Tek parti dönemi Türk basınında partileşme süreci
In the era of single party system (1923-1945) partification period in Turkish press
- Tez No: 117858
- Danışmanlar: PROF. DR. EDİP SEMİH YALÇIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
ÖZET Türkiye'de 1923-1945 döneminde demokrasinin gelişimiyle paralel olarak ortaya çıkan partileşme süreci ve bu konudaki girişimlerin incelendiği tezde, Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi döneminden çok partili hayata geçişin gerçekleşmesine kadar geçen süre zarfında hangi partilerin siyasî yaşam mücadelesi verdiği değerlendirilmeye çalışılmıştır. Konunun başlığında da belirtildiği gibi basının bakış açısından partileşme süreci incelendiğinden dolayı, burada tezin kapsamı çerçevesinde ortaya konulan partileşme hareketleri, dönemin ulusal basınının noktayı nazarından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Milli Mücadeleyi yürüten ve başarıyla tamamlayan Birinci Meclis'te, bu süre içerisinde ciddi şekilde muhalif hareketler görülmemişti. Fakat İstiklal Mücadelesi sona erdirildikten sonra, rejimle doğrudan alakalı meselelerin gündeme gelmeye başlamasıyla birlikte, Meclis'te gruplaşmalar ve iktidara karşı eleştiriler başlamıştı. Köklü değişim niteliğinde İnkılapları yapabilecek kadronun Birinci Dönem Milletvekilleri olamayacağı açıktı. 1923'te seçimlerin yapılmasından sonra Birinci Meclis'teki muhalefet saf dışı bırakılmış ve yerine İnkılapçı milletvekillerinden oluşan II. Dönem TBMM açılmıştır. Fakat Cumhuriyet'in ilanı ve Halifeliğin Kaldırılması gibi rejimi doğrudan ilgilendiren İnkılapların yapılmasından sonra Meclis'te yeniden muhalif düşünceler oluşmaya başlamıştır. Hem Mustafa Kemal'in“tek adamlığına hem de İktidar partisi olan Halk Fırkası'nın politikalarına karşı muhalefet ederek teşkilatlı bir şekilde ortaya çıkan ve daha sonra da partileşerek Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası adını alan muhalefet hareketi, Halk Fırkası'nı ciddi şekilde eleştirmeye başlayacaktır. Şeyh Sait İsyanı ile ilişkilendirildikten sonra Haziran 1925'te kapatılan TCF, cumhuriyetin ilk yıllarındaki demokrasi anlayışının olgunlaşmadığını ve çok partili hayat denemesinin başarılı olmadığını göstermiştir. 1924'te bir de Abdülkadir Kemali Bey'in kurmaya çalıştığı Müdafaa-i Umumiye Fırkası siyasî hayata girme mücadelesi vermiş fakat başarılı olamamıştır. 242Muhalefetin susturulmasından sonra 1930 yılında yaşanan sosyal ve ekonomik sebeplerinde etkisiyle Mustafa Kemal, arkadaşı Fethi Bey'e Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurdurmuştur. ”Güdümlü Muhalefet" olarak anılan SCF, muhalefetin boyutlarını göstermesi açısından CHF'ye Türk toplumunun içinde bulunduğu durumu bir yönüyle daha net görmesini sağlamıştır. Cumhuriyet Halk Fırkası açısında tek parti rejimini yerleştirmede bir dönüm noktası niteliğinde olan Türk Ocakları'nın kapatılıp Halkevleri'nin kurulması da yine bu dönemde yapılmış önemli bir icraattır. SCF'nin kendi kendini fesh etmesinden sonra 1930-1931 yıllarında yine küçük çaplı da olsa parti kurma teşebbüsleri olmuştur. Abdülkadir Kemali Bey, Ahali Cumhuriyet Fırkası'nı kurmuş, Mimar Kazım Tahsin Bey, Türk Cumhuriyet Amele ve Çiftçi Fırkası'nı kurmaya çalışmış, Arif Oruç ise Laik Cumhuriyetçi İşçi ve Çiftçi Fırkası'nı kurmaya çalışmıştır. Ayrıca çok partili hayata geçmeden önce Nuri Demirağ'ın 1945'te, Milli Kalkınma Partisi'ni kurması, Demokrat Parti kurulmadan önce bir anlamda çok partili hayata geçişte örneklik etmiştir denilebilir. 243
Özet (Çeviri)
ABSTRACT This thesis attempts to study the establishment period which is also identified with parties their efforts to survive of democratisation of Turkish Republic between 1923-1945 from first Assembly to the multy-party period- the study aims to analyze passing multy-party system studies and different perspectives in press had tried to be given. First Assembly had organised and succeded National War but there was not any opposition movements. However after Independence War with the appearence of different movements parties and their or opposition government had started. It is clear that First Assembly could not make changes in states structure any ability of making revolutions. After the first election the opposition parties had been abolished then emerging Second Assembly which obtained deputies who accepted revolution. However after some revolutions such as abolishing caliphate and declaration of republic some opposition parties had started again. After understanding relationship between Shaikh Said Rebellion for TCF, this party was abolished that show some efforts for democratisation had not enough and it is not the time for democracy. In 1924 Mudafaa-i Umumiye Party which was opened by Abdülkadir Kemali (Öğütçü) wanted to be in active policy but he was not successfull. After abolishing opposition movements in 1930 Mustafa Kemal wanted Fethi Okyar to open a new party named SCF (Serbest Cumhuriyet Fırkası) this called by press Controlled Opposition shows economical and social structure of Turkish life. 244SCF abolished by itself in 1930 in that times there was many attempts to new efforts for opening new parties such as, Abdülkadir Kemali (Öğütçü) opened CHF, Mimar Kazım Tahsin opened TCAÇ Party. In addition to these before passing to multy-pary system Nuri Demirağ opened Mk Party. All of these examplified efforts to democratisation. uc.tttBB**ûınw
Benzer Tezler
- Çok partili hayata geçişte iktidar-muhalefet ilişkileri (1946-1950)
The power and the opposition relations during the transition period of multi-party life (1946-1950)
GÜLAY SARIÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk İnkılap TarihiHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. SADIK ERTAŞ
- Türk siyasi hayatında 1965 seçimleri
1965 elections at Turkish politic life
NURAN KILAĞIZ
Doktora
Türkçe
2003
Siyasal BilimlerGazi ÜniversitesiTürkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. E. SEMİH YALÇIN
- Türk basınında 1950-1957 Dönemi seçim propagandaları
Propaganda in the Turkish press election Period, 1950-1957
ADEM ÖZKÜÇÜK
- Les influences de la participation electorale transnationale sur les immigrants: Exemple des Turcs de Strasbourg
Ulus ötesi seçmen katılımının göçmenler üzerindeki etkileri: Strasbourg Türkleri örneği
YİĞİT RIZA BİNZET
Yüksek Lisans
Fransızca
2022
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSosyoloji Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI DİDEM DANIŞ ŞENYÜZ
- Recep Peker'in siyasal sosyal ve ekonomik görüşleri
Başlık çevirisi yok
LÜTFİYE İLDAN
Doktora
Türkçe
1989
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT DAVER