Depremzedelere yönelik umut temelli psikoeğitim programının travma sonrası stres, ölüm kaygısı, amaç bilinci ve umut düzeylerine etkisi
The effect of hope-based psychoeducation program for earthquake victims have with post-traumatic stress, death anxiety, purpose consciousness and hope levels
- Tez No: 968745
- Danışmanlar: PROF. DR. HAKAN SARIÇAM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 169
Özet
Bu araştırmanın amacı, 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen bireylerde travma sonrası stres, ölüm kaygısı, amaç bilinci ve umut düzeylerini incelemek ve depremzedelere yönelik geliştirilen Umut Temelli Psikoeğitim Programı'nın bu değişkenler üzerindeki etkisini değerlendirmektir. Bu araştırma, 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerden birincil düzeyde etkilenen bireylerin travma sonrası stres, ölüm kaygısı, amaç bilinci ve umut düzeylerini incelemek ve bu değişkenlere yönelik geliştirilen umut temelli psikoeğitim programının etkililiğini değerlendirmek amacıyla iki aşamalı bir tasarımla yürütülmüştür. Araştırmanın ilk aşamasında, daha geniş bir örneklem üzerinde travma sonrası stres, ölüm kaygısı, umut ve amaç bilinci düzeyleri ölçülerek bu değişkenler arasındaki ilişkilerin incelendiği korelasyonel model kullanılmıştır. Depremlerden etkilenen 18 yaş üzerindeki bireylerden oluşan 1027 kişilik bir örneklem grubuna (557 kadın, 470 erkek) ulaşılmıştır. Katılımcılara Kişisel Bilgiler Formu, DSM-5 için Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi, Ölüm Kaygısı Ölçeği, Amaç Bilinci Ölçeği ve Bütünleyici Umut Ölçeği uygulanmıştır. Elde edilen veriler bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi ile incelenmiştir. Korelasyon bulguları; travma sonrası stresin umut ve amaç bilinci ile negatif, ölüm kaygısı ile pozitif ilişkili olduğunu göstermiştir. Ölüm kaygısı da umut ve amaç bilinci ile negatif yönde ilişkiliyken; amaç bilinci ve umut arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Çoklu regresyon analizi sonucunda, travma sonrası stres, ölüm kaygısı ve amaç bilinci düzeylerinin birlikte umut düzeyini anlamlı olarak yordadığı görülmüştür. Demografik değişkenlere göre de anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bu aşamadan elde edilen bulgular doğrultusunda ikinci aşamada, seçilen 18 katılımcı (9 deney, 9 kontrol) ile yarı deneysel desen kapsamında umut temelli psikoeğitim programı uygulanmış ve programın etkililiği test edilmiştir. Bu iki aşamalı ve çoklu desen yaklaşımı, hem depremzedelerin mevcut psikolojik durumlarının betimlenmesini hem de geliştirilen müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesini sağlamıştır. Betimsel analizlerin yanı sıra çoklu regresyon analizi ve yarı deneysel müdahale modeli bir arada kullanılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında, depremzedelere yönelik geliştirilen Umut Temelli Psikoeğitim Programı'nın etkisi yarı deneysel bir desenle test edilmiştir. Üniversite sınavına hazırlanan 18 depremzede öğrenci ile çalışılmış, deney ve kontrol grubu oluşturulmuştur. Katılımcılara ön test uygulanmış, ardından 6 oturumdan oluşan psikoeğitim programı yürütülmüş ve sonrasında son test uygulanarak programın etkisi değerlendirilmiştir. Bulgular, umut temelli psikoeğitimin travma sonrası stresin azaltılmasında, ölüm kaygısının hafifletilmesinde ve bireylerin umut ile amaç bilinci düzeylerinin artırılmasında etkili olduğunu göstermiştir. Araştırma bulguları literatürdeki benzer çalışmalarla karşılaştırılarak tartışılmış ve uygulayıcılara yönelik öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The present study aimed to examine levels of post-traumatic stress, death anxiety, sense of purpose, and hope among individuals affected by the 2023 Kahramanmaraş earthquakes and to evaluate the impact of a Hope-Based Psychoeducation Program developed for earthquake survivors on these variables. The research was conducted using a two-phase, multi-design approach. In the first phase, a correlational design was employed. A sample of 1,027 earthquake-affected adults (557 females, 470 males) completed the Personal Information Form, the PTSD Checklist for DSM-5, the Death Anxiety Scale, the Sense of Purpose Scale, and the Integrative Hope Scale. Data were analyzed using independent samples t-tests, one-way ANOVA, Pearson product–moment correlations, and multiple linear regression analyses. Correlational findings indicated that post-traumatic stress was negatively correlated with hope and sense of purpose but positively correlated with death anxiety. Death anxiety was also negatively correlated with hope and sense of purpose, whereas a significant positive relationship emerged between hope and sense of purpose. Multiple regression analysis showed that post-traumatic stress, death anxiety, and sense of purpose jointly predicted hope. Significant differences were also found with respect to demographic variables. Based on these findings, the second phase employed a quasi-experimental design to test the effectiveness of the Hope-Based Psychoeducation Program. Eighteen earthquake-affected university entrance candidates (9 in the experimental group and 9 in the control group) participated. Pre-tests were administered, followed by a six-session psychoeducation program for the experimental group, and post-tests were used to evaluate outcomes. Results demonstrated that the Hope-Based Psychoeducation Program effectively reduced post-traumatic stress and death anxiety while increasing participants' levels of hope and sense of purpose. Findings were discussed in relation to the existing literature, and practical implications and recommendations for practitioners and policymakers were presented.
Benzer Tezler
- Investigation of personal qualities contributing to psyhological resilience among earthquake survivors: A model testing study
Deprem yaşamış bireylerde psikolojik sağlamlığa etki eden kişisel faktörlerin incelenmesi: Bir model test etme çalışması
ÖZLEM KARAIRMAK
Doktora
İngilizce
2007
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. DEAN OWEN
- Toplumsal mekan üretiminde müşterekleştirme pratikleri: düzce umut evleri
Commoning practices of production of social space: Düzce hope houses
HAZAL GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehircilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT CEMAL YALÇINTAN
- Afetlerde krize müdahale: Kahramanmaraş Depremi'nde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının çalışmaları
Crisis intervention in disasters: activities of the Ministry of Family and Social Services in the Kahramanmaraş Earthquake
MURAT ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sosyal HizmetSakarya ÜniversitesiSosyal Hizmetler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN HÜSEYİN TAYLAN
- Deprem travmasının kronik psikolojik etkileri: Düzce Depremi'nden 14 yıl sonra travma sonrası stres ve depresyon belirtilerinin yaygınlığı ve ilişkili risk faktörleri
Chronic psychological effects of earthquake trauma: Prevalence of posttraumatic stress and depression symptoms and associated risk factors 14 years after the Duzce Earthquake
BÜŞRA BEDİRLİ
- Deprem sonrası kolluk kuvvetlerinin psikolojik ilk yardım çalışmalarının ajans haberleriyle sunumu
Presentation of psychological first aid activities of law enforcement officers after the earthquake wi̇th agency news
RASİM KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İletişim BilimleriAydın Adnan Menderes ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Reklamcılık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YELDA ÖZLEM KÖLGELİER