Tasavvufi bir kavram olarak cem ve bektaşilik'teki yorumu
As A Concept of Islamic mysticism cem and its interpretation in bektashism
- Tez No: 100138
- Danışmanlar: PROF. DR. ETHEM CEBECİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 167
Özet
ÖZET Yurdumuzda yaşayan vatandaşlarımızın azımsanamayacak bir kısmının Alevi ve Bektaşi olduğu bilinen bir gerçektir. Son zamanlarda; Alevilik, Bektaşilik konusunun bazı ideolojik kaygılarla aslından saptırıldığı ve bu hususla ilgili yayınların yapıldığı görülmektedir. Tarihî dayanaktan yoksun bu tip yayınlarda Alevilik ve Bektaşilik konusu, salt bir düşünce sistemi olarak ele alınmakta ve Hz. Ali ve Hacı Bektaş-ı Veliyle ilgileri yokmuş gibi gösterilmektedir. Bektaşilik,Ehl-i Beyt sevgisini esas alan ve Hz.Ali'ye büyük saygı duyan bir tarikattır. Hacı Bektaş-ı Veli tarafından Anadolu'da kurulmuş ve daha çok, göçebe Türkmenler arasında yayılmıştır. Hacı Bektaş-ı Veli 1208 yılları civarında Horasan'ın Nişabur Şehrinde doğmuş, Lokman Perende vasıtasıyla Ahmed-ı Yesevi'den feyz almıştır. Yaşı kemale erdikten sonra Anadolu'ya göç eden Hacı Bektaş-ı veli, burda, Bektaşi tarikatını kurmuştur. Daha çok göçebe Türkmen kitleler üzerinde etkili olan Hacı bektaş-ı Veli vaaz ve nasihatlarıyla Anadolu'nun İslamlaşmasında önemli rol oynamıştır. 1270 151yılında 63 yaşında, bu günkü adı Hacıbektaş olan Sulucakarahöyük'te vefat etmiştir. Halife ve müridleri Yeniçerilerle birlikte çeşitli akınlara katılmışlardır.Bu durum Yeniçeriler arasında Hacı Bektaş Sevgisinin doğmasına sebeb olmuştur. Yeniçeriler Hacı Bektaş-ı Veli'yi manevi pir olarak tanımışlardır Hacı Bektaş-ı Veli'nin vefatından sonra bir çok dış etkiye maruz kalan Tarikat; Şiilik,Batinilik ve Hurufilik başta olmak üzere değişik akımlardan etkilenmiştir. 1484 yılında Balım Sultan'ın, tarikatın başına geçmesiyle birlikte dağınık bir şekilde olan Tarikat adet ve görenekleri şekle bağlanmış, Balım Sultan, Bektaşiliğin ikinci piri olarak anılmaya başlanmıştır. Balım Sultan Bektaşîliği; Kalenderîlik'ten, Vefaîlik'ten, Bahaîlik'ten daha da belirgin bir hale getirmiştir. Bektaşilik Tarikatı' mn en önemli ritüellerinden birisi de cem törenleridir. Cem törenleri şekil itibariyle eski Türk gelenek ve göreneklerini andırmakla birlikte muhteva olarak, tasavvuf! bir hal olan cem makamının Bektaşilik'teki yorumudur. Kelime olarak toplamak, bir araya getirmek, parçaları bütünleştirmek gibi manalara gelen cem' tasavufî olarak, kulun Allah'la bütünleşmesidir Bektaşilikte de cem kavramı halk içinde Hakk'la birlikta olmak şeklinde yorumlanmıştır. Cem törenlerine bakıldığında bi net bir şekilde görülebilir.Halkın bir araya toplanması Allah'ın El- Cami isminin bir sonucudur.Bir araya toplanan halk törende Allah'la cem olma gayreti içerisindedir.Bektaşyi inancına göre Dede ya da baba orda bulunanların hepsinin önderidir.Hakk'la cem olan öncelikle o'dur. Onun cem' halinde olduğu peşinen kabul edilmekte ve ona niyaz edilmektedir. 152Bektaşilerin en çok tepki çeken erkanlarından birisi olan niyaz, Dede'nin cem halinin devamlılığı inancından başka bir şey değildir. Bu durumun tepki çekmesinin en önemli sebeblerinden birisi de hiç şüphesiz ki, tefrikası olmayan bu cem' meselesidir. Çünkü tefrikası olmayan cem' mutasavvıfların çoğu tarafından zındıklık olarak değerlendirilmiştir. Bektâşiler dede'nin önderliğinde kendileri de cem' haline ulaşma gayreti içerisine girerler. Vecd ile semah dönerek bir yerde cem'e doğru gayretlerini ortaya koyarlar. 153
Özet (Çeviri)
