Su elemenlarının kentsel mekanlarda kullanımı: İstanbul örneği
The Usage of water elements in urban spaces the case of İstanbul city
- Tez No: 142697
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET CENGİZ YILDIZCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 241
Özet
Bu çalışma da su elemanlarının kentsel mekanlardaki yeri ve önemi üzerinde durulmuş, bu doğrultuda da İstanbul kentsel mekan düzenlemelerinde su elemanlarının kullanılışları ve karşılaşılan sorunlar değerlendirilmiştir. İlk olarak su elemanlarının kentsel mekan düzenlemelerindeki yeri ve önemine, suyun insanlar üzerindeki etkilerine ve temel kullanım biçimlerine kısaca değinilmiştir. İkinci olarak tarihsel süreç içerisinde su kullanış biçimleri incelenmiştir.İlkçağ da su fonksiyonel olarak sulama amaçlı ve dinsel törenlerde kullanıldığından bu dönemlerde su kanalları, formel yapılı havuzlar inşa edilmiştir.Ortaçağ da ise su elemanları daha çeşitlenmiş ve süslemeler önem kazanmıştır. Özellikle İslam Bahçeleri'nde ihtişamlı örnekler verilmiştir. Yeniçağ da ise su tasarımların önemli bir parçasıdır. Görsel, işitsel olarak kullanıldığı gibi sembolik olarak, prestij öğesi olarak da kullanılmaktadır. Günümüze gelindiğinde ise su daha yalın tasarımlarda kullanılsa da gücü ve etkisinden bir şey kaybetmemiştir. Gelişen teknoloji ile su hayal edilebilen pek çok farklı forma girmiştir. Üçüncü olarak da kentsel mekanlarda kullanılan su elemanları incelenmiştir. Kullanım nedenleri, biçim ve etkileri, tasarım öğesi olarak anlamı, tasarım kriteri, kullanım ve çekiciliklerini arttırıcı yöntemler, uygulama ve bakım teknikleri verilmiştir. Kullanım nedenleri estetik ve fonksiyonel olmak üzere iki gruba ayrılır. Estetik nedenler, görsel, işitsel ve psikolojik nedenlerden oluşur. İklimsel konforun sağlanması, gürültü kontrolü, sirkülasyon kontrolü ve rekreasyonel amaçlarda su kullanışının fonksiyonel nedenleridir. Su elemanları iki temel gruba ayrılırlar; Durgun su elemanları, Hareketli su elemanları. Durgu su elemanları da yapısal özelliklerine göre, formel veya informel olabilir, çevresel etkilerine göre de ayna, vitrin, tekstür olarak bulundukları mekanda rol oynayabilir. Hareketli su elemanları ise hareket karakterlerine göre, yerçekimi ile hareket edenler ve dışarıdan uygulanan basınçla hareket edenlerdir. Yerçekimi ile hareket edenler, akan, düşen ve kaskatlı sularken, basınçla hareket edenler fıskiye ve jetlerdir. Hareketli su elemanları da pek çok farklı biçimde kullanılabilir; gösteri, oyun amaçlı, anıtsal, sembolik olarak.. vb. Genel olarak su elemanları, daha verimli ve güvenli kullanılmaları için bazı XVIIprensipler doğrultusunda tasarlanmalıdır. Bu prensipler görsel kaliteyi, potansiyellerini arttırma da ve en önemlisi mekansal emniyetin sağlanmasında rol oynar. Mekanın özelliklerine göre su elemanlarının tasarımında destekleyici öğelerle de kullanılabilir. Bunlar bitkiler, plastik öğeler ve müzik olabilir. Çalışmanın son bölümünde ise İstanbul kentsel mekan düzenlemelerinde kullanılan su elemanları bulundukları mekanın türüne göre gruplandınlmış ve teorik çerçeve doğrultusunda değerlendirilmiştir. İlk olarak tarihi mekanlardaki su öğeleri incelenmiş, karşılaşılan sorunlar belirlenmiştir. Bu alanlardaki en önemli sorun su elemanlarının dönemlerinin güzelliğini taşıyamamalandır. Mali yetersizliklere bağlı olarak bakım ve işletim sorunları yaşanmaktadır. Meydanlarda kullanılan su elemanları ise fıskiyelerle hareketlendirilmiş havuzlardır. Genel olarak değerlendirildiğinde meydanlarda bütüncül bir yaklaşım bulunmamakta, su elemanı mekanın bir parçası olmaktan uzaktadır. Ayrıca suyla birlikte herhangi bir destekleyici öğe de kullanılmamıştır. Yeni alman kararlarla meydanlardaki havuzlar yerine, ses- ışık gösterilerinin yapıldığı daha kompleks havuzlar yapılacaktır. Ancak son derece yüksek bütçeli bu havuzların yer seçimi ve bakımı en az havuzlar kadar önemlidir. Yaya aksları ve dinlenme alanlarında kullanılan su elemanları genellikle formel yapılı ve fıskiyelerle hareketlendirilmiş süs havuzlarıdır. Tüm etkilerini fıskiyelere borçlu olan havuzlar düzenli olarak işletilmediğinden tam olarak görevlerini yerine getirememektedir. Taşıt akslarında da formel yapılı fıskiyeli havuzlar kullanılmaktadır. Burada yoğun trafiğin yarattığı kirlilik gözlenen en önemli sorundur. Ayrıca refüjlerde yer alan bu havuzlar yaz aylarında çocuklar tarafından son derece tehlikeli, oyun alanlarına dönüştürülmektedir. Yeşil alanlarda kullanılan su elemanları ise formel ya da informel havuzlar, kaskat ve şelalelerdir. Görsel ve serinletici etkileri için kullanılan havuzların en önemli sorunları kış aylarındaki bakımsızlıklarıdır. Çünkü boşaltıldığı bu aylarda tahrip edilmekte, sonrasındaki sezon çalıştırılamaz bir duruma gelmekte, mekanın görsel kalitesini düşürmektedir. Ayrıca genel olarak uygulamalarında çevreyle uyuşmayan ve yapay bir görüntü oluşturan malzemeler seçilmektedir. Kısaca istanbul kentsel mekan düzenlemelerinde genel olarak hareketli su elemanları, düzgün geometrik formlarda kullanılmaktadır. Ancak tasarlandıkları biçimde uygulanamamakta, bakım ve işletim süreçlerindeki aksaklıklardan dolayı bulundukları mekana önemli katkılarda bulunamamaktadır. İncelenen örnekler arasında başarılı uygulamalar bulunsa da, henüz düzenlemelerde su elemanlarının kullanımı yeterli olgunluk düzeyine ulaşamamıştır
Özet (Çeviri)
