Yalana büküm tekstüre işlemine etki eden önemli parametreler
The Effect of the mojor parameters on false-twist texturing process
- Tez No: 100672
- Danışmanlar: PROF.DR. HABİP DAYIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tekstil ve Tekstil Mühendisliği, Textile and Textile Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
YALANCI-BÜKÜM TEKSTÜRE İŞLEMİNE ETKİ EDEN ÖNEMLİ PARAMETRELER ÖZET Tüm dünyada tekstil ürünlerine duyulan ihtiyacın artmasıyla birlikte, doğal kaynaklar tükenmekte ve sentetik iplikler gittikçe daha fazla talep görmektedir. Sentetik iplikler, doğal liflerde bulunan görünüş ve tutum özelliklerine sahip değildir ve bunun için sentetik liflerin yüksek mukavemet, düzgünlük ve uzama gibi üstün özelliklerini doğal liflere has özellikler ile birleştirmek için çeşitli işlemler yapılmaktadır. Tekstüre işlemi de bu işlemlerden bir tanesidir. Tekstüre işlemi ile sentetik ipliklere kıvrımlı ve hacimli bir yapı kazandırılarak doğal liflere benzeyen bir görünüş ve tutum, sıcak tutma, uzama özelliği ve hacimlilik elde edilir. Tekstüre işlemleri arasında en çok kullanılan metod olan yalancı-büküm tekstüre işlemi, termoplastik filamentlere uygulanan hızlı ve ekonomik bir işlemdir. Sabit bir multi filament iplik iki ucundan tutulur ve uygun iğle ortadan bükülürse, iğin her iki tarafında eşit miktarlarda ters büküm meydana gelir. İğin bir tarafı s bükümlü ise, diğer tarafı z bükümlü olur. İğin iki tarafındaki büküm ayrı ayrı incelendiğinde her iki yandaki büküm sayıları sıfırdan farklı olmasına rağmen, iplikteki bükümün cebirsel toplamı sıfırdır. İğ sürekli dönerken, iplik ileri doğru geçirildiğinde besleme silindirleri ile iğ arasında hareket eden iplikte bir büküm oluşmakta ancak iğden sonra aksi yöndeki bükümün tesiriyle iplik hükümsüz kalmaktadır. Bu nedenle bu metoda yalancı-büküm metodu denir. İpliğin yeni şeklini kalıcı hale getirmek için termoplastik iplik bükümlü halde iken ısıtıcıdan geçirilir ve camsı geçiş sıcaklığının (Tg) üstüne, erime sıcaklığının altına (Tm) ısıtılır ve bu şekilde kalması için tekrar soğutulur. Kısmen yönlenmiş ipliğin (POY) tekstüre işlemi esnasında çekime tabi tutulduğu çekmeli yalancı-büküm tekstüre işleminde makina parametreleri elde edilen iplik özellikleri üzerinde büyük öneme sahiptir. Bu tezde, makina çalışma parametrelerinin elde edilen tekstüre ipliğin mukavemet ve kıvrım özellikleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ayrıca, ipliğin iç yapı özelliklerindeki değişmeler ele alınarak, mukavemet, kıvrım ve iç yapı özelliklerindeki değişmeler arasında ilişki kurulmuştur. Malzeme olarak tekstilde en çok kullanılan sentetik iplikler olan poliester ve poliamid 6.6 filament iplikleri seçilmiştir. Poliester için 304 dtex/30 filament ve 120 dtex/24 filament olmak üzere iki farklı incelik seçilmiş ve sırasıyla 167 dtex/ 30 filament ve 76 dtex/24 filament tekstüre iplik elde edilmiştir. Poliamid 6.6 ipliğinin baştaki inceliği 98 dtex/17 filament, elde edilen tekstüre ipliğin inceliği ise 78 dtex/17 filamenttir. Denemeler laboratuar tipi yalancı-büküm makinasında yapılmış ve yüksek sıcaklıkta çalışan ısıtıcı kullanılmıştır. Değiştirilen parametreler şunlardır. XVDenemeler esnasında iplik sıcaklığı ısıtıcıdan ve soğutma plakasından çıktıktan sonra ölçülmüştür. Ayrıca, friksiyon disklerinden önce ve sonra iplik gerilmesi, filament kopuş sayısı ölçülmüştür. Elde edilen ipliklerin mukavemet, kopma uzaması, kıvrım kısalması, kıvrım modülü ve kıvnm sabitliği testleri yapılmıştır. Farklı sıcaklık şartllan, farklı tekstüre hızları ve farklı çekim oranlannda tekstüre edilen ipliklerin iç yapısındaki değişiklikler kristal oryantasyon fonksiyonu, kristal büyüklüğü ve kristal mükemmellik indeksi açısından X-ışını difraksiyon metodu ile ölçülmüştür. Ayrıca, ipliklere ait çift kırılma ölçüm testleri de