Değişik buğday genotiplerinde tuz stresine dayanıklılık ve dayanıklılığın fizyolojik nedenlerinin araştırılması
Resistance to salinity stress in different wheat genotypes and physiological mechanisms involved in salt resistance
- Tez No: 112473
- Danışmanlar: PROF.DR. İSMAİL ÇAKMAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: tuz toksisitesi, tuz toleransı, K/Na oranı, antioksidatif enzimler, oksijen radikalleri, salt toxicity, salt tolerance, K/Na ratio, antioxidative enzymes, toxic 02 species II
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Toprak Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
DOKTORA TEZİ DEĞİŞİK BUĞDAY GENOTİPLERİNDE TUZ STRESİNE DAYANIKLILIK VE DAYANIKLILIĞIN FİZYOLOJİK NEDENLERİNİN ARAŞTIRILMASI SEMA KARANLIK ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TOPRAK ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. İsmail ÇAKMAK Yıl: 2001, Sayfa: 123 Jüri : Prof. Dr. İsmail ÇAKMAK Prof. Dr. M. Rıfat DERİCİ Prof. Dr. Habil ÇOLAKOĞLU Dünyada ve Türkiye'de daha çok kurak ve yarı kurak bölgelerde görülen tuzluluk, bitkisel verimi sınırlandıran ve geniş alanların tarım dışı kalmasına neden olan ciddi bir tarımsal problemdir. Bitkilerin tuz stresine girdiği sınır, çevre faktörleri ve bitkinin gelişme dönemine göre farklılık göstermekle beraber, farklı bitki türleri ve tür içerisindeki genotipler de tuz toksisitesine karşı farklı duyarlılık göstermektedir. Bu tez çalışmasında, Türkiye'de insan beslenmesinde büyük pay alan buğdayın farklı genotiplerinin NaCl tuz stresine dayanıklılığı ve bu dayanıklılıkta rol oynayan fizyolojik mekanizmalar araştırılmıştır. Farklı ekmeklik ve makarnalık buğday genotiplerinin tuz stresine dayanıklılığı simptomolojik gözlemler, kuru madde verim azalışları, Na, K konsantrasyonları, K/Na ve Ca/Na oranları ve Na'un kök ve yeşil aksamdaki dağılımı ile değerlendirilmiştir. Denemede kullanılan ekmeklik ve makarnalık buğday genotiplerinin tuz stresi sonucu ortaya çıkan ortalama kuru madde verim azalışlarında.önemli bir fark olmadığı belirlenmiştir. Ancak yeşil aksam Na konsantrasyonlarının makarnalık buğday genotiplerinde, ekmeklik buğday genotiplerine oranla daha yüksek olduğu; tuza toleransta önemli göstergeler olan K/Na ve Ca/Na oranlarının ise makarnalık buğday genotiplerinde daha düşük olduğu saptanmıştır. Tuz stresine karşı daha dayanıklı olduğu belirlenen ekmeklik buğday genotipleri içerisinde tolerans bakımından genotipler arasında da farklılıklar olduğu ortaya konulmuştur. Tuza toleransta fizyolojik mekanizmaların daha iyi anlaşılabilmesi için tuza toleransları farklı olan Dağdaş ve ES-14 kışlık ekmeklik buğday genotiplerinde fizyolojik çalışmalar yapılmıştır. Tuz zararının en belirgin indikatörü olan lipit peroksidasyonu ve protein parçalanmasındaki artışların ES-14 genotipinde Dağdaş genotipine göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Tuz stresi altında oluşan tahrip gücü yüksek oksijen radikallerini detoksifike eden antioksidatif enzim aktivitelerinin (süperoksit dismütaz, askorbat peroksidaz, glutatiyon redüktaz, katalaz) Dağdaş genotipinde ES-14 genotipine göre daha yüksek oranda arttığı belirlenmiştir. Dağdaş genotipinin enzim aktivitelerinde gözlenen artışların ES-14 buğday genotipine göre daha yüksek oluşu, bu genotipin oksijen radikallerince oluşturulan oksidatif tahribata karşı daha iyi bir korunma mekanizmasına sahip olduğunu göstermektedir. Sonuçlar, genotiplerin tuz stresine toleranslarının, tuz stresi altında oluşan radikalleri detoksifike etme ve K/Na oranını yüksek tutma yetenekleriyle ilişkili olduğuna işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT PhD THESIS RESISTANCE TO SALINITY STRESS IN DIFFERENT WHEAT GENOTYPES AND PHYSIOLOGICAL MECHANISMS INVOLVED IN SALT RESISTANCE SEMA KARANLIK DEPARTMENT OF SOIL SCIENCE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof. Dr. Ismail