Cumhuriyet'in ilk yıllarında mimaride 'modern' kimlik arayışı: Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası örneği
Developing 'modern' identity on architecture at the early years of Turkish Repuclic: A case study of Sumerbank Kayseri Cotton Factory
- Tez No: 126793
- Danışmanlar: PROF. DR. AHSEN ÖZSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kimlik, Modernleşme Yer, Mekan, Deneyim IX, Identity, Modernisation, Space, Place, Experience
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bina Bilgisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA MİMARİDE 'MODERN' KİMLİK ARAYIŞI: SÜMERBANK KAYSERİ BEZ FABRİKASI ÖRNEĞİ ÖZET Türkiye, Cumhuriyet rejimiyle kurulan bir ulus-devlettir. Batı dünyasındaki ulus- devlet benzerlerinin aksine, toplumsal bir devrimin değil, yönetim erkinin eseridir. Dolayısıyla, o dönemdeki 'çağdaşlaşma', toplumsal düzeyde uygulanmış, erke ait siyasal bir harekettir. Türkiye topraklarının ve vatandaşlarının, Batılı dünyanın“modern”kimliğine göre yeniden yapılandırılması amaçlanmıştır. Modernleşme amacıyla, ülke genelinde yazıdan kıyafete bir dizi devrim yapılmıştır. Ardında ekonomik ve sosyal gelişme barındıran modernleşme, aslında toplum yaşantısının mekansal bir alt-üst oluş sürecidir. Anadolu toprakları, o dönemde modem düşüncenin etkin bir uygulama alanı olmuştur. Yeni ülke, başkent Ankara başta olmak üzere yeniden yapılandırılmıştır. Bu amaçla yapılan sosyal ve ekonomik devrimler, özel sektör tarafından yürütülmesi amaçlanan sanayileşme ile desteklenmiştir. 1930'da tüm dünyayı etkileyen ekonomik çöküş, kurulduğu günden beri özel teşebbüsün hakim olmasını istediği sanayileşme hareketini, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ellerine bırakmıştır. Devlet, modernleşme ve sanayileşmeyi ortak paydada toplamış ve bu amaçla, Sümerbank başta olmak üzere çeşitli kamu işletmeleri kurmuştur. Devlet eliyle kurulan her fabrika, sadece bir sanayi tesisi işlevi görmemiş, çağdaşlaşma hedefini uygulayacak mekanlara dönüşmüştür. Bunun bir örneği olan, Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından kurulmuş ilk fabrikadır. Sovyetler Birliği'nden alınan krediyle ve Ruslar tarafından inşa edilmiştir. Modern düşüncenin kapsadığı evrensel değerler, tasarımından inşasına ve kullanımına kadar etkin olmuştur. Dolayısıyla tesis, sanayileşme hareketiyle yola koyulan Cumhuriyet modernleşmesinin hedeflediği kimliğin mimari bir yansımasıdır. Bu çalışma kapsamında, kuramsal olarak kimlik kavramı ile mekan ve yer deneyimi incelemesinin ardından, Cumhuriyet'in ilk yıllarına ait modernleşme hareketinin tarihsel bir değerlendirmesi yapılarak, dönemin mimaride 'modern' kimlik arayışı, Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası ve Lojmanları üzerinden açıklanacaktır.
Özet (Çeviri)
DEVELOPING 'MODERN' IDENTITY ON ARHCHITECTURE AT THE EARLY YEARS OF TURKISH REPUBLIC: A CASE STUDY OF SUMERBANK KAYSERİ COTTON FACTORY SUMMARY Turkey is a nation-state, ruled by republic regime. It is a re-formation in the guidance of administrative power, not a wide ranged social revolution unlike its similar examples in the western world. The re-formation of Turkey and its natives is aimed in line of the western 'modern' identity. For the sake of this modernisation, a series of revolutions was assembled in the whole country. Modernisation, which embodies social and economic developments, is also a process of a space-based chaos of the society. With this modern concept, Anatolia was re-constructed as a new country beginning from the new capital, Ankara. In this context, in the new country Turkey, economic and social developments were equalled with the private industrial enterprises. In 1930, with the economic crisis in the world, the private enterprise left its place to governmental control. The authority integrated modernisation and industrialisation and established various state-based organisations for this aim, as Sümerbank. Every factory, anchored to the state, was not only an industrial institution, but also showed a conceptual transformation of space in modern understanding. As an example, Sümerbank Kayseri Cotton Factory is the first factory established by Turkish Republic. It is constructed by Russian funds and labourers. In this factory, the universal values idealised by the modem thought were used both in construction process and management. In this respect, it had been a reflection of architectural identity proposed by Turkish Republican modernisation by the help of industrial developments. In this study first, a theoretical investigation of the concept of identity in association with the space-place experience and historical evaluation of the modem movements in the first years of the Turkish Republic will be made. Afterwards, throughout the case study of Sümerbank Kayseri Cotton Factory and its residences, the architectural 'modern' identity understanding of the era will be discussed.
Benzer Tezler
- Şehir planlamanın kurumsallaşmasında bir kamu mimarı: Mithat Yenen (1908-1987)
A public architect in the institutionalization process of urban planning: Mithat Yenen (1908-1987)
AYŞE BİLGE KEÇEBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VESİLE GÜL CEPHANECİGİL
- Cumhuriyet Dönemi mimarlığı bağlamında Arif Hikmet Holtay
Arif Hikmet Holtay in the context of the Republican architecture
ZEYNEP İREM KÜREĞİBÜYÜK
- Cumhuriyet mimarlığının uluslararası dönemi: 1940-1970
International period of republican architecture: 1940-1970
AYGEN DEMİRİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURCU PELVANOĞLU
- Kültürel mirasın bir bileşeni olarak eğitim mirası: Trakya eğitim yapıları (1839-1923) ve korunmalarına yönelik öneriler
The heritage of education as a component of cultural heritage: Educational buildings in thrace (1839-1923) and recommendations for conservation
MERVE ARSLAN ÇİNKO
Doktora
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- 1923-1960 yılları arasında Üsküdar'ın kent morfolojisindeki değişim
The change in the urban morphology of Üsküdar between 1923-1960
HACER TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL