Ürgüp Damsa köyü Taşkın Paşa Külliyesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 132817
- Danışmanlar: DR. TURGAY YAZAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 275
Özet
11 ÖZET Damsa Köyü Ürgüp'ün 18 km. güneydoğusunda yer alır. Külliye bir cami, iki türbe ve kuzeyde 500 m. uzaklıkta, yıkık büyük bir zaviyeden ibarettir. Cami uzunlamasına üç bölümlüdür girişi kuzeydedir. Camide iki sıra payeler ve sivri kemerler üst örtüyü desteklemektedir, kolonların altında mermer sütunlar vardır. Mermer sütunlar 1.20 m. yüksekliğindedir. Her bir sırada üçer sütun vardır. Orta sahın üç kemerle desteklenmektedir. Mihrap önünde aydınlık fenerli bir kubbe yer almaktadır. Bezemli taçkapı geometrik motifli şeritlerle çevrelenmiş, şeritler daha dışarıda dar, içerde geniştir. Caminin ahşap mihrabı sivri kuşatma kemerli ve bezemeli, ahşap oyma minberi de Beylikler sanatının en güzel örnekleri arasındadır. Cami alanında taçkapının sağında yazlık mescit denilen ve daha geç bir dönemde yapılmış olan kısım bulunmaktadır. Bu bölümün önü caminin kemerlerine benzer ve iki kemerle avluya açılmaktadır. Kemerler iki kare paye tarafından desteklenmektedir ve caminin sütunlarından farklılık arz etmektedir. Cami tonozlu çatısı ile 13. yüzyıl Selçuklu camilerine benzemektedir. Caminin inşa kitabesi yoktur. Talkın Paşa Türbesi 'nin üst bölümü sekizgendir ve kare bir kaidenin üzerindedir. Kapısı geometrik bezemeli ve iki kabaralıdır. Diğer üç cephe pencerelidir. İçi karedir ve pandantiflerle kubbeye geçilmektedir. Alt kat dikdörgendir kaya yatağı oyularak yapılmıştır. Yapının inşa kitabesi yoktur ama gelenek halinde Taşkın Paşa'ya ithaf edilmektedir. Hızır Bey Türbesi altıgen planlıdır. Giriş güneydedir ve çift taraflı merdivenle sağlanmaktadır. Türbenin altı köşesi sivri kemerlerle açık olarak düzenlenmiştir. Bugün alt kat doldurulmuştur. Türbenin içinde üç mermer sanduka bulunmaktadır. Sandukaların kitabeleri okunduğunda taputlardan biri Hızır Bey, ikincisi İlyas Bey Hasan adlı kişiler olduğu anlaşılır. Bu kişiler Taşkın Paşa'nın oğullan olduğu söylenmektedir. Taşkın Paşa'nın zaviyesi camiden 500 m. kuzeyde yer almaktadır. Girişi yandan olmasına rağmen saray simetrik planlıdır. İlke olarak plan merkezi bir girişIll mekanı ve ona açılan odalardan oluşur. Bu odaların genişlikleri farklıdır. Giriş mekanının başında sağda bir kapı mescide açılmaktadır. Mescidin içi tamamen taştır. Mescitte bezemeli taş bir mihrap yer almaktadır, mihrapta palmet motifleri dikkat çekmektedir. Giriş mekanının solundaki kısım çatıya çıkan merdivenlerin yeridir. Bu merdivenlerle düz çatıya ve taş kapının arkasındaki odaya çıkılıyordu. Zaviye iç kapılan köşeler ve pencereler kesme taştan yapılmıştır. Duvarlarda içte ve dışta çok miktarda ahşap hatıl kullanılmıştır. Taşkın Paşa'nm hayatı ve icraatıyla ilgili fazla bilgiye sahip değiliz. Taşkın Paşa'nın satın aldığı köyün satış senedine göre 1351 yılında bölgede etkin olduğu görülmektedir. Zaviye bir tarafa bırakılırsa diğer yapılar bezeme özellikleri göz önünde bulundurulduğunda 14. yüzyıldan çok 13. yüzyıl yapılarına benzediği görülmektedir. Damsa Köyü Kayseri, Niğde ve Aksaray gibi hem Selçuklu hem de Karamanoğullan devrinde büyük anıtların yapıldığı şehirlerin yakınındadır. Damsa Köyünde çalışan sanatçılar bölgeyi bildikleri için Selçuklu üslubunu başarıyla taklit ettiler.
