Türk modernleşmesindeki batılılaşma olgusuna farklı bir yaklaşım: İdris Küçükömer
A Different approach to the westernization phenomenon in Turkish modernization : İdris Küçükömer
- Tez No: 141460
- Danışmanlar: PROF. DR. KADİR CANGIZBAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Siyaset Bilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 206
Özet
195 ÖZET Tarihsel olarak 17. yüzyılda Batı'da başlayan ve giderek bütün yerküreyi etkisi altına alan“modernlik”ve onun sonuçlarına Batı dışı toplumlar da ilgisiz kakmamışlar, iç ve dış dinamiklerin de etkisiyle, tarihi-kültürel birikimleri, jeopolitik ve ekonomik durumlarına bağlı olarak, modernliği ve sonuçlarını kendi toplumlarına aktarmaya çalışmışlardır. Batı uygarlık alanı dışında kalan özellikle de üçüncü dünya ülkeleri tarafından gerçekleştirilmeye çalışılan bu Batılılaşma çabalan“modernleşme”olarak tanımlanmaktadır. Osmanlı Devleti de tıpkı diğer Batı dışı toplumlar gibi bu gelişme karşısında ilgisiz kalmamış/kalamamış, hatta bu gelişmelerden çok fazla etkilenen/etkilenecek yapısından dolayı bu modern durumla oldukça yafandan ilgilenmiştir. Devleti, içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarma amacıyla, önceleri askeri ve idari alanın iyileştirilmesine yönelik olarak gerçekleştirilen girişimler, zamanla padişahın konumunu da içine alacak şekilde genişleyerek Modern Türkiye'nin kuruluşuna kadar sürmüştür. Atatürk'ün önderliğinde kurulan Modern Türkiye'nin oluşumunda ise çok daha radikal ve Türk toplumunun yönünün tamamen Batı Medeniyetine dönmesini hedefleyen bir yenileştirme politikası belirleyici olmuştur. Hem Osmanlı modernleşmesi, hem de Modern Türkiye'nin oluşumundaki yenileşme hareketleri aynı boyutta olmasa da oldukça sancılı bir şekilde seyretmiş, her iki dönemin modernleşme/modernleştirme politikaları toplumsal yapı üzerinde önemli sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel vs. sonuçların ortaya çıkmasına yol açmıştır. Kuşkusuz böyle önemli sonuçlara yol açan bir pratik, çeşitli değerlendirmelere konu olacaktı; dünden bugüne Türk modernleşmesine yönelik olarak da epeyce geniş yelpazede düşünceler ortaya konulmuş, çözümlemeler yapılmıştır. İşte İdris Küçükömer de Batılılaşma serüvenimize ilişkin farklı değerlendirmeleri ve ekonomi merkezli analizleriyle, döneme önemli projeksiyonlarda bulunmuş, bir düşünce adamıdır. Biz, dört bölümden oluşan bu çalışmamızda Türk Modernleşmesine yönelik196 değerlendirmelerinin yanında, Türkiye'nin ve Türk insanının demokratikleşmesinde olmazsa olmaz bir unsur olarak gördüğü“sivil topluma”ilişkin olarak da oldukça özgün düşünceler ortaya koyan İdris Küçükömer'in yaklaşımlarını irdelemeye çalıştık. Birinci bölümde, bir kavram olarak modernlik, modernleşme ve modernleşme-Batılılaşma ilişkisini inceledikten sonra, Türk modernleşmesinin tarihi-sosyolojik serüvenini ortaya koymaya çalıştık. İkinci bölümde, İdris Küçükömer'in yaşam öyküsü ve düşüncesinin şekillendiği dönemde Türk entelektüelleri arasındaki AÜT (Asya Üretim Tarzı) tartışmalarını ele aldıktan sonra, Küçükömer'in AÜT'e ilişkin görüşlerini ve yayınlandığı dönemde oldukça tartışmalara yol açan 'T)üzenin Yabancılaşması“ adlı yapıtında dile getirdiği düşünceleri önceleyen argümanlarının izini sürdük. Üçüncü bölümde, ilk önce, dünden bugüne Türk Modernleşmesi karşısında ortaya konulan bazı temel yaklaşımlara örnek olacağını düşündüğümüz Said Halim Paşa, Ahmet Ağaoğlu, Kemal Tahir ve Niyazi Berkes gibi isimlerin konuya ilişkin görüşlerini özetledik. Daha sonra Küçükömer'in, adeta bir ”kült kitap“ haline gelen ve Batılılaşma serüvenimize çok farklı bir perspektiften yaklaşarak sürecin ekonomi merkezli bir fotoğrafinı ortaya koyan ”Düzenin Yabancılaşması“ adlı yapıtında dile getirdiği düşünceleri ele aldık ve bölümü genel bir değerlendirme ile bitirdik. Dördüncü bölüme ise, Küçükömer'in Türk Demokrasisinin anlaşılması ve gerçekleşmesinde anahtar kavram olarak ele aldığı ”sivil toplum" kavramının izini sürmekle başladık. Sivil toplum kavramı ve Batı'daki serüvenini özetledikten sonra, kavramın anlaşılmasına katkı sağlayacağını düşündüğümüz, Hegel, Marx, Gramsci gibi düşünürlerin kavramla ilgili yaklaşımlarını ele aldık. Kavramın bizdeki serüvenini ele aldıktan sonra, Küçükömer düşüncesindeki önemini ve nasıl dile getirildiğini ortaya koymaya çalıştık. Genel bir değerlendirme ile bitirilen bu bölümle sona eren çalışmamızın sonuç bölümünde ise, İdris Küçükömer'in Batılılaşma ve sivil topluma ilişkin yaklaşımlannın irdelenmesinin, Türk Modernleşmesinin197 anlaşılması ve Türkiye'nin demokratikleşmesine yapacağı katkıya vurguda bulunulmakta; küresel ölçekli iktisat politikalarının eşitsizlik ve adaletsizliği daha da artırıcı işlevlerini görmezden gelerek; sömürüyü, küreselleşme, globalizm gibi kavramlarla manipüle etmeye çalışan bir anlayışın giderek etkili olduğu günümüzde, onun, ekonomi merkezli analizlerinin daha da önem kazandığına dikkat çekilmektedir.
