El-Cahız'ın sünnet/hadis anlayışı
Comprehension of sunna/hadith of el-Cahiz
- Tez No: 141212
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI ÜNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 295
Özet
el-Câhız, Arap edebiyatı tarihinin ünlü simalarından birisidir. Mensup olduğu Mu'tezile mezhebi, hicrî ikinci asırda İslam toplumunda meydana gelen tartışmaların bir sonucu olarak Basra'da ortaya çıkmıştır. Sünnî kesimler tarafından bid'at hareketi olarak algılanan bu ekolun, hadis inkarcısı olduğu iddia edilmiştir. Fakat 1950'li yıllardan itibaren yayımlanmaya başlayan Mu'tezilî kaynaklar bu iddianın yeniden sorgulanması gerektiğini ortaya koydu. Mu'tezilî alim el-Câhız da bu ithamlardan nasibini almışa. Oysa Basra'da fakir bir ailenin çocuğu olarak doğan, çocukluğu ve gençliği burada geçen el-Câhız, sünnetin önemi ve bağlayıcılığı konusunda Ehl-i Sünnet'le aynı düşünceleri paylaşmaktadır. O, sünnete bağlılığı bir üstünlük ve haklılık vesilesi olarak kabul etmiş, sünneti reddedenleri de tekfirle itham etmiştir. Yine O, Hz, Peygamber ve sahabesine büyük hayranlık duymuş, Hz, Peygamber'in ahlâk bakımından insanların en mükemmeli olduğunu ifade etmiştir. el-Câhız, bir çok kimse tarafından rivayet edilen haberlerde yalan üzerinde ittifak olunamayacağını ve bu tür haberlerin kesin bilgi ifade ettiklerini söylemiştir. O, edebiyatçı kimliğiyle Hz, Peygamber'in sözlerini değerlendirmiş ve pek kıymetli fikirler ifade etmiştir. el-Câhız'ın aktif olarak hadis rivayetinde yer aldığı söylenemez, Buna rağmen hadis tenkitçiliği ve hadislerin nasıl anlaşılması gerektiği hususunda genelde makul fikirler ortaya atmıştır. Hadisçiler, iğneleyici üslûbu, hicivciliği ve alaycı tavırları nedeniyle el-Câhız'ı eleştirilmişlerdir. Buna mukabil el-Câhız da bazı muhaddisleri, küçümseyici bir anlam ifade eden“Haşviyye”kavramıyla nitelendirmiştir. el-Câhız'ın eserleri, onun hadis ilmine önem vermediği ve hadislerle alay ettiği, hadisin rivayeti ve senediyle meşgul olmadığı, hadis uydurduğu, sünnet ve hadisi inkar ettiği şeklindeki iddiaları asla teyit etmemektedir. Bütün bu iddialar, Mu'tezile karşıtlığı ile bilinen bazı eserlerin ön yargılı yorumuna dayanan argümanlardır.
Özet (Çeviri)
el-Jâhız (Goggle-eyed) is one of the most famous person of Arabic Literature History. Denomination of“Mu'tezilah”that he belongs to, occured in Basra as a result of discussions in the Islamic society of the second century HegirafHijra). It was claimed that this school denied hadith and it was accepted as a beginning action by Sunnite (Orthodox) society. Howewer, sources of Mu'tazilite that published in 1950% put out the fact that, this opinion should be interrogated again. Also el-Jâhız, a Mu'tazilite scholar faced with these accusations. On the other hand, el-Jâhız who was born in Basra and who lived in Basra shared the same ideas with Orthodox scholars. He accepted devotion of Sunna as away of superiority and rightness; he accused people who refused Sunna definitely. In addition, he admired Hz. Muhammad and his companions and he expressed that Hz. Muhammad was the best person in the world el-Jâhız said that there wasn 't any wrong information in the news that many people mentioned and these types of news expressed correct information. He evaluated ideas of Hz. Muhammad by his literature identity and he expressed very valuable things. It isn 't said that el-Jâhız took place in hadith quoting actively. However he gave reasonable opinions about hadith criticism and hadith comprehension people who study hadith criticized el-Jâhız because of his satiry and joker behaviours. Moreover, el-Jâhız qualified some traditionalists with concept of“Haswiyya”that expresses a contemptuous meaning. Traces of el-Jâhız don't confirm the facts that ; he didn't give importance to hadith science, he ridiculed with hadiths, he didn't study rumour of hadith, he invented hadiths and he denied sunna and hadith. All of these ideas are arguments that are based unprejudiced interpretations of some traces that are against Mu'tazilah.
Benzer Tezler
- Hanbeli mezhebi fıkıh usulcülerinin hadis/sünnet metodolojisi
Hanbali legal theorists hadith/sunnah methodology
RAMAZAN ÖZMEN
Doktora
Türkçe
2004
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. HAYRİ KIRBAŞOĞLU
- El-Câhız'ın imamet anlayışı
Al-jahiz's understanding on imamat
ADEM ERYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinIğdır ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ALİ YILDIZ MUSAHAN
- Abdullâh el-Herarî'nin ulûhiyet ve nübüvvet anlayışı
The understanding of godhood and prophethood according to Abdullâh el-Hararî
RUKİYE DENİZ
- İmâmü'l-Haremeyn el-Cüveynî'de rü'yetullah
Ruyetullah in Imam al-Haremeyn al-Juwaynî
İREM KARALAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT AKIN
- İbn Kudâme'nin el-Muğnî adlı eserinde nezir ve edası (Diğer mezheplerle mukayeseli)
النذور وإيفاؤها في كتاب المغني لابن قدامة دراسة فقهية مقارنة
ZAID SAADI ABDULLAH ABDULLAH
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. Mehmet Ali AYTEKİN