İskit, Hun ve Göktürk'lerde dini hayat ve birbirleriyle mukayesesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 144886
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAMİ DURMUŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 234
Özet
217 ÖZET Orta Asya gibi muazzam bir coğrafyada yaşayan Türk toplulukları zamanla çeşitli dinlerin etkisi altında kalmışlardır. Türklerin etkilendikleri dinler zaman ve mekana göre birbirinden değişiklikler arz etmiştir. Türklerin ticari, siyasi yakınlaşmaları dini hayatın farklılık göstermesinin temel nedenidir. Türkler Şamanizm'i kabul etmekle beraber bu Türklerde bir din değil, sihri bir metoddur. Türklerin diğer inanç biçimlerini totemizm, toyunizm oluşturmuştur. Bunun yanı sıra Türkler bu dinlerin fazla etkisi altında kalmamışlardır. Esasen Türk Dini tek Tanrı inancına dayalı olan Gök Tanrı Dini'dir. Gök Tanrı Dini'nin esasım tek bir Tanrı anlayışı oluşturur. Türkler Tanrıyı gökte kabul ettiklerinden ona bu ismi vermişlerdir. Türklerin inanç ekseninde Gök Tann'mn yanında çeşitli kutsallar yer almaktadır. Gizli tabiat güçlerini tam anlamıyla anlamlandıramayan Türkler bunlara inanmaktan geri durmamışlardır. Tabiat kuvvetlerine olan inancın yanında atalara saygı da yer almıştır. Çünkü Türkler ölmüş atalarının ruhlarının kendilerine yardımcı olacağına inanmaktadırlar. Bundan dolayı da yılın belirli zamanlannda atalarına kurbanlar sunmayı kendilerine görev kabul etmişlerdir. Yılın belirli zamanlannda atalarına sunulan bu kurbanlar dini hayatın vazgeçilmez bir bütünüdür. Yılın belirli zamanlannda Gök Tann'ya verilen kurbanlar vardır. Eski Türkler bazı dağ, tepe vb. yerleri kutsal kabul etmişlerdir. Güneş, ay, yıldıran, yıldız, şimşek Tannlar kabul edilmiştir. Türklerde var olan öldükten sonra dirilme anlayışı onların mezar yapılarının farklı olmasına neden olmuştur. Çünkü Türkler ölüleriyle beraber kullandıklan atlarım, eşyalarım ve hatta kadınlarım da beraberlerinde gömmüşlerdir. Bunun nedeni ise öldükten sonraki diriliş anlayışıdır. Türklerde ölümden sonra yuğ aşı törenleri yapılmaktadır. Türklerde ölen kimseler için yas tutulduğunu görmekteyiz. Hatta bu yaslara diğer devletlerden de elçilerin katıldığım bilmekteyiz. Türklerde vatan toprağı kutsaldır. Buna bağlı olarak kültler oluşmuştur. İskitler ata çok iyi binen ve savaşçı bir millettir. İskitlerin kadınlan da ata binerler ve ok ile yay kullanırlar. İskitler genellikle arabalan üzerinde ve su218 kenarlarında yaşarlar. Onların yaşamları hayvanlarının otlamalarına bağlıdır. Bir yerden başka bir yere göç etmeleri hayvanlarına otlak aramak içindir. îskitlerin hayat tarza, kıyafet ve simaları, adat ve ahlakları Hunlar ve Göktürkler ile aynıdır. Yaşam biçimleri Türklerinkiyle aymdır. Bundan dolayı İskitler de menşei Türk olan bir kavimdir. Dini yaşamları içerisinde Şamanizmin etkileri görülmektedir. Büyücülere, sihirbazlara büyük kıymet vermektedirler. Hayatları boyuncu tabiatla mücadele içinde bulunmuşlardır. Tabiatta karşılaştıkları korkunç ve garip tabiat olaylarını ruhlara atfetmişlerdir. Bunlar iyi ve kötü ruhlardır. îskitlerin keyiflerine düşkündürler. İskitler keyif verici maddelere olan düşkünlüklerini dini bir hüviyete büründürmüşlerdir, îskitlerin Tanrılarına kurbanlar adadıklarım görmekteyiz. Yalnız İskitlerde farklı bir kurban kesimi görülmektedir. Kurban edilecek hayvanın ön ayaklarım bağlamak suretiyle hayvanı kurban etmişlerdir. İskitler atalarına saygı duymuşlardır. Çok Tanrılı bir anlayışa sahiptirler. İskit mezarları kurgan biçimindedir. Ölüleriyle beraber atlarım ve kıymetli eşyalarım da gömmüşlerdir. Hunlar, savaşçı özelliklere sahip bir kavimdir. Hunlann savaşçı özelliklerinden dolayı Çinliler onlara karşı koyabilmeyi Çin Seddi'ni inşa etmek suretiyle başaracaklarını düşünmüşlerdir. Hunlann bilinen ilk hükümdarı olan Teoman dağınık durumda bulunan Hun boylarını bir bayrak altında toplamıştır. Ondan sonra yerine oğlu Mete geçmiştir. Mete babasının kurduğu devleti kısa sürede imparatorluğa dönüştürmüştür. Hunlar göçebe bir topluluk olduklarından at, sığır, koyun, deve yetiştirmişlerdi*. Hayvanlarına otlak bulmak için göçebe yaşamışlardır. Hayatlarının büyük bir kısmı at üzerinde geçmiştir. Tek Tanrılı bir din olan Gök Dinine inanmaktadırlar. Bunun yanında Hunlarda; gök, güneş, ay, yer su, atalar kültü yaşamaktadır. Konar göçer bir yapıya sahip olduklarından Budizm, Hıristiyanlık gibi dinlerin etkisinde kalmışlardır. Şamanizm ve Totemizm Hunlann içinde yer almıştır. Belirli zamanlarda atalarına kurbanlar sunmuşlardır. Ölülerini kurgan denilen mezarlara gömmüşlerdir. Göktürk İmparatorluğu Aşina Türk boyu tarafından kurulmuştur. Türk adım devlet adı olarak kabul eden ilk Türk Devleti'dir. Türk adını kabul eden ikinci devlet ise Türkiye Cumhuriyeti Devleti'dir.219 Göktürklerin kökeni ile ilgili bilgileri Çin kaynaklarından öğrenmekteyiz. Göktürkler ile ilgili diğer bir. müracaat kaynağımız Orhun Kitabeleri 'dir. Göktürkler de tek Tanrı inancına dayalı olan Gök Tanrı Dini'ni benimsemişlerdir. Göktürkler dini durumlarını“üze kök tenri asra yağız yir kılundukda ekin ara kişi oglı kılınmış”sözleriyle ifade etmektedirler. Yani üstte mavi gök, altta yağız yer ve ikisinin arasında insanoğlu, Göktürkler Tek Tanrılı Gök Tanrı Dini'ne inanmalarının yanında değişik dinlerin de etkisi altında kamuslardır. Bunun en önemli nedeni ise bulundukları coğrafyaya gelip giden misyoner tüccarların faaliyetleridir. Göktürkler Budizm'den etkilenmişlerdir. Ancak Budizm Göktürklerin tamamı tarafından din olarak kabul edilmemiştir. Göktürkler kurban olarak atı ve öküzü kesmişlerdir. Öküzün kesilmesi ise Göktürklerin ongunu olmasındandır. Göktürkler ile ilgili en önemli noktayı Ergenekon Destanı oluşturmaktadır. Çünkü Ergenekon'dan çıkış Göktürkler açısından önemlidir. Göktürklerde şamanist unsurlar görülmektedir. Kam denilen kişiler Göktürklerin cenaze ve defin merasimlerini idare etmişlerdir. Göktürklerde vatana büyük önem verilmiştir. Bu yüzden vatan, kutsal yerler ve sular Göktürkler için önemlidir.