ÇAKMAK Year: 2001, Pages: 123 Jury : Prof. Dr. Ismail ÇAKMAK Prof. Dr. M. Rifat DERİCİ Prof. Dr. Habil COLAKO?LU Salinity is a global agricultural problem affecting crop production, especially in arid and semiarid regions of the world and also Turkey. Salinity dependent cell damage in plants depends on environmental factors and growth stage of plants as well as plant species and genotypes of a given species. In the present work, salinity tolerance of different wheat genotypes and the physiological mechanisms determining the salt tolerance level of the genotypes were investigated. Salinity stress was created by supply of NaCl. Development of leaf symptoms, dry matter production, concentrations of Na and K, ratios of K/Na and Ca/Na, and content and distribution of Na in shoot and root of plants were studied to evaluate the salt tolerance of different bread and durum wheat genotypes. The results show that there is no significant difference in salt stress-dependent decrease in dry matter production between the bread and durum wheat genotypes. However, the Na concentrations of shoots were higher in durum than bread wheat genotypes. K/Na and Ca/Na ratios that are very important parameters involved in salinity tolerance were higher in bread wheat than durum wheat genotypes. Bread wheat genotypes are more tolerant to salinity stress than durum wheat, there is, however, a large genotypic variation in salinity tolerance within bread wheat genotypes. To understand the physiological mechanisms of salinity tolerance, two bread wheat genotypes namely Dagdas and ES-14 having different NaCl tolerance were selected for the physiological experiments. Salinity- induced increase in lipid peroxidation and protein destruction was higher in ES-14 than Dagdas. Lipid peroxidation is a widely accepted parameter for the severity of cell damage induced by salt stress. Under the salinity stress, higher increases in antioxidative enzyme activities (superoxide dismutase, ascorbate peroxidase, glutation reductase, catalase) were found in Dagdas indicating that this wheat genotype is better protected against photooxidative destruction of toxic 02 species than ES-14 genotype. The results obtained indicated that tolerance against salt stress in wheat is associated both with enhanced activity of antioxidative enzymes and maintenance of high K/Na ratio.
Benzer Tezler
- Buğdayda kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalığı ve tuza karşı dayanıklılık sağlayan mikrorna'ların aktivitesinin belirlenmesi
Determination of mirna activities for resistance against foot and root rot disease and salt stress in wheat
ABDİL HAKAN EREN
- Ekmeklik buğday (Triticumaestivum L.) mutant ileri hatların çimlenme ve erken fide gelişme dönemlerinde tuzluluk stresine tepkilerinin incelenmesi
Investigation of the responses of bread wheat (Triticum aestivum L.) mutant advanced lines to salinity stress during the germination and early seedling development stage
SONER ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ BİLGİN
- Effect of foliar applications of salicylic acid on mineral nutrition and some physiological properties of bread wheat genotypes under salt stress conditions
Yapraktan salisilik asit uygulamasının tuz stresi altındaki ekmeklik buğday genotiplerinin mineral beslenme ve bazı fizyolojik özellikleri üzerine etkisi
NADIA ALI SIR ELKHTIM AHMED
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
ZiraatÇukurova ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİM EKER
- Cold, drought, and salt tolerance levels of some species and varieties of wheat (Triticum turgidium)
Bazı buğday (Triticum turgidium) tür ve çeşitlerinin soğuğa, kurağa ve tuza dayanım düzeyleri
DİDEM ASLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
BiyolojiAbant İzzet Baysal ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUSRET ZENCİRCİ