Nüfus ve vatandaşlık işleri genel müdürlüğü arşivindeki sivas iline ait 22 no'lu kütüğün korunmasına yönelik incelemeler ve onarım uygulamaları
Examinations and conservation practices for the conservation of the register no.22 belonging to Sivas pravince located in the general directorate of population and citizenshi̇p affairs archives
- Tez No: 968078
- Danışmanlar: PROF. DR. BERNA ÇAĞLAR ERYURT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeometri, Arşiv, Matbaacılık, Archaeometry, Archive, Typography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kültür Varlıklarını Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Kültürel miras değerlerinden olan yazma ve arşiv eserleri, geçmiş toplumların sosyal, düşünsel ve idari birikimini günümüze taşıyan temel belgeler olarak tanımlanmaktadır. Osmanlı Devleti'nde kayıt altına alınmış, özellikle hukuk, nüfus ve idare alanlarında önemli bilgiler içeren arşiv belgeleri; bu yönüyle tarihî araştırmalar için vazgeçilmez kaynaktır. Bu belgelerin çoğunluğu organik temelli malzemelerden, özellikle kâğıttan üretildiği için zamanla fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerle bozulmalara uğramaktadır. Bu tez çalışması, 1883 tarihli Sivas ili Osmanlı dönemine ait nüfus kayıt defterinin bozulma nedenlerinin tespiti, belgelenmesi, uygun konservasyon müdahalelerini kapsamaktadır. Eserde tespit edilen bozulmalar; kâğıtta pamuklaşma, yırtılma, mürekkep dağılması, kırılma, mantar oluşumu gibi fiziksel ve biyolojik tahribatlardır. Bu bozulmalar üzerinde önleyici ve aktif konservasyon uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Araştırma sürecinde, eserin malzeme yapısının belirlenmesi ve bozulma türlerinin net olarak tanımlanması amacıyla; XRF (X-Işını Floresans Spektroskopisi) ile eserde metal içerikli bileşiklerin dağılımı tespit edilmiş, Raman spektroskopisi ile pigment yapıları analiz edilmiş, mikrobiyolojik analizler ile biyolojik bozulma etkenleri saptanmıştır. Beraberinde lif analizi ile kâğıdın selüloz yapısı incelenmiş ve üretim tekniğine dair verilere ulaşılmıştır. Kâğıdın tarihî gelişimi, yazının icadıyla birlikte bilgi aktarımındaki rolüne bakıldığında malzemenin taşıdığı içerik ve yapısal bütünlüğü açısından korunmasının ne derece önemli olduğunu göstermektedir. Osmanlı döneminde kullanılan kâğıtlar genellikle el yapımı ve yüksek kaliteli olmasına karşın, çevresel şartlara bağlı olarak zaman içinde deformasyona maruz kalabilmektedir. Bu kapsamda yapılan konservasyon çalışmaları, eserin hem fiziksel bütünlüğünü korumayı hem de taşıdığı bilgi değerini gelecek nesillere aktarmayı amaçlamaktadır. Bu çalışma, Osmanlı arşiv belgelerinin devamlılığı bakımından analitik çözümlemeleri ve müdahale yöntemlerini birleştirerek disiplinlerarası yaklaşım sunmakta ve ülkemizdeki arşiv koruma çalışmalarına katkı sağlamayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
Manuscripts and archival documents, as cultural heritage assets, are defined as essential records that carry the social, intellectual, and administrative knowledge of past societies into the present day. In the Ottoman Empire, archival documents—particularly those concerning law, population, and administration—serve as indispensable sources for historical research. As most of these documents were produced using organic-based materials, especially paper, they are prone to deterioration over time due to physical, chemical, and biological factors.This thesis focuses on identifying and documenting the deterioration factors affecting a population register from the Ottoman period, dated 1883 and pertaining to Sivas province, and implementing appropriate conservation treatments. The observed forms of deterioration include fiber disintegration (fluffing) in the paper, tears, ink diffusion, cracking, and biological damage such as mold formation. Preventive and active conservation methods have been applied to address these issues.During the research process, various analytical methods were employed to determine the material structure of the document and to precisely identify the types of deterioration. X-ray fluorescence spectroscopy (XRF) was used to detect the distribution of metal-containing compounds; Raman spectroscopy was employed to analyze pigment structures; and microbiological analyses were conducted to identify biological deteriorationagents. In addition, fiber analysis was carried out to examine the cellulose composition of the paper and to gain insights into its production technique.Considering the historical development of paper and its role in the transmission of knowledge since the invention of writing, it becomes evident how vital it is to preserve both the informational content and structural integrity of such materials. Although Ottoman-era papers were generally handmade and of high quality, they are still susceptible to deformation over time due to environmental conditions. Conservation efforts in this context aim not only to preserve the physical integrity of the document but also to ensure the transmission of its informational value to future generations.This study presents an interdisciplinary approach by integrating analytical assessments and intervention methods, and aims to contribute to archival preservation efforts in Turkey, particularly in the continuity of Ottoman archival documents.
Benzer Tezler
- Kütahya İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü ile bağlı 13 ilçe nüfus müdürlüklerinde hizmet kalitesinin Servqual analizi ile ölçülmesi
Directorate Population and Citizenship of the province of Kütahya measurement of the quality of service in the directorates of population of 13 districts under the province of Kütahya using the Servqual analysis
ZEKİYE UĞURLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Kamu YönetimiDumlupınar Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ DURAN
- Arşiv depolarının önleyici koruma bağlamında incelenmesi ve koruma açısından iyileştirme önerileri: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'ne ait iki arşiv deposu örneği
An examination of arcihive storage facilities in the context of preventive conservation and improvement suggestions in terms of conservation: The case of two archive repositaries belonging to the General Directorate of Population and Citizenship Affairs
RUKİYE CEREN MUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Güzel SanatlarAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiKültür Varlıklarını Koruma Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERNA ÇAĞLAR ERYURT
PROF. DR. ALPASLAN HAMDİ KUZUCUOĞLU
- Kurumsal arşiv ve belge yönetimi uygulamaları çerçevesinde nüfus ve göçmenlik verilerinin yönetimi
Management of population and immigration data within the framework of institutional archiving and records management practices
AYŞE MÜJGAN TUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Bilgi ve Belge YönetimiHacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGÜR KÜLCÜ
- Kamu kurumlarında dijitalleşme ve dijital okuryazarlık düzeyi: T.C. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünde bir uygulama
Digitalisation and digital literacy level in public institutions: A study in Republic of Turkey General Directorate of Population and Citizenship Affairs
ARİF CANSARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu YönetimiKapadokya ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANDE EREN
- Türk nüfus hizmetleri sistemi ve MERNİS Projesi
Turk public registration services and the MERNİS Project
LÜTFİ ALPER ÖZMEN