Özet (Çeviri)
220 SUMMARY Turkish communities who had lived in the great geography, Middle Asia, were influenced by various religions in the course of time. The religions which influenced Turkish people varied according to the time and place Turkish approaching to trade and politics is the main reason that differentiation of religious life. By the way of adopting to Shamanism this is not a religion, a magic method for Turkish people. Totemisin and toyunism formed the other types of Turkish beliefs. Also, Turkish people weren't too much influenced on this religions. Actually, the main Turkish religion is religions of Sky God which depends on unique god belief. The main point of Religion of Sky God is the unique God belief. Turkish people called this religion as Sky God because they appropriated the God in the Sky. Around the belief axis of Turks, there are various sacreds at the near of Sky God. Some of Turks who couldn't comprehend the secret natural powers, couldn't take themselves to believe them. Beyond believing to natural powers there was respect to ancestors. Because they were believing that the souls of their dead ancestors would help them therefore, in particular times of year dedicating a sacrifice to their ancestors accepted as a responsibility by them. These sacrifiaes were dedicated in particular times of year is the unforgettable entire. There are sacrifices which were given to Sky God in particular times of year. Ancient Turks had accepted some mountains, hills, etc. As a sacred place. The sun, the moon, the star, the thunderbolt and the lightning were taken over as Gods. The sight (opinion) of revival after they had died which belongs to Turks made them different. Because Turks had buried the horses, furnitures and even women with the dead owner of them. The reason of it is a sight of revival after the death. Turks did a ritval ceremony after being death. And we know that Turks was in mourning for deads. Also we know that ambassadors were joining to that mourning ceremonies. According to Turks, land soil is sacred. So in connection with there were cults formed. îskits is a warrior nation riding a horse well. The women of İskits rides a horse too and also they use bow and arrow. Generally İskits live on their cars or near the water sides221 Their living depends on the grazing, of animals. Migrating from one place to another is due to the looking for a pesture. The life style of Iskits andtheir clothing, faces, custom and morality are the same with Hun's and Gok Turks'. Their life style is the same with Turks'. Therefore, Iskits, too, is the Turkish tribe originally. In their religious life the effects of Shamanism is clear. They give an absolute importance to sorcerers and magicians. All their lives, they struggled with natures. They attribukted the terrible and strange natural events to the souls. These are good and bad souls. Iskits are fond of with pleasure (enjoyment). Iskits qualified their addiction to pleasuring materials to a religious identity. We notice that they dedicate sacrifices to their Gods. But, the sacrifying style is different for Iskits. They sacrified animals by tying (binding) their front feet of the animal. They have a unique God sight. The tombs of Iskits is kurgan formed. They had burned the horses and valuable objects with dead people. Huns is a warrior-typed tribe. Because of their warrior property, Chinese people thought to struggle (cope with them) by building the Chinese Border. Teoman who is the first known ruler. Teoman, connected the untidy Hun clans under the unique flag. After him his son Mete took his place. Mete made that state which was founded by his father an empire in a short time. Huns, raised horse, ox, camel and sheep because of they are nomadic tribe. They lived as nomadic in order tu find a pasture for their animals. Most of their lives were passed by riding horses. Also the cult of the Sky, the sun, the moon, the ground, water and ancestors were living for Huns. Because of having a nomadic (migratory) style they were influenced with religions such as Budism and Christianity- Shamanism and Totemism were also included bay Huns. In specific times they dedicated sacrifices to their ancestors. They burned kthe dead people to the tombs which were called kurgan. The Empire of Gok Turk wos founded by the clan of Asina Turk. It is the first state which was founded with the name of Turk. The second state founded with the Turk name is Turkey Republic.222 We learn the informations about the back ground of Gok Turks from the Chinese sources. Another application source which is concerned with Gok Turks is the Epitaphs of Orhun. Gok Turks, too, believe in the Sky God religion which depends on the unique God belief. Gok Turks determined their religious cases with the sentences“üze kök tengri asra yağız yir kılundukda ekin ara kişi oglı kılınmış”. It means that: The blue sky at the top, the swarthy ground where is underside, and betureen two of them there is a mankind. Gok Turks, also were influenced with the different religions beyond the religion of Sky God. The most important reason of it is the activities of missioner merchants who visits the geography of Gok Turks. Gok Turks were influenced on Budism. But Budism wasn't accepted by all of the Gok Turks as a religion. Gok Turkssacrified a horse and anox. The sacrifying of ox is due to the being totem of it of Gok Turks. The most important point about Gok Turks is the Epic of Ergenekon. Because exit fron Ergenekon is important for Gok Turks. There are shamanist elements belong to Gok Turks. The people who were called as“kam”organized the funeral and burial ceremonies of Gok Turks. Gok Turks gave a great value to mainland. There fore, land, sacred placesand waters were important for Gok Turks.
Benzer Tezler
- İskit, Hun ve Göktürklerde sosyal ve ekonomik hayat
Social and economical lives of scythes (Sakas), Huns and Göktürks
AYHAN BALABAN
- Başlangıcından Anadolu Selçukluları sonuna kadar Türklerde kıyafet biçimleri
Types of clothes in Turks from the beginning until the end of Seljuks
FİKRİ SALMAN
Doktora
Türkçe
2005
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AHMET ALİ BAYHAN
- İskit, Hun ve Göktürkler'de ölü gömme geleneği ve birbirleriyle mukayesesi
Başlık çevirisi yok
GÜL SILACI
- Arkeolojik veriler ışığında Altaylarda at koşumları ve savaş aletleri (İlk zamanlardan IX. yüzyıla kadar)
Horse harnesses and war instruments in the altai in the light of the archaeological data (From the early times to the IX century)
ALİ TORAMAN