Suriyeli mültecilerde birikimli travmanın öfke ile ilişkisi: Yetkinlik inancı ve diğerkâmlığın sıralı aracı rolü
The relationship between cumulative trauma and anger among Syrian refugees: The sequential mediating role of self-efficacy and altruism
- Tez No: 968263
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAYDEH FARAJİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Cumulative trauma, Anger, Altruism, Self-efficacy, Refugee
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikiyatri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Zorunlu göç sürecinde mültecilerin maruz kaldığı birikimli travmalar, öfke ile başa çıkma becerilerini zayıflatabilmektedir. Bu bağlamda yetkinlik inancı ve diğerkâmlık düzeyleri, birikimli travma ile öfke arasındaki ilişkide önemli değişkenler olarak öne çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Suriyeli mültecilerde birikimli travmanın öfke ile ilişkisinde yetkinlik inancı ve diğerkâmlığın sıralı aracı rolünü incelemektir. Araştırma, nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama modeline göre tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini İstanbul'da ikamet eden 18-35 yaş arası 236 Suriyeli mülteci oluşturmaktadır. Örneklem, kolayda örnekleme tekniği ile belirlenmiştir. Veriler Sosyo-Demografik Bilgi Formu, Birikimli Travma Ölçeği – Kısa Form (BTÖ-K), Diğerkâmlık Ölçeği (DÖ), Çok Boyutlu Öfke Ölçeği (ÇBÖÖ) ve Genel Yetkinlik İnancı Ölçeği (GYİÖ) kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 27 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiler, Pearson ve Spearman korelasyon analizleri ve doğrusal regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Sıralı aracılık ilişkisini test etmek amacıyla Hayes Process Makro Eklentisi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, birikimli travmanın öfkeyi beklendiği üzere pozitif yönde ve anlamlı şekilde yordadığını ortaya koymuştur. Ancak bu ilişki doğrudan anlamlılık göstermemiş, genel yetkinlik inancı ve diğerkâmlığın, bu ilişkide tam aracı rol oynadığı belirlenmiştir. Bu doğrultuda sıralı aracılık hipotezi desteklenmiştir. Korelasyon analizleri, birikimli travma ile öfke arasında pozitif, birikimli travma ile genel yetkinlik inancı ve diğerkâmlık arasında ise negatif yönlü ilişkiler göstermiştir. Genel yetkinlik inancı ile diğerkâmlık arasında pozitif, öfke ile hem genel yetkinlik inancı hem de diğerkâmlık arasında ise negatif yönlü ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca hem bireysel olarak hem de bir kurum aracılığıyla yardım davranışında bulunan katılımcıların, yardım etmeyenlere kıyasla daha yüksek birikimli travma ve daha yüksek öfke düzeylerine sahip oldukları bulunmuştur. Buna karşılık, yardım etme davranışı ile yetkinlik inancı arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda, Suriyeli mültecilere yönelik ruh sağlığı çalışmalarında, bireylerin yetkinlik inancı ve diğerkâmlık düzeylerini artıracak koşulların oluşturulmasına yönelik stratejiler geliştirilmesi önerilmektedir. Anahtar Kelime: Birikimli travma, Öfke, Diğerkâmlık, Yetkinlik inancı, Mülteci.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the sequential mediating role of self-efficacy and altruism in the relationship between cumulative trauma and anger among Syrian refugees. The research was designed based on the relational screening model, one of the quantitive research designs. The population of this study consists of Syrian refugees aged between 18 and 35 residing in Istanbul. The sample comprises 236 Syrian individuals, selected through the Snowball Sampling technique. Data were collected using the Socio-Demographic Information Form, the Cumulative Trauma Scale – Short Form (CTS-S), the Altruism Scale (AS), the Multidimensional Anger Scale (MAS), and the General Self-Efficacy Scale (GSES). The data were analyzed using SPSS 27 software. Pearson and Spearman correlation analyses were conducted to determine the relationships between the variables, and linear regression analysis was used to examine the effect of the independent variable on the dependent variable. The Hayes PROCESS macro was employed to test the sequential mediation model. The findings revealed that cumulative trauma did not significantly predict anger directly; however, its effect was fully mediated by self-efficacy and altruism. The sequential mediation model was found to be statistically significant. Correlation analyses indicated that cumulative trauma was positively associated with anger, and negatively associated with both self-efficacy and altruism. Moreover, self-efficacy was positively related to altruism, and both variables were negatively associated with anger. The study also investigated the relationship between helping behavior and the key psychological variables. Refugees who participated in helping activities—either individually or through an organization—reported higher levels of cumulative trauma and anger compared to those who did not. However, no significant relationship was found between helping behavior and self-efficacy. Based on these findings, it is recommended that mental health interventions targeting Syrian refugees incorporate strategies aimed at fostering conditions that strengthen individuals' self-efficacy and levels of altruism.
Benzer Tezler
- Suriyeli mültecilerle birlikte yaşama kültürünün geliştirilmesi amacıyla düzenlenen göç ve sosyal uyum eğitim programının değerlendirilmesi
Evaluation of the migration and social cohesion education program developed to improve the culture of living together with Syrian refugees
GÜLÜSTAN KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiYaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET YILDIZ
- How do refugees decide on their future home?: A qualitative analysis of return decision of Syrians in Turkey
Mülteciler gelecekte yaşayacakları yeri nasıl seçerler?: Türkiye'de yaşayan Suriyelilerin geri dönüş kararına dair nitel bir analiz
FEYZA KÖSEOĞLU DARILMAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Siyasal BilimlerKoç ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET İÇDUYGU
YRD. DOÇ. DR. SEDEF TURPER
- Suriyeli mülteci ailelerin çocuklarının beslenme ve gıda güvenliği durumunun belirlenmesi 'İstanbul-Avcılar örneği'
Assessment of nutrition and food safety status of Syrian refugee families' children 'İstanbul-Avcılar case'
RUBA ALSAYED
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve Diyetetikİstanbul Aydın ÜniversitesiGıda Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF MERVE KAHRAMAN
- Kentsel sığınaktan kapsayıcı kente; Tarsus (Mersin)'daki kentli mülteciler
From urban refuge to inclusive city; urban refugees in Tarsus (Mersin)
HARİKA TOS
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaSüleyman Demirel ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DUYGU GÖKCE
- Revisiting refuge through a critical perspective: A Marxist explanation of Syrian refuge to Türkiye
Mülteciliği eleştirel bir perspektiften yeniden okumak: Türkiye'de Suriyeli mülteciliğine Marksist bir yaklaşım
ATAHAN DEMİRKOL
Doktora
İngilizce
2025
DemografiAfyon Kocatepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA FİŞNE
PROF. DR. CENK SARAÇOĞLU