Özet (Çeviri)
IV SUMMARY The village of Damsa is 18 km. to the South of Urgup. The Külliye (complex) consist of the mosque and two turbes and the ruins of a large building zaviye, exist 500 m. further to the north. The mosque has three naves extending to the south facade it was covered with a flat roof of earth supported on two rows of pointed arches the latter set on heavy stone column-bases. The marble columns are 1.20 m. high. On each row there are three column-bases. The central nave has three supporting arches, the space in fron of the mihrab was roofed with a window. The ornament on the outside of the mosque is its magnifcent portal, framed with bands of engraved and carved geometric motifs, the outer one narrow, the inner one wide, contained in a frieze. Mihrab of the cami decorated motifs on its ogival arches, and the carved wooden minber are among the handsomest samples of the art of Beyliks. In the court of the mosque, to the right of the entrance portal, is a summer mescit, a latter addition. This wing originally opened on the court and had a facade with two arches paralel to the mosque. The arches are supported by two square stone pillars, these differ from the columns of the mosque. Cami with its vaulted roof it resembles the Selçuk mosques of the 13th century. The mosque has no historical inscription. The Taşkın Paşa Türbe is octagonal in its upper part and stands on a square base. The door is ornamented with geometric motifs. The other three facades each have window. The interior is square, the corners reinforced with pendentives. A rectangular basement the corners is cut out of bedrock. It has no inscription but popular tradition attributes it to Taşkın Paşa. The Hızır Bey Türbe is hexagonal plan. The entrance is to the south, approached by a double staircase. The türbe has arches with wide openings on its six sides. The basement of the türbe is now all filled in. Inside the türbe there are three marble sarcophagi. Their inscriptions explain that one of the coffins belonged toHızır Bey, the second to İlyas Bey and the third to somebody by the name of Hasan. These person is said were sons of Taşkın Paşa. The zaviye of Taşkın Paşa is a building 500 m. to the north of the mosque. The zaviye has a symmetrical plan, entrance is lateral. The principle of the plan is a division into a central hall and rooms opening on this. These rooms are not identical in size. A door in the right side of the entrance hall leads to the mescid. Unlike the rooms and halls interior of the mescid is completely lined with ashlar masonary. The stone mihrab has borders decorated with carefully executed palmette motifs. To do left of the entrance hall is the place of the stairs going up to the roof. Since the main building did not have more then one story, the staircase let to the flat roof and a room above the entrance portal. The interior doors, corners and windows of the zaviye are made of cut stone, but the order parts are mostly built of crude masonry. Moreover a large quantity of wooden beams was obviously used in the interior and exterior walls. We do not have much information about the life and deeds of Taşkın Paşa. From a title-deed of the village we learn that he was active in the year 1351 and and that he bought the entire village. Apart from the zaviye, the buildings discussed have more affinity with 13th centry than with 14th centry monuments in ornaments forms. Damsa Köy, like Kayseri, Niğde an Aksaray, is among and near the centers where great monuments were built in the Selçuk period and also in the period of the Karamanoğullan. The local craftsmen who worked in Damsa Köy knew and successfully imitated the Selçuk style.
Benzer Tezler
- 19. Yüzyılda Aydın Vilayetinde (İzmir, Aydın, Denizli, Muğla, Manisa) Alçı Mihraplar
Plaster Mihrab in Aydın Province (İzmir, Aydın, Denizli, Muğla, Manisa) in the 19th Century
ALPER ATICI
Doktora
Türkçe
2023
Sanat TarihiPamukkale ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA BEYAZIT
- Şahinefendi Köyü (Nevşehir) Geç Antik Dönem ve sonrasına ait arkeolojik kalıntılar
Archeological remains belonging to late Antiquity and Later Periods Şahinefendi Village (Nevsehir)
CAN ERPEK
Doktora
Türkçe
2019
ArkeolojiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VAHİT MACİT TEKİNALP
- Ürgüp ve çevresindeki Türk-İslam devri yapıları (2 cilt)
Başlık çevirisi yok
OSMAN ERAVŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Sanat TarihiSelçuk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAŞİM KARPUZ
- Ürgüp'lü Refik Başaran'ın sanatçı kişiliği ve yöreye kazandırdığı ezgilerin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
KAZIM GÜRKAN