Morfolojik, biyokimyasal ve verim faktörleri değerlendirilerek farklı soya genotiplerinde kuraklığa dayanıklılık düzeylerinin belirlenmesi
Determine drought tolerance levels in different soybean genotypes by assessing morphological, biochemical, and yield factors
- Tez No: 968209
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ RÜSTEM ÜSTÜN, PROF. DR. BÜLENT UZUN, DOÇ. DR. MEHMET ZAHİT YEKEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 79
Özet
Su kıtlığı ve beklenmedik kuraklık olayları, günümüzde tarımda ciddi kayıplara neden olan en önemli abiyotik stres faktörleri arasında yer almaktadır. İklim değişikliği, öngörülemeyen hava desenlerini şiddetlendirmiş ve küresel ölçekte beklenmedik kuraklık dönemlerinin oluşmasına sebep olmuştur. Kuraklık stresi, soyada dünya çapında önemli verim kayıplarına neden olan temel faktörlerden biridir. Deneyimiz dört farklı uygulamayı içermektedir: çiçeklenme döneminde sulamanın durdurulduğu (T1), bakla tutma döneminde durdurulan (T2) ve bakla doldurma döneminde durdurulan (T3) ve normal sulama uygulanan kontrol grubu (T0). Çalışmada, yerel ve yabancı kökenli on farklı soya genotipi, üç farklı kuraklık koşullarında değerlendirilmiştir. İlk uygulama olan çiçeklenme dönemindeki (T1) kuraklık stresine genotipler arasında nispeten daha yüksek bir tolerans gözlemlenmiştir. Bu durum, bitkilerin bu dönemde kuraklık yanıt mekanizmalarını aktif hale getirme fırsatına sahip olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ancak bakla tutma dönemi (T2), soyada kuraklık stresine karşı en hassas dönem olarak belirlenmiştir. Bu dönem, daha kısa bir kuraklık süresine maruz kalmasına rağmen, bitkiler üzerinde daha yüksek verim kayıplarına neden olmuştur. Bu bulgu, su sınırlılığı koşullarında soya yetiştiriciliğinde bakla tutma döneminin daha kritik olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada bitki boyu ve dal sayısı gibi parametrelerin verim üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Protein ve yağ içerikleri arasında da genotiplerde sadece çok az sayıda örnekte belirgin farklar tespit edilmiştir. T1 uygulaması bitki boyunda en düşük değere neden olmuşken, T2 uygulamasında ise bu kritik büyüme dönemindeki yüksek kuraklık hassasiyeti sebebiyle verim ve bin dane ağırlığı en düşük seviyede gerçekleşmiştir. Bu kapsamlı analiz, yerel toprak ve su kaynaklarına uygun soya çeşitlerinin seçilmesi açısından değerli bilgiler sunmuştur. Kontrol gruplarında yağ ve protein içerik oranları genel olarak daha yüksek seviyede tespit edilmiştir. Kuraklık şiddetinin artmasıyla bu oranlarda olumsuz bir etki gözlenmiştir. Çalışmada yer alan bazı genotiplerde yağ ve protein içeriklerinde istatistiksel olarak anlamlı azalmalar saptanırken, diğer genotiplerde bu farklılıklar istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda çiftçiler, özel ihtiyaçlarına ve çevre koşullarına uygun genotipleri seçerek bilinçli kararlar alabilirler.
Özet (Çeviri)
Water scarcity and unexpected drought events are currently among the most significant abiotic stresses causing substantial losses in agriculture. Climate change has intensified unpredictable weather patterns, triggering unexpected drought spells on a global scale. Drought stress is a major factor contributing to significant yield losses in soybeans worldwide. Our experiment included four treatments: irrigation stopped at the flowering stage (T1), pod-setting stage (T2), and pod-filling stage (T3), along with a control group (T0) that received normal irrigation. We evaluated ten local and exotic soybean genotypes across three drought stages. The first treatment (T1) at the flowering stage showed relatively higher drought tolerance among the genotypes, likely because the plants had more time to activate their drought response mechanisms. However, the pod-setting stage (T2) was identified as the most sensitive to drought stress, leading to greater yield reductions. This highlights the critical nature of the pod-setting stage in soybean cultivation under water-limited conditions. Sensitivity towards drought was the highest in the pod setting stage despite it faced shorter drought period that flowering stage. Plant height and the number of branches had no significant impact on yield in this study and also significant difference for protein and oil content is very less and recorded in several genotypes. While T1 resulted in the shortest plants, seed yield and 1000-seed weight were lowest in T2 due to the high sensitivity of plants at that critical growth phase. This comprehensive analysis of parameters provided valuable insights for selecting soybean varieties best suited to local soil and water resources. Oil and protein content percentages were generally higher in control groups and affected negatively with increase in drought levels. Several genotypes showed significant reduction in oil and protein content while others showed non-significant differences. Based on these findings, farmers can make well informed decisions to choose varieties aligned with their specific needs and environmental conditions.
Benzer Tezler
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bazı mısır genotiplerinin (Zea mays L.) yüksek sıcaklık ve su stresine toleranslarının belirlenmesi
Determination of tolerance of some maize genotypes (Zea mays L.) under water and high heat stress in the Southeast Anatolia Region
TİMUÇİN TAŞ
- Mikoriza ve silisyum uygulamalarının kısıtlı sulama koşullarındayetiştirilen biberin verim ve bitki gelişimi üzerine etkisi
The effect of mycoriza and silicon applications on production andplant development of pepper grown under limited irrigationconditions
FULYA DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatHarran ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELÇUK SÖYLEMEZ
- Sel baskını stresi şartlarında soğanda glisin betain ve prolin uygulamalarının etkileri
The effects of glycine betaine and proline applications on onion in flood stress conditions
ABDULLAH ŞAMİL ŞAHİN
- Mercimekte kışa mukavemet test metodu ve kışa mukavemetin morfolojik ve biyokimyasal bitki karakterleri ile ilişkisi konusunda bir araştırma
Başlık çevirisi yok
İSMAİL KÜSMENOĞLU
- Önemli zeytin (Olea europaea L.) çeşitlerinin izoenzim polimorfizmleri ve genetik özellikleri
Isoenzyme polymorphisms and genetic characteristics of important olive (Olea europaea L.) cultivars and types
SEVDA DÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ŞEKER