Özet (Çeviri)
198 ABSTRACT The non-western societies could not also be indifferent to“modernity”and its results that historically began in the 17th century and has gradually influenced all the world, they have also tried to adapt modernity and its results, with the effects of the inner and outer dynamics, to their own societies depending upon the historical- social accumulations, geopolitical and economical conditions. These westernization endeavors that have been tried to achieve by non-western societies, especially the third world countries, is defined as“modernization”. The Ottoman Empire could also be/was not indifferent to this progress like the non-western societies, moreover, it was interested in this modern situation closely because of its being easily affectable structure. The undertakings were achieved firstly to reform the martial and administrative fields aiming to save the state from its poor condition, were widened by the time including the position of the Ottoman sultan, and have continued to the foundation of Modern Turkey. In the foundation of Modern Turkey by Atatürk' s leadership, a modern policy, more radical and aiming to turn the way of the Turkish society completely to the western societies, became clear. Although the renewal endeavors both in the modernization of the Ottoman Empire and the foundation of Modern Turkey were not in the same dimension, both went along very painfully, the modernization/modernism policies of both periods caused important socio-economic, socio-cultural, etc. results on the social structure. Certainly, a practice that caused these important results would be a subject matter of various evaluations. Since yesterday, ideas have been produced, analyses have been made in a very wide range about the Turkish modernization. Thus, İdris Küçükömer who is a philosopher, has also made important projections in his era with the evaluations about our westernization adventure and his economy-based analyses. In this our work, consisting of four parts, we tried to study not only the199 criticisms of the Turkish modernization, but also îdris Küçükömer's approaches with his original ideas about the“civil society”that he sees as an inseparable part in the democratizing of Turkey and Turkish people. In the first part, after studying modernism, modernization as a concept and the relationship of modernization-westernization, we tried to bring to light to the historical-sociological adventure of the Turkish modernization. In the second part, after examining AÜT (Asya Üretim Tarzı-Asian Production Style) arguments among the Turkish intellectuals at the time of İdris Küçükömer's shaping his life story and ideas about AÜT and we studied the arguments introducing the ideas he talked in his work“Düzenin Yabancılaşması”which caused discussions at the time of its publishing. In the third part, firstly, we summarized the views of some names such as Said Halim Paşa, Ahmet Ağaoğlu, Kemal Tahir and Niyazi Berkes whom we thought as examples to the some basic approaches put for the Turkish modernization since yesterday. Then, we studied Küçükömer's work“Düzenin Yabancılaşması”that has become a“cult book”in which he gives an economy-centered picture approaching to our westernization adventure in a very different perspective and we ended the part with a general evaluation. In the fourth part, we began to study Küçükömer's“civil society”concept that he examined as a key concept in the understanding and realization of the Turkish democracy. After summarizing the concept of“civil society”and his adventure in the west, we studied the approaches of some philosophers such as Hegel, Marx and Gramsci about the concept that was thought to help the understanding of it. After studying the adventure of the concept in our society, we tried to analyze its importance in Küçükömer's ideas and how it has become the subject matter. In the conclusion of our work ending with a general evaluation of the last part, it is emphasized that the study of Küçükömer's approaches about the westernization and civil society will contribute to the realization of the Turkish modernization and200 democratizing of Turkey; in a world where by turning a blind eye to the increasing roles of the global-measured economy policies in equalities and injustice; where a gradually influential comprehension that manipulates colonization with the concepts such as globalisation, it is pointed that İdris Küçükömer's economy-centered analyses have become more and more important.
Benzer Tezler
- Türk modernleşmesinde merkez-çevre ilişkisi bağlamında milliyetçilik
Nationalism in the context of center-periphery relation in Turkish modernization
CÜNEYT GÖKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
SosyolojiAfyon Kocatepe ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YILMAZ YILDIRIM
- Türk modernleşmesinde erkeklik kirizi: Aganta, Burina, Burinata
Masculinity crisis in turkish modernization: Aganta, Burina, Burinata
NURSELİ YEŞİM SÜNBÜLOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Sosyolojiİstanbul ÜniversitesiKadın Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMAGÜL BERKTAY
- Peyami Safa perspektifi ile Türk modernleşmesinde doğu-batı sentezi
East-west synthesis in Turkish modernization with Peyami Safa perspective
BURHAN KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMİT EMRAH BERİŞ
- Tanzimat Dönemi romanlarında elit ve entelektüel temsili
The representation ofthe elite and intellectual in the Tanzimat novels
SEVGİ ÇAMUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE DEMİR
- Türk modernleşme sürecinde kadın perspektifi ve cemiyetleri
The Woman perspective and associations for the duration of Turkish modernization
ALİ ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
SosyolojiSakarya ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FİKRİ OKUT