In this study, importance of the water featues in urban spaces was mentioned and with this content, the use of water feature used in urban spaces design and their problems are evaluated. Firstly, the content of the study, effects of water on human beings and basic usage of water are mentioned generally. Secondly, usage of water elements during the historical process was examined. In ancient times, water used to be used functional reasons such as irrigation and also be used in religious ceremonies. In the middle ages water features became varied and their ornaments were considered important. Especially in Islamic gardens, very magnificence examples were constructed. Well then, water was important part of the design and in additional to visual, auditory usage of water, it was also used as a metaphor, prestige shows. Today, water is used more simply in urban spaces than before however it does not lose anything from its power and impression. With technological developments water used any form can be dreamed. Thirdly, usage of water elements in urban spaces was examined. Usage reasons, forms and its effects, their meanings as a design element, design criteria, other techniques increased its usage and attractiveness, construction and maintenance technique was explained. Usage reasons can be separated two basic groups; aesthetical and functional reasons. Aesthetical reasons consist of visual, auditorial and psychological reasons. To provide climatical comfort, noise control, circulation control and recreational usage are functional usage of water features. Water feature can be also separated two groups; still waters and moving waters. According to their structural qualities they can be formal or informal and also according to their environmental effects they can be mirror, window, texture or activator. Depend on character of their movements, moving water can be separated; moving under the influence of gravity and displacing under pressure. While moving waters under the influence of gravity are flowing, falling and cascading waters, moving waters under pressure are fountains and jets. Moving water can be used in lots of different places such as, shows, playgrounds, monuments. To use water feature more productive and safety, must be design according to some principles. These principles play rolls for XIXincreasing visual quality, usage potential and providing safety places which is the most important in some spaces. According to qualities of the spaces of the spaces, water elements can be used supporting features. These can be plants, statues and music. The end of the study, water features which are used in Istanbul urban spaces design were grouped and according to theoretical study they were evaluated. Firstly, water features in which historical places were examined and their problems were determined. The most important problem is maintenance and management problems depend on economical inadequations so, they do not bear their old terms beauty. Water features used in squares are pools supported with jets. Generally there is not any totalitarian approach and water element is far away to be part of the space. Moreover any ornamental feature is not used with water. According to new decisions, new pools in which water-light-music shows will be make, will construct in stead of old pools but these high budget pool's location and maintenance are as important as pools it selves. Generally in pedestrian areas formal pools, supported with jets are used. Since all environmental effects depend on jets, pools do not be worked exactly play their special roles. Formal pools with jets generally are used on refuges. The most important problem was observed is pollution produced by density traffic. Moreover pools present on refuges are used a dangerous play areas by children in the summer mounts. Formal, informal pools, ponds, cascades and waterfalls are used generally in green areas. Lack of the periodic maintenance in winter seasons is the most important problem about these water features. Because in the winter, emptied pools are easily damaged and next seasons cannot be worked and decrease visual quality of spaces. Generally usage of moving waters in geometric forms are popular in Istanbul urban spaces design but can not be construct as their design and they can not contribute their existing spaces since the problems of maintenance and working process. Although there are successful examples in evaluated water features, using of water feature have not rich maturity level yet.
Benzer Tezler
- Reading pro-environmental image of the city via urban equipment: Milan example
Kentin çevre dostu imajını kentsel donatılar üzerinden okuma: Milano örneği
SEDA NUR GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMİLE TİFTİK
- Su elemanlarının kentsel mekanlarda ve yeşil alanlarda kullanımı
Başlık çevirisi yok
AYSUN CENDERE
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALE ÇIRACI
- Kamusal açık alanlarda değişen mikro iklim koşulları ve dış mekân termal konfor: Taksim Meydanı ve Gezi Parkı örnekleri
Changing microclimatic conditions and outdoor thermal comfort in public open spaces: Examples of Taksim Square and gezi park
EDA HAFIZOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN DEMET ORUÇ ERTEKİN
- Soğanlı Botanik Parkı'nın sert peyzaj tasarımının işlevsel ve estetik açıdan değerlendirilmesi
The evaluation of Bursa Soğanli Botanical Park's hard landscape design in the functional and aesthetical aspects
BAHAR BAŞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET CENGİZ YILDIZCI
- Geleneksel Gaziantep evlerindeki avluların rolünün yerel veriler bağlamında değerlendirilmesi
The evaluation of the role of the courtyards in traditional Gaziantep houses in context of local data
MUSTAFA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL DEMİR