Orhon Türkçesinde cümle yapısı
The Sentence of Orhon Turkish
- Tez No: 143862
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
II. Doğu Türk Kağanlığı dönemine ait, Orhon Türkçesiyle yazılmış, Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk yazıtlarının cümle yapısının ele alındığı bu çalışma,“Giriş, Cümle ve Orhon Türkçesinde Yapısına Göre Cümle Çeşitleri, Dizinler ve Kaynakça”olmak üzere dört kısımdan oluşmaktadır. Giriş kısmında yazıtların hangi döneme ait olduğu, kim tarafından kaç yıllarında diktirildiği ve yazıtların içerikleri hakkında kısaca bilgi verildi. Birleşik cümle konusundaki farklı görüşler ele alındı ve fiilimsilerin birleşik cümlelerde niçin yan cümle kurduğu belirtildi.“Cümle ve Orhon Türkçesinde Yapısına Göre Cümle Çeşitleri”kısmında ilk olarak cümlenin tanımı yapıldı; daha sonra genel görüş esas alınarak yapısına göre cümle çeşitleri: 1. Basit Cümle 2. Birleşik Cümle (2.1. Girişik Birleşik Cümle, 2.2. Şart Birleşik Cümle, 2.3. İçice Birleşik Cümle) 3.Sırah Cümle (3.1. Bağımsız Sıralı Cümle, 3.2. Bağımlı Sıralı Cümle) 4. Bağlı Cümle 5. Ara Cümle şeklinde ele alındı. Cümle çeşitlerinin tanımlan yapılarak örnek cümleler başlıkların altında verildi. Çalışmada geçen terimlerin farklı kullanımları göz önünde bulundurularak“Terimler Dizini”ve Orhon Türkçesinde kullanılan fiilimsilerin Türkiye Türkçesindeki karşılıklarını göstermesi açısından“Türkiye Türkçesi Karşılıklar Dizini”, Türkiye Türkçesinde kullanılan fiilimsilerin Orhon Türkçesindeki karşılıklarını göstermesi açısından da“Orhon Türkçesi Karşılıklar Dizini”ne ve cümle yapısıyla ilgili olarak da“Kaynakça”ya yer verildi. Çalışma şunu gösteriyor. Türkçe, ilk yazılı belgelerinden bu yana cümle yapısını küçük ek değişimleri dışında korumuştur. Cümle yapısındaki bu değişimin, geçen süre esas alındığında çok küçük olduğu muhakkaktır.
Özet (Çeviri)
The research which focuses on the sentence structure of Kul Tigin, Bilge Kagan, Tunyukuk inscriptions, belonging to the H.nd Eastern Turkish Emperorship period are written in Orhon Turkish, which consists of four sections: Introduction, Sentence and the Sentence Types of Orhon Turkish Structure, Syntax and Resources. The introduction gives brief information about the period, by whom and when they were constructed and the content of the inscriptions. The different ideas related to compound sentences are handled and why the gerunds, infinitives and participles construct subordinate clauses in compound sentences. First of all the definition of the sentence is given in the“Sentence and the Sentence Types of Orhon Turkish”section. By taking general opinions into consideration, the next section focuses on 1. Simple Sentence, 2. Compound Sentence (2.1. Complex Compound Sentence, 2.2. Conditional Compound Sentence, 2.3. Mixed Compound Sentence) 3. Regular Sentence (3.1. Independent Regular Sentence, 3.2. Dependent Regular Sentence) 4. Combined Sentence 5. Clause Sentences. Defining the different types of sentences, example sentences were given under the titles. By considering the different usages of terms, the research covers“Definition Index”and the translation of the gerund, infinitive and participle used in Orhon Turkish into Turkey-Turkish, the translation of the gerund, infinitive and participle used in Turkey-Turkish into Orhon Turkish and the“Resources”related to the sentence structure. Apart from small suffix changes, the research shows that Turkish has kept its basic sentence structure since its first written documents. Considering the time past, this change in the sentence structure is definitely very small.
Benzer Tezler
- Orhun Yazıtları ile İyi ve Kötü Prens Öyküsü'nde yan cümleler
Subordinate clauses in The Inscriptions of Orhun and The Story of Good Prince and Evil Prince
ÜMİT HUNUTLU
Doktora
Türkçe
2014
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM DAŞDEMİR
- Orhan Pamuk'un 'Benim Adım Kırmızı' adlı eserinde işlevlerine ve yapılarına göre devrik yapılar
Inverted sentences from structural and functional point in the Orhan Pamuk's masterpiece 'My Name is Red'
ERKAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AKÇATAŞ
- Orhan Pamuk'un 'Kara Kitap' adlı eserinde söz dizimi
The syntax of the book 'Kara Kitap' by Orhan Pamuk
HURİYE DÜZÖVÜT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELMA GÜLSEVİN
- On üçüncü yüzyıl öncesi Türkçesinde soru
Interrogatives of pre-thirteenth century Turkish
ENGİN ÇETİN
Doktora
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. DENİZ ABİK
- Orhan Pamuk'un Sessiz Ev ve Kar romanlarının sözdizimsel açıdan incelenmesi
Investigation of syntactical perspective Orhan Pamuk's Sessiz Ev and Kar novels
ESEN UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VEYSİ SEVİNÇLİ