileri: Van örneği
The problems faced by Iranian women refugees in daily life and their coping strategies: The case of Van
AYŞE KİYE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
SosyolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSEVİM EVSEL
- Değişen dünyada İranlı kadınların hak ve özgürlük arayışı: Manisa'da yaşayan İranlı kadınlar örneği
The research for rights and freedom of Iranian women in the changing world: based on example of Iranian women living in Manisa
DENİZ TÜRKÜ YAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
SosyolojiManisa Celal Bayar ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HURİYE TEKİN ÖNÜR
- İran romantik-komedi sinemasındaki kadın temsilini İranlı kadın izleyicilerin alımlama biçimleri
Reception study on representation of women in Iranian romaric-comedy cinema
ZEYNEB TURHALLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıGaziantep Üniversitesiİletişim ve Toplumsal Dönüşüm Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA EMRE KÖKSALAN
- Türkiye'ye göç eden İranlı kadın gözünden: İran'da kadın haklarına bir bakış
From the eyes of Iranian women immigrant to Turkey: A look on women's rights in Iran
BÜŞRA ANBARCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiKarabük ÜniversitesiBölge Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM SAĞIR