Çuvaşçanın Türkiye Türkçesi ve Kazakça ile söz varlığı bakımından karşılaştırılması
Comparison of Chuvash with Turkish and Kazakh in terms of vocabulary
- Tez No: 968118
- Danışmanlar: PROF. DR. FEYZİ ERSOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1978
Özet
Bugün çoğunlukla Rusya Federasyonu sınırları içerisinde konuşulan bir dil olan Çuvaşça, Türkologlarca Eski Batı Türkçesinin bir kolu, Volga Bulgarcasının da bir devamı olarak kabul edilir. Diğer Türk lehçelerinin aksine bir /ŕ/-/ĺ/ dili olan bu lehçe, Türk dilinin ana kolundan İlk Türkçe döneminin sonunda ayrılmış ve bu dönemden itibaren genel Türk dili alanından bağımsız bir gelişim süreci takip ederek bir taraftan arkaik özelliklerini korumuş, diğer taraftan da etkileşim kurduğu topluluklarla gerçekleştirdiği dil ve kültür alışverişleriyle diğer çağdaş Türk lehçelerinden önemli farklarla ayrılmıştır. Belirtilen bu husus dolayısıyla bu çalışmada, Çuvaşça, söz varlığı bakımından Türkiye Türkçesi ve Kazakça ile karşılaştırılmıştır. Böylelikle, Çuvaşçanın, tarihî Kıpçak ve Oğuz lehçelerinden hangisine daha yakın nitelik ve nicelik sergilediği belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda fişlenen Çuvaşça söz varlığı, karşılaştırmalı ve art zamanlı bir yöntemle değerlendirilmiştir. Çalışma, genel olarak dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, çalışmanın yöntemi ve kapsamı açıklandıktan sonra, ikinci bölümde, araştırmaya konu olan lehçelerin Türk lehçeleri arasındaki yeri; Bulgarca, Kıpçakça ve Oğuzca unsurlar hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölüm, tespit edilen söz varlığının ses, şekil ve anlam özellikleri bakımından incelenmesine ayrılmıştır. Dördüncü bölümde ise elde edilen bulgular grafiklerle desteklenerek değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Today, Chuvash, a language spoken mainly within the borders of the Russian Federation, is considered by Turkologists to be a branch of Old Western Turkish and a continuation of Volga Bulgarian. Unlike other Turkic dialects, this dialect, which is an /ŕ/-/ĺ/ language, separated from the main branch of the Turkic language at the end of the Pre-Turkic period and, from that period onwards, followed an independent development process from the general Turkic language area, preserving its archaic features on the one hand, and on the other hand, distinguishing itself from other contemporary Turkic dialects with significant differences through the language and cultural exchanges it carried out with the communities it interacted with. For this reason, this study compares Chuvash with Turkish and Kazakh in terms of vocabulary. In this way, it attempts to determine which of the historical Kipchak and Oghuz dialects Chuvash is closer to in terms of quality and quantity. To this end, the Chuvash vocabulary was evaluated using a comparative and diachronic method. The study consists of four main sections. In the introduction section, the method and scope of the study are explained, followed by the second section, which discusses the place of the dialects under study among Turkish dialects and provides information about Bulgarian, Kipchak, and Oghuz elements. The third section is devoted to examining the phonetic, morphological, and semantic features of the identified vocabulary. In the fourth section, the findings are evaluated with the support of graphs.
Benzer Tezler
- Çuvaşçanın isim söz varlığı bakımından kırgızca ve Türkiye türkçesi ile karşılaştırılması
The Comparison of the lexical inventory of chuvash in terms of names with kyrgyz and turkish
MERVE EKİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEYZİ ERSOY
- Türk kültüründe köpek (İnanış, uygulama ve anlatılar)
Dog in Turkish culture (Conviction, practice & narratives)
ZÜLEYHA TÜRKERİ BALTACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Balıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AÇA
- Boris Çındıkov'un seçme hikâyeleri esasında Çuvaşçada kelime grupları
The words of grups in Chuvash on the basis of the selected story of Boris Çindikov
KUBİLAY FENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEYZİ ERSOY
- Nikolay İvanoviç Aşmarin'in Kazan, Simbirsk ve Ufa vilayetlerinden derlediği Çuvaşça türkü ve maniler (inceleme-metin-çeviri yazı-dizin)
The Chuvash folk song and the ballad poems which compiled by Nikolay İvanovich Ashmarin from the provinces of Kazan, Simbirsk and Ufa (examination-text-transcription-index)
TUĞBA BALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL ŞAHİN
- Ulip halapisem metni esasında Çuvaşçada isim
Başlık çevirisi yok
FEYZİ ERSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN