The impact of the Ottoman script and the alphabet reform on spatiotemporal conceptualization
Osmanlı Türkçesi ve alfabe reformu'nun mekan-zamansal kavramsallaştırma üzerine etkisi
- Tez No: 968365
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KURU, DR. ÖĞR. ÜYESİ JUNKO KANERO
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Psychology, History, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Sabancı Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiye Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 76
Özet
Bu çalışma, 1928 alfabe devriminin, yani yazı yönünde bir değişimin dönemin aydınlarını ve okuyucularını özellikle mekan-zamansal anlamda etkilemiş olduğunu doğrulamaya çalışıyor. Bilişsel tarih alanının Osmanlı ve Türkiye çalışmalarındaki ilk örneği olan bu çalışma, alfabenin değişmesi bireylerin zaman algısının değişmesine sebep olabilir minvalindeki hipotezi için çaba vermektedir. Bu çalışma deneysel naturalist metot ile yorumlayıcı tarihsel yaklaşımı birleştirerek tarihsel ve günümüz hipotezlerini, yani geçmiş aydınların mekan-zamansal anlayışı ile çağdaş iki-yazılı kavrayışı doğrulamaya çalışıyor. Deneysel metot, iki alfabe kullanmanın ve özellikle de bir dili farklı yazı yönleriyle iki farklı yazı sistemi üzerinden okumanınn kişinin zihinsel zaman çizelgelerini değiştirip değiştiremeyeceğini araştırıyor. Arşiv yöntemi ise Çocuk Dünyası dergisiyle erken dönem cumhuriyet aydınları ve okuyucularının mekan-zamansal kavrayışını anlamak için kullanılıyor. Türkçe konuşan katılımcılar, yalnızca Latin alfabesi okuyucuları için Latin alfabesiyle, Latin-Osmanlı ikiyazılı okuyucuları içinse Osmanlı alfabesiyle de betimlenen zamansal ifadelerden oluşan uyaranlara tepki vererek zaman-mekânsal uyum görevlerine katıldılar. İkiyazı okuyabilenlerin uyumsuz görevleri tamamlarken daha az zorlandığı ama tek-yazı okuyabilenlerin çok daha fazla zorlandığı gözlemlendi. Çocuk Dünyası, bu dergideki Batılılaşmış benimsemelere ve çevirilere rağmen, 1914 ve 1926 yıllarında çizgi roman anlatı dizilerini yazı sisteminin etkisiyle sola yönelmiş mekan-zamansal bir biçimde tasvir etmişlerdir.
Özet (Çeviri)
This study tries to corroborate that the 1928 Alphabet Revolution, a shift in writing direction, affected the cognition of the intellectuals and readers of that period, particularly their temporal and spatial conception. As the first example of the emerging field of cognitive history in the context of Ottoman and Turkish studies, this endeavor hypothesizes that the script change can transform individuals' conceptualization of time. It combines the experimental naturalist method with the interpretive historical approach to corroborate historical and contemporary hypotheses, namely the spatiotemporal conception of those past intellectuals and the contemporary biscriptual conception. The experimental method investigates whether being biscriptual—reading one language through different writing systems, particularly with different writing directions—can reshape individuals' mental timelines. The archival method—reading Çocuk Dünyası comic strips—is used to understand early Republican intellectual and reader spatiotemporal conception. Turkish speakers performed spatial-temporal congruity tasks with the stimuli consisting of temporal expressions depicted in the Latin alphabet for only Latin alphabet readers and in the Ottoman alphabet for Latin-Ottoman biscriptual readers. Biscriptuals were challenged less while completing incongruent tasks, and monoscriptuals were challenged much more. The intellectuals involved in Çocuk Dünyası depicted the comic strip narrative sequences in a leftward spatiotemporal way in both 1914 and 1926 due to the script effect despite Westernized adoption and translations in this journal.
Benzer Tezler
- Türk Harf İnkılabının tarihsel gelişimi
Historical development of the Turkish Alphabet Reform
NİLÜFER ÇEVİKEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
TarihİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENVER EMRE ÖCAL
- On beşinci yüzyıl edvar yazarlarının metinlerinde müzik ve kozmogoni ilişkisi
Music and cosmogony association in the music theory treatises of the fifteenth century Ottoman empire
DOĞUŞ ÇİÇEK
Doktora
Türkçe
2022
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ DİŞİAÇIK
- 19. yüzyılda Arnavutluk'ta kullanılmış Türkçe üzerine bir dil incelemesi: Güney Arnavutluk'ta kaleme alınmış yunan harfli Türkçe Bektaşi cönkleri
A linguistic study on the Turkish used in Albania in the 19th century: the Bektashi cönks in Turkish with Greek script written in Southern Albania
FATOS DIBRA
Doktora
Türkçe
2021
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE TÖREN
- Cumhuriyetin ilk yıllarında müzik alanında hazırlanan raporların değerlendirmesi
Evaluation of reports prepared in the field of music in the earlyyears of the republic
ERSİN ANTEP
- 15-16. yüzyıl Osmanlı dönemi tekstillerinin sinematografik anlatılarda temsili
The representation of 15th-16th century Ottoman textiles in cinematic narratives
AYŞENUR AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarÇankırı Karatekin ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGE KILIÇ