yapılarak, oryantasyon artışı hakkında bilgi edinilmiştir. Şekil 1'de iplik sıcaklığının ipliğin mukavemeti ve kopma uzaması üzerine, Şekil 2'de kıvrım özellikleri üzerine etkisi, Tablo 1'de ise farklı iplik sıcaklıklarında elde edilen tekstüre ipliğe ait kristalin oryantasyon fonksiyonu ve kristal büyüklüğü değerleri görülmektedir. gS5 § S > > 2 * * 1000 1100 1200 1300 1400 Tekstüre işlemi hızı, m/dak Şekil 4: Tekstüre hızının kıvrım kısalması, kıvrım modülü ve kıvnm sabitliği üzerine etkisi İplik tekstüre hızı arttıkça, ipliğin ısıtıcıda ve soğutma plakasında kalma süresi azalmaktadır. Tekstüre hızının artmasıyla mukavemet ve kıvnm değerlerinde azalma olduğu görülmektedir. 76 dtex/24 filament poliester ipliğinin farklı tekstüre hızlarında tekstüre edilmesiyle elde edilen kristalin oryantasyon fonksiyonu ve kristal büyüklüğü değerleri Tablo 2'de verilmiştir. Tablo 2: Farklı tekstüre hızlarında elde edilen ipliklere ait oryantasyon fonksiyonu ve kristal büyük ükleri XVUTablo 2'de, iplik tekstüre hızı arttıkça, kristalin oryantasyon fonksiyonunda azalma olduğu görülmektedir. Şekil 3 ve 4 'de hız artışı ile mukavemet ve kıvrım değerlerindeki azalma bu şekilde açıklanabilir. Şekil 5'de artan iplik tekstüre hızının her iki ipliğin mukavemetinde azalmaya neden olduğu görülmektedir. -167 dtex/30 -76 dtex/24 1200 Tekstüre hızı, m/dak T- 1300 1400 Şekil 5: İplik tekstüre hızının mukavemet üzerine etkisi Şekil 6'da çekim oranının mukavemet özellikleri üzerine etkisi görülmektedir. 1,63 Çekim oranı Şekil 6: Çekim oranının mukavemet üzerine etkisi Tablo 3'de çekim oranının yapısal özellikler üzerine etkisi görülmektedir. Çekim oranı arttıkça kristalin oryantasyon fonksiyonu da artmaktadır. Tablo 3: Çekim oranının kristalin oryantasyon fonksiyonu ve kristal büyüklüğü üzerine etkisi XVIIIPoliester için ayrıca D/Y oranının iplik özellikleri üzerine etkisi incelenmiştir. D/Y oranı azaldıkça, friksiyon diskinden sonra iplik gerilmesinin (T2) arttığı ve filament kopuş sayısının arttığı gösterilmiştir. Farklı disk malzemesinin etkisi incelenmiş ve poliüretan disk ile tekstüre edilmiş ipliklerin seramik diskler ile tekstüre edilene göre daha yüksek mukavemete sahip olduğu görülmüştür. Poliamid 6.6 ipliği için de aynı parametreler değiştirilmiştir. Şekil 7'de iplik sıcaklığı ile mukavemet ve kopma uzamasının değişimi, Şekil 8'de iplik sıcaklığı ile kıvrım özelliklerinin değişimi gösterilmiştir. -Mukavemet, cN/tex -Kopma uzaması,% ı ı ı 160 170 180 190 200 210 220 iplik Sıcaklığı, °C Şekil 7: İplik sıcaklığının mukavemet ve kopma uzaması üzerine etkisi (poliamid 6.6) w * « 10° s° x ta «» - *? (8 O -S ti c « ili > a 2 İplik Sıcaklığı, °C Şekil 8: İplik sıcaklığının kıvrım kısalması, kıvrım modülü ve kıvnm sabitliği üzerine etkisi (poliamid 6.6 için ) Poliamid 6.6 ipliği için 220°C'ye kadar sıcaklık ile mukavemetin arttığı, kopma uzamasının azaldığı görülmektedir. 220°C'de mukavemet azalmakta, kopma uzaması da azalmaktadır. Poliamid 6.6 için farklı D/Y oranlan, soğutma plakası tipleri ve iplik tekstüre hızları da denenmiş ve elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir. XIX
Özet (Çeviri)
THE EFFECT OF THE MAJOR PARAMETERS ON FALSE-TWIST TEXTURING PROCESS SUMMARY Natural sources decrease and synthetic yarns are getting more popular as a result of the increase in the need for textile products in the world. Synthetic yarns do not have the appearance and handle characteristics as natural fibers have and certain processes have to be applied in order to combine the superior properties of synthetics like high strength, uniformity and stretch with the features that are unique to natural fibers. Texturing is one of these processes. A crimped and bulky structure is imparted to the synthetic yarns by texturing and a natural appearance and touch, warmth, stretch and bulk is