Sosyomekansal ayrışma çerçevesinde kentsel yaşam kalitesindeki farklılaşmalar (Narlıdere örneği)
Differentiations in urban quality of life within the framework of sociospatial segregation (The case of Narlidere)
- Tez No: 968746
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇİĞDEM ÜNAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Socio-spatial Segregation, Urban Quality of Life, Urbanization, Spatial Differentiation, Narlıdere
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Sosyo-mekânsal ayrışma, bireylerin gelir, statü, etnik köken ya da kültürel kimlik gibi farklılıkları temelinde hem sosyal hem de mekânsal düzeyde birbirinden ayrışması olarak tanımlanmaktadır. Bu ayrışma kentlerde yaşam kalitesinde belirgin farklıkları ortaya çıkarmakta ve kentsel ekonominin şekillenmesinde de etkili olmaktadır. Kentlerde yaşam kalitesi, hizmetlere erişim ve fiziksel çevre kalitesi gibi faktörlerdeki eşitsizlikler son yıllarda özellikle kent mahalleleri arasında giderek daha belirgin bir hale gelmektedir. Bu tez çalışması kentlerde yaşanan sosyo-mekânsal ayrışma olgusunun, kentsel yaşam kalitesi üzerindeki etkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. İzmir ili Narlıdere ilçesi, hem farklı gelir gruplarının bir arada bulunması hem de mekânsal olarak belirginleşen konut formları (güvenlikli siteler, gecekondular, apartman blokları vb.) nedeniyle araştırmaya uygun bir saha özelliğindedir. Narlıdere ilçesinde yer alan 2.İnönü Mahallesi ve Narlı Mahallesi örneklem alanı olarak seçilmiştir. Tezin kuramsal temeli; modernizm, postmodernizm ve neoliberal kentleşme yaklaşımları çerçevesinde kentsel mekânın dönüşümü ve sosyal tabakalaşmanın mekânsallaşması üzerine kurulmuştur. Çalışmada, neoliberal kentleşme süreçlerinin, mekânsal bölünme ve toplumsal eşitsizlikleri nasıl yeniden ürettiği irdelenmiştir. Nitel ve nicel veri toplama tekniklerinin birlikte kullanıldığı araştırmada, alan çalışmaları kapsamında uygulanan anket aracılığıyla elde edilen veriler ile sahadaki yaşam kalitesindeki farklılaşmalar analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında Narlıdere ilçesinin 2.İnönü Mahallesi'nde 200 kişi ve Narlı Mahallesi'nde 200 kişi olmak üzere toplamda 400 kişi ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, 2.İnönü Mahallesi ve Narlı Mahallesi'nde yaşayan bireylerin yaşam kalitesine ilişkin algılarının; gelir düzeyi, eğitim seviyesi, konut tipi, çevresel koşullar ve kamu hizmetlerine erişim gibi faktörlere bağlı olarak anlamlı düzeyde farklılaştığını göstermektedir. Özellikle Narlı Mahallesi'nde yaşayan bireylerin fiziksel çevre memnuniyetinin ve sosyal güvenlik algısının yüksek olduğu; buna karşılık daha 2.İnönü Mahallesi'nde yaşayanların ise sosyal bütünleşme, çevre sağlığı ve kamu hizmetlerine erişimde ciddi sorunlar yaşandığı tespit edilmiştir. Bu durum, sadece mekânsal ayrışmanın değil aynı zamanda toplumsal eşitsizliklerin de mekânda somutlaştığı bir yapı ortaya koymaktadır. Bu bulgular, kentlerde mekânsal ayrışmanın yalnızca fiziksel bir olgu değil, aynı zamanda sosyal bütünleşmeyi zedeleyen bir süreç olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler : Sosyo-mekânsal Ayrışma, Kentsel Yaşam Kalitesi, Kentleşme, Mekânsal Farklılaşma, Narlıdere.
Özet (Çeviri)
Socio-spatial segregation is defined as the separation of individuals both socially and spatially based on differences such as income, status, ethnicity, or cultural identity. This segregation leads to significant disparities in urban quality of life and plays a role in shaping urban economies. In recent years, inequalities in access to services and the quality of the physical environment have become increasingly evident, especially between urban neighborhoods. This thesis aims to analyze the effects of socio-spatial segregation on urban quality of life. The district of Narlıdere in İzmir province was chosen as the research area due to the coexistence of different income groups and the presence of distinct residential forms (gated communities, informal housing, apartment blocks, etc.). Within this district, the neighborhoods of 2. İnönü and Narlı were selected as sample areas. The theoretical framework of the study is based on urban transformation and the spatialization of social stratification, examined through the lenses of modernism, postmodernism, and neoliberal urbanization. The research investigates how neoliberal urbanization processes reproduce spatial divisions and social inequalities. Using both qualitative and quantitative data collection methods, the study analyzes variations in urban quality of life through data obtained from field surveys. A total of 400 individuals were surveyed—200 from 2. İnönü Neighborhood and 200 from Narlı Neighborhood. The findings indicate that perceptions of quality of life among residents differ significantly based on factors such as income level, educational attainment, housing type, environmental conditions, and access to public services. While residents of Narlı Neighborhood reported higher satisfaction with their physical environment and a stronger sense of social security, residents of 2. İnönü Neighborhood were found to face considerable challenges in terms of social integration, environmental health, and access to public services. These results reveal that spatial segregation embodies not only physical divisions but also tangible manifestations of social inequality. The findings highlight that spatial segregation in urban areas is not merely a physical phenomenon but also a process that undermines social cohesion.
Benzer Tezler
- Güvenlikli sitelerde inşa edilen sosyo-mekânsal ilişkiler ve sosyo-mekânsal ayrışma
Socio-spatial relationship constructed in gated communities and socio-spatial segregation
LEVENT TAŞ
- Sosyo-mekânsal ayrışmada kapalı yerleşmelerin rolü: İzmir Oyunlar köyü örneği
The role of gated communities in socio-spatial segregation: The case of İzmir Oyunlar köyü
YILDIRAN LİKOS
- Territoriality of heterotopia: Threshold as a condition of heterotopian space in the case of Emek district, Bursa
Heterotopyanın alansallığı: Emek bölgesi, Bursa örneğinde heterotopik mekanın bir koşulu olarak eşikler
EBRU ŞEVİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OLGU ÇALIŞKAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ BESİM CAN ZIRH
- Kentsel sit niteliklerinin mekansal istatistik yöntemleriyle tanımlanması
Definition of urban conservation site features by spatial statistical methods
ZEYNEP ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGAY KEREM KORAMAZ
- Yabancı gayrimenkul yatırımlarının kentin mekansal ve ekonomik yapısı üzerindeki etkileri: Trabzon örneği
The impacts of foreign real estate investments on the spatial and economic structure of the cities: Trabzon case
GÖKTUĞ KÖSEAHMET
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF ALKAY