Bilim-kurgu edebiyatında ütopya ve mimarlık ilişkisi
Relations of utopia and architecture in science fiction literature
- Tez No: 127164
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA YÜREKLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bina Bilgisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
Bu tez çalışmasının amacı, bilim-kurgu edebiyatı kapsamında 20. yüzyıl boyunca üretilen ütopya ve ters-ütopyaların içerdikleri hayali toplumların konumlandırıldığı hayali fiziksel çevreleri, eserin yazıldığı dönemin etkili dinamikleri ve eserin kendine özgü kurgulanmış gerçekliği bağlamında incelemektir. Birçok bilim-kurgu eserinde eserin yazıldığı dönemin bilimsel ve teknolojik gelişmeleri ile birlikte sosyal ve politik özelliklerinden de ilham alınarak gelecekteki bir tarihte konumlandırılmış bir toplum tasarımına rastlarız. Eserin konusunun yazıldığı dönemde geçtiği durumlarda bile gelecek; gerek zaman içinde yolculuğu mümkün kılan fantastik cihazlar aracılığı ile tanık olunarak, gerekse dünyayı ziyaret eden, insanlıktan daha üstün özelliklere sahip uzaylıların uygarlıklarına yansıtılarak işlenir. Bilim-kurgu kapsamında üretilen bu toplumsal imajlar genellikle eleştireldir ve geleceğe dair bir uyarı niteliği taşırlar. Mimarlık ve kent bu imajlarda, kurgulanan toplumun kurumlarının ve yaşam biçiminin yansıdığı, anlatımı güçlendiren bir öğe olarak yar almaktadır. Aynı zamanda, tıpkı toplumun diğer özellikleri gibi, mimarlık ve kent de eserin yazıldığı dönemin gelişmelerinden referanslar taşır. Bilim-kurgu Edebiyatında Ütopya ve Mimarlık ilişkisi isimli yüksek lisans tezim kapsamında, konu ettikleri hayali toplumsal yaşamların niteliklerinin öykülerde betimlenen fiziksel çevrelere yansıması açısından incelemek üzere, 20. yüzyıl boyunca yazılmış olan bilim-kurgu edebiyatı ürünleri arasından sekiz adet roman ve öykü seçtim. Bunları yazıldıkları dönemlerin özellikleri ve kendilerine özgü gerçeklikleri bağlamında ele alarak önerdikleri ya da eleştirdikleri toplumların yaşadıkları fiziksel çevreler açısından inceledim. Bu incelemeye alt yapı oluşturmak amacıyla öncelikle“Ütopya ve Mimarlık İlişkisi”başlığı altında ütopya kavramı tanımlanmış ve tarihsel süreç içerisindaki gelişimi anlatılmıştır. Bu bölümde - ilk ütopya örneği sayılan - Platon'un Devlet adlı diyalogundan başlayarak 20. yüzyıl sonlarına kadar düşünür, mimar ve şehircilerin ürettikleri ütopyalar arasından seçilen örnekler ele alınarak ütopya ve mimarlık kavramlarının birbiri ile olan ilişkisi üzerinde durulmuştur. Bir sonraki ana başlık olan“Bir Edebiyat Türü Olarak Bilim-kurgu”da bilim-kurgu kavramının kökeni ve ortaya çıkışında etkili olan dinamikler anlatılmış, kavramın tanımı yapılarak bilim-kurgu edebiyatının tarihsel gelişimi incelenmiştir. Bu bölümde, bilim-kurgu edebiyatının tarihi incelenirken dünyada meydana gelen politik ya da sosyal olayların bilim-kurgu edebiyatına etkilerine de özellikle değinilmiştir. Daha sonra, 20. yüzyıl boyunca yazılmış olan bilim-kurgu roman ve hikayeleri arasından seçilen sekiz adet eser kronolojik sıra ile, yazıldıkları dönemin dinamiklerinin ve öykünün kendine özgü özelliklerinin öyküde betimlenen fiziksel mekanlara yansımaları açısından incelenmiştir. ivTezin sonuç bölümünde ise seçilen sekiz adet eserin incelenmesi sonucu elde edilen sonuçlar karşılaştırılmış ve 20. yüzyılın farklı dinamiklerinden izler taşıyan bu öykülerin konusu olan ütopya ve ters-ütopyalarda yer alan fiziksel çevrelerin eserlerin yazıldığı dönemin gelişmeleri ve eserde konu edilen toplum düzenleri ile olan ilişkileri tartışılarak mimarlığın bilim-kurgu edebiyatındaki rolü irdelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The objective of this thesis is to examine the Utopias and distopias produced through the 20th century in the scope of science fiction literature, in the context of their own speculated realities and the effective dynamics of the periods in which they were written. In most science fiction novels we see a future society inspired by the social and political characteristics as well as the scientific and technological developments of the period in which it is written. Even if the story takes place in the present, the future is either projected to the aliens' societies who visit the earth or is witnessed by going to the future by fantastic devices like time machines. These society images produced by science fiction are usually critical and they try to warn us about the future. In these images architecture is used as a component on which the foundations and life style of the fictionalized society is reflected. By the help of architecture the expression becomes stronger. In addition to these, just like the other characteristics of the society, architecture and city also carry references from the developments of the period the novel is written. In the scope of my MSc thesis, I have chosen eight science fiction novels and stories which are written through the 20th century, to examine the reflections of the characteristics of social lives to the physical environments described in the stories. I have examined the physical environments of the societies which are suggested or criticised in these stories and novels, according to the characteristics of their periods and their own fantastic realities. To form a background for this examination, first of all, the definition of Utopia is made and its development through the history is explained under the topic of“Relations Between Utopia and Architecture”. In this section, starting from Platon's Republic which is known as the first Utopia, many examples are chosen among the Utopias created up to the end of the 20th century and are explained focusing on the relation between Utopia and architecture. Under the next main topic called“Science Fiction As a Genre of Literature”, the roots, the definition and development of science fiction through the 20th century are explained. This examination also includes the political and social events of the century which have effects on the development of the genre. In the next section, eight science-fiction novels and stories that carry the traces of the developments of 20th century are chosen and are examined according to their chronological order, focusing on the relations of their imaginary societies and architecture. In the conclusion, the relations of physical environments and the imaginery societies that are suggested or criticized in the eight novels are briefly explained and the role of architecture in science-fiction literature is discussed by comparing the results that are found during this examination. VI
Benzer Tezler
- Mimarlık ve bilim kurgu edebiyatında mekan okumaları
Spatial readings in architecture and science fiction literature
PELİN MELİSA SOMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ARZU ERDEM
- Osmanlı fenni romanlarında mekan analizi
Analysis of space in Ottoman science novels
MERVE BAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYSUN AYDIN SANCAROĞLU
- Bilim kurgu ve etki alanı üzerinden geleceğin yapay çevrelerinin değerlendirilmesi
Evaluation of future artificial environments through science fiction and its influence field
GÖKBERK ÖZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ARDA İNCEOĞLU
- The effects of cyberpunk culture on architecture: West Ataşehir case
Siberpunk kültürün mimarideki etkileri: Batı Ataşehir örneği
SELİM YAKUP KEFELİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
MimarlıkBahçeşehir ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SUZAN GİRGİNKAYA AKDAĞ
- Bilimkurgu sinemasında mekânsal analiz: Philip K. Dick filmleri
Spatial studies in science fiction cinema: Philip K. Dick adaptations
ECE GÜLLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET SELİM ÖKEM