achieved. The method mostly used among texturing processes, is false-twist texturing which is used in thermoplastic filaments. If a stationary multifilament yarn is held from both ends and is twisted with a suitable device in the middle, an equal amount of twist is achieved on two sides, one side with S twist and the other side with Z twist. As the twist is considered separately on either side, then it would be else than zero, but the algebraic sum of twist in the whole yarn would be zero. As the false-twister rotates, a twist exists in the moving yarn passing from the feed rollers to the twister, but it becomes twistless due to the reverse twisting effect after the false-twister. For this reason, this method is called false-twist texturing. The thermoplastic yarn is passed from a heater in order that this new form becomes fixed on the yarn and it is heated above the glass transition temperature (Tg) and below melting temperature (Tm). Then it is cooled so that it keeps this form. In draw false-twist texturing process, where the POY yam is subjected to drawing during false-twisting, the machine parameters have great influence on the resultant yam properties. In this thesis, the effect of machine parameters on the' tensile and crimp properties of textured yarns in investigated. Also, the changes in the microstructure of the fibers are considered and the relations between the changes in the tensile, crimp and microstructure are studied. Polyester and polyamid 6.6, the yams which are mostly textured, is selected for material. Two different linear density for polyester yams, namely 304 dtex/30 filament and 120 dtex/24 filament were used and the resulting textured yam linear density was 167 dtex/30 filament and 76 dtex/24 filament accordingly. The initial linear density of the polyamid 6.6 yam was 98 dtex/17 filament and the resultant textured yam linear density was 78 dtex/17 filament. The experiments were carried out on a laboratory-type false-twist draw texturing machine and a high-temperature heater was used. The parameters that are changed are given below: 1. Yam temperature after the heater 2. Texturing speed, XX3. Draw ratio 4. D/Y ratio 5. Disc type 6. Cooling plate type The temperature of the yam after the heater and after the cooling plate were measured. The tension of the yarn before and after the friction discs and filament breakages were also measured. The yarns obtained were tested for tenacity, breaking elongation, crimp contraction, crimp modulus and crimp stability. The changes in the microstructure of the textured yams with regard to crystalline orientation factor, crystal size and crystalline perfection index were measured by X-ray diffraction method. Also, the birefringence measurements were investigated in order to observe the orientation increase. Figure 1 shows the effect of yam temperature on tenacity and breaking elongation and Figure 2 the effect of yam temperature on the crimp properties of 167 dtex/30 filament polyester yam. k - 46 S -* 2 a) 38 il30 I § 22 ^ § 6 UJ 150 &- B- fl U ? ^^ i 160 i 170 -Tenacity -Elongation at Break 180 190 Yarn Temperature, °C Figure 1 : The effect of yam temperature on tenacity and elongation at break. 150 160 170 180 190 Yarn Temperature, °C Figure 2: The effect of yam temperature on crimp contraction, crimp modulus and crimp stability. Table 1 shows the values of crystalline orientation function and crystal size for yams textured at different yam temperatures. XXITable 1 : The values of crystalline orientation function and crystal size for yarns textured at different yarn temperatures It is seen that the crystalline orientation function increases with increasing yarn texturing temperature. The crystal size also increases except for the range between 170 °C and 175°C. The increase in the tenacity, crimp