SUMMARY Amont of people can no regard as too little who are lived in our country Alevite and Bektashi as known.Lately İslam Alevism and Bektashism are made reasons of ideological even publications are done abaut them. It is not true according to Alevism history. In their opinion Bektashism and Alevism are considered only an idea.Caliph Ai and Hadji Bektash Veli are thought to have not with islam. Bektashism is to have effection of family The Propet Muhammad and it is a tariqat who respects Calph Ali. Bektashism has set up by Hadji Bektash Veli in Anatolia then this tariqat was spread among migratory Turkmens. Hadji Bektash Veli was born inNisabur,Horasan in 1208. He was enlingtened by Ahmet Yesevi by means of Lokman Parende.After he had become mature hemigrated to Anatolia and he set up tariqrt of Bektashi. Hadji Bektash Veli had effect on migratory Turkmens.He had a role in setting up İslam in Anatolia.Hadji Bektash Veli passed away while he was 63 in 1270,in Sulucakarahöyük (Now its name is Hadlibektash) His calips and discilips were participated in raids with janissaries. They had loved Hadji Bektash Veli as a spiritual master. 154After death of Hadji Bektash Veli,Bektashis m was effected on like Shiism Batınısm and Hurifism In 1484 Balım Sultan became master of the tariqat and rules of taeiqat was explained. Balim Sultanwas began to known as the second master of Bektashism. Bektashism got more important than Kalenderism and Bahaism by Balım Sultan. One of the most important tradition of Bektashism is festival of Cem too. Festivals of Cem seems like old traditions of Turkishby the way.lt doesnt have any relation as a content.“Cem”means“to gather, to come together, to unite the parts”. It means in the Sufism that the man comes together Allah.“Cem”is explained as to become togethrt Allah in society in Bektashism.lt is seen wel when festivals of Cem is examined. Coming together the people,they are inspired by el-Cami adjective of Allah. People try to come together Allah.According to religion of Bektashi the master grandfather is the frontest at during Cem. Before the master comes together Allah.Other disciples agree that the master is with Allah and pray him. Most of Other people (outside Bektashism)react this behaivour,because Cem is no depart from Allah. This idea was evaluated as a zindiq by the sufies. Bektashies try to reunited with Allah by helping the master. The disciples are ecstatic by turning (dancing). They believe to come together Allah. 155
Benzer Tezler
- Müstakîmzâde'nin Mektûbât-ı Muhammed Ma'sûm tercümesi (Metin ve İnceleme)
Translati̇on of Muhammed Ma'sûm's letters by Müstakîmzâde (Text and Study)
MUSTAFA DEMİRCİ
Doktora
Türkçe
2014
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN DERİN
- Mystical Inspirations of Abstract Expressionist Painting
Soyut dışavurumcu resimde mistik esinlenmeler
ŞEVKET CEM ONAT
Doktora
İngilizce
2018
Güzel SanatlarYeditepe ÜniversitesiPlastik Sanatlar ve Resim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZAHİT BÜYÜKİŞLİYEN
- Kuşeyrî'nin Tertibü's-Sülûk ve Sülemî'nin Sülûkü'l-Ârifin eserleri bağlamında sülûk
Sulûk in the context of Kuşeyrî's Tertibu's-Sulûk and Sulemî's Sulûku'l-Âri̇fin works
EDİBE TAŞ
Doktora
Türkçe
2023
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET CAHİD HAKSEVER
- Tasavvufî bir kavram olarak rızâ ve travmatik yaşantılarla başa çıkmadaki rolü
The sufi concept of contentment / rizâ and it's role of coping with traumatic experiences
NECLA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiTasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ
- Tasavvufî tarîkatlarda seyr-ü sülûk âdabı ve tasavvufî bir kavram olarak nefs
Proprieties seyr-ü sülûk in mystical sects and mystcal a concept nefs
CANER BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ÖZAYDIN