Fahreddin er-Râzî'nin ilâhî teklif anlayışı
Fahreddin er-Razi's understanding of divine offering
- Tez No: 968672
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SİBEL KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kelâm, Fahreddin er-Râzî, Teklif, Sorumluluk, İnsan, Kalām, Fahreddin er-Râzî, Obligation (taklīf), Responsibility, Human
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Kelam ilminde teklif meselesi insan fiilleri bağlamında ele alınmış ve kelâm âlimleri tarafından çeşitli yönlerden tartışılmıştır. Biz de bu çalışmamızda felsefî kelâmın önemli temsilcilerinden ve Eş'arî kelâm ekolünün önemli âlimlerinden biri olan Fahreddin er- Râzî'nin teklif meselesine dair görüşlerini kelâm eserleri ve tefsirinden hareketle inceledik. Meşakkat barındıran fiillerle mükellefi sorumlu tutmak anlamına gelen teklif, ilâhî fiillerden biridir. Teklif mükellif, mükellef ve teklifin konusu olmak üzere üç unsurdan oluşmaktadır. Mükellef olan kuluna, teklifi gerçekleştiren yalnızca Allah'tır. Teklifin konusunu ise itikadî, amelî ve ahlakî yönleri bulunan insanın ihtiyârî fiilleri oluşturmaktadır. Râzî'nin teklif ve teklife dair meselelerle ilgili görüşlerinin onun Allah tasavvuru ile doğrudan bağlantılı olduğu gözlemlenmiştir. Râzî, Allah'ın mutlak olarak ilim, irade ve kudret sahibi olduğu görüşüyle Eş'arî düşünceden ayrılmamıştır. Bu bağlamda teklifin amacının olamayacağına, güç yetirilemeyen fiilin insana emredilebileceğine, ilâhî teklifin taşıyıcısı olarak peygamber göndermenin mümkün olduğuna dair görüşleri onun Allah tasavvurunun bir yansımasıdır. Râzî'ye göre teklife muhatap olan ve yaptığı fiillerden sorumlu tutulan insanın Allah karşısındaki konumunun ise oldukça sınırlı olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum teklifin muhatabı olarak insanın kendi fiillerinden sorumlu tutulabilmesinin anlaşılmasını güçleştirmektedir. Bununla beraber Râzî'nin güdü ve kesb teorileri sorumlu bir varlık olarak insana Allah'ın mutlakiyeti karşısında alan açma çabası olarak görülmüştür. İnsanın kendi fiillerinin yaratıcısı olmadığı görüşüne sahip olan Râzî'nin düşünce sisteminde mükâfat ve ceza, insanın hak etmesi sonucunda verilmediği gibi Allah, mükellef kullarına mükâfat ve ceza vermek zorunda da değildir. Râzî'nin bu konudaki tavrı Eş'arî gelenekten ayrılmamak şeklinde tezahür etmiştir.
Özet (Çeviri)
In the science of kalām, the issue of obligation (taklīf) has been discussed in relation to human actions from various theological perspectives. This study examines the views of Fahreddin er-Râzî, a prominent figure in philosophical kalām and a key representative of the Ashʿarī school, based on his works in kalām and tafsīr. Obligation, defined as holding the obligated responsible for actions involving hardship, is considered a divine act and consists of three components: the obligor, the obligated, and the subject of obligation. The obligor is Allah alone, the obligated is the servant, and the subject of obligation comprises voluntary human actions with doctrinal, practical, and moral dimensions. Râzî's views on obligation are closely tied to his conception of God. He remains within Ashʿarī thought, affirming that God is absolutely knowledgeable, willful, and powerful. Accordingly, he argues that divine command need not have a purpose, that acts beyond human capacity may be commanded, and that prophets may be sent as bearers of divine command. These views reflect a theological model in which human agency is limited. This raises the question of how humans, as subjects of obligation, can be held accountable. Râzî's theory of motivation and acquisition (kasb) attempts to preserve human responsibility within divine absoluteness. In his system, humans do not create their actions, and reward or punishment is not based on merit. Moreover, God is not obliged to recompense His servants. His stance remains consistent with Ashʿarī principles.
Benzer Tezler
- Fahreddin er-Râzî'de ilâhî sözün delâleti ve tevili
Interpretation and signification of the divine words in Fakhr al-Din al-Razi
NESİBE BÜŞRA TOKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET TAHA BOYALIK
- Fahreddîn er-Râzî'nin Mefâtihu'l-Gayb adlı eserinde ilahi sıfatlar bağlamında Mu'tezile eleştirisi
Criticism of Mu'tazila in the context of Divine attributes in Fakhr al-Din al-Razi's Work named Mefâtihu'l-Gayb
ABDULLAH KARAKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT MEMİŞ
- Fahreddin er-Râzî'nin hüsün ve kubuh meselesine yaklaşımı: el-Metâlibü'l-Âliye ekseninde bir değerlendirme
Fakhr al-Dîn al-Râzî's approach to issue of the good and evil: An evaluation in the axis of al-Matâlib al-'Âliyah
ABDULLAH ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ
- Fahreddin Râzi'nin Et-Tefsiru'l Kebir adlı eserinde haşrin aklî imkanı ve gerekliliği
The necessity and mental probability of resurrection in Fahreddi̇n Er-Razi̇'s Et-Tefsi̇ru'l Kebi̇r
AZİZ KÜÇÜKGÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinFatih ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİT MERT
- موقف فخر الدين الرازي في إثبات المعاد والرد على منكريه
Fahreddin Razi'nin dirilişi ispatlamada ve inkärcılara cevap vermedeki tutumu / Fahreddin er Razi's attitude proving resurrection and answering to deniers
YOUSIF ALI ISMAEL