contraction, crimp modulus and crimp stability can be explained by the increase in crystalline orientation function. Figure 3 shows the effect of texturing speed on the tenacity and elongation at break and Figure 4 shows the effect for crimp values for polyester 167 dtex/30 filament yarn. -Tenacity -Elongation at Break 1000 1100 1200 1300 1400 Texturing Speed, m/mln Figure 3: The effect of texturing speed on tenacity and breaking elongation 11UU 1ZUU UUU Texturing Speed, m/mln Figure 4: The effect of texturing speed on crimp contraction, crimp modulus and crimp stability The crystalline orientation function and the crystal sizes for different texturing speed for 76 dtex/24 filament polyester is given in Table 2. XXITable 2: The change of crystalline orientation function and crytal size with yarn texturing speed The decrease in tenacity and crimp values with increasing texturing speed can be explained with the decrease in the crystalline orientation function. Figure 5 shows the decrease in the tenacity with increase in texturing speed for both yarns. Texturing Speed, m/min Figure 5: Effect of texturing speed on tenacity Figure 6 shows the effect of draw ratio on tenacity. It is seen that tenacity increases with increase in draw ratio. The effect of draw ratio on the structural parameters is given in Table 3. The crystalline orientation function increases with increase in draw ratio. Figure 6: Effect of draw ratio on tenacity XXlllTable 3: The change of crystalline orientation function and crystal size with draw ratio. The effect of D/Y ratio was also tested for polyester yarn and it was seen that the yarn tension after the friction disc and the filament breakages increase with decrease in D/Y. The effect of disc material was also investigated and the yams textured with polyurethan discs were found to have higher tenacity than those textured with ceramic discs.The same parameters were also changed for polyamid 6.6. Figure 7 shows the effect of yarn temperature on tenacity and breaking elongation and Figure 8 shows its effect on crimp characteristics. -Tenacity -Breaking Elongation, 220 Yarn Temperature, °C Figure 7: The effect of yarn temperature on tenacity and breaking elongation (for polyamid 6.6) Yarn Temperature, °C Figure 8: The effect of yarn temperature on crimp contraction, crimp modulus and crimp stability It can be seen that tenacity increases upto 200 °C and then decreases. The breaking elongation decreases with increasing temperature. Trials for D/Y ratio, cooling plate and texturing speed were also made for polyamid 6.6 and the results were evaluated. XXIV
Benzer Tezler
- A Proposal for the repair and conservation of Haraçoğlu Konak in Bursa
Bursa'da Haraçoğlu Konağının onarımı ve korunması için bir ömeri
MELTEM AKYAZI
Yüksek Lisans
İngilizce
1998
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NERİMAN ŞAHİN GÜÇHAN
- Antep turpu (Raphanus sativus L.)'nun mısır bitkisine ve yabancı ot türlerine olan allelopatik etkisinin araştırılması
Investigation on allelopathic effect of radish (Raphanus sativus L.) on maize plant and various weed species
AYŞE DOĞAN
- Ergenlerde yalan algısı envanterinin Türkçeye uyarlanması
The adaptation of the perception lying i̇nventory into Turkish in adolescents
ADİLA MOVSUMLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
PsikolojiFatih ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PERVİN NEDİM BAL
- Cinsiyet, yalan söyleme ve çıkar elde etmenin yalana ilişkin yüklemelere etkisi
The effects of sex of the subject, lying and getting benefit upon attributions relating to lies
SEÇİL ÜRETMEN
- Orta çocukluk döneminde prososyal yalanın uygun bulunma düzeyini etkileyen sosyal ve zihinsel etmenler
Social and mental factors that affect reasonability of prosocial lies in middle childhood
MUHAMMED ŞÜKRÜ AYDIN