Hat sanatında kullanılan okutma, mühmel harf ve tezyin işaretleri
Vowel points undotted symbols and decorative elements used in calligraphy art
- Tez No: 145511
- Danışmanlar: PROF. DR. NACİ OKCU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: El Sanatları, Sanat Tarihi, Crafts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Hat sanatında kullanılan işaretler, okutma, hurûf-ı mühmele dediğimiz mühmel harf işaretleri ve tezyîn işaretleri olmak üzere başlıca üç grupta değerlendirilir. Okutma işaretleri, nokta, hareke, cezim, şedde, med, tenvin, hemze ve sıla olmak üzere sekiz adettir. Mühmel harf işaretleri hâ ( *£. ), sîn ( ü“), sâd ( u*), tâ ( J»), ayn ( £ ), kâf ( *J ), mim ( y» ) ve hâ ( > ) olup, noktasız harflerin altına ve üstüne konan küçük harf işaretleridir. Tezyîn işaretleri esas itibariyle tırnak, tirfil, yuvarlak nokta ve üç nokta olmak üzere dört tanedir. Hat sanatında kullanılan bu işaretler, muhakkak, reyhânî, tevkî”, rikâ', sülüs, nesih ve celî divanî yazı çeşitlerinde kullanılmıştır. Kûfî, ta'lik, divanî, rık'a ve siyâkat yazılarında noktanın dışında işaret kullanılmamıştır. İslâm yazısının ilk örneklerinde ister okumaya yönelik, ister tezyînî olsun hiçbir işaret yoktur. Resmi olarak ilk harekeleme işaretleri hicrî birinci asrın ikinci yarısında Ebul-Esved ed-Düelî (Ö.69/688) tarafından, noktalama işaretleri Ebu'l- Esved'in öğrencileri Nasır b. Âsim (Ö.89/708) ile Yahya b. Yamer (ö.1 29/746) tarafından konulmuştur. Nihayet ikinci asrın ortalarında Halil b. Ahmed (Ö.175/791) bugün kullandığımız nokta ve hareke sistemini geliştirdi. Önceleri iptidaî olan bu işaretler yazının gelişimine paralel olarak gelişti ve en güzel şekillerine Sâmî Efendi (ö. 1912) ile buldu. Hattatların yazdıkları eserlerin altına imza atma geleneği İslâm'ın ilk dönemlerine kadar uzanır. Hattatlar imzalarını satır olarak veya istifli imza olarak atmışlardır. İstifli imzayı ilk icâd eden Mustafa Rakım (ö. 1826)'dır. Mağribî yazıda kullanılan işaretler diğer yazı çeşitlerinde kullanılan işaretlerden farklıdır.
Özet (Çeviri)
The symbols used in calligraphy art are evalvated in three groups fistly as instruction, undotted symbols that we know as hurûf-ı mühmele, and decorative elements. Instruction symbols are eight in total being point, vowel point, cezm, geuiration mark, med, hamza, sıla and nunnation. Undotted symbols are hâ, sîn, sâd, tâ, ayın, kâf, mim, and hâ, and these are the letter symbols that are placed under the undotted letters. Decorative elements are four in number mainly guotation mark, tirfil, round point and three points. These symbols used in calligraphy art have been used in writing patterns like muhakkak, reyhânî, tevkî, rıkâ', sülüs, nesih and ceiî dîvânî. İn kûfî, ta'lik, dîvânî, rik'a and siyâkat, any punctuation were used except point. There are no signs in Islam writing's first examples about neither reading nor decoration. Formally, first vowel point symbols were placed by Ebul Esved ed- Düelî in the second half of Hegira century and punctuation symbols were placed by Ebul Esved's students Nasır b. Asım and Yahya b. Yamer. Eventually during the middle years of the second century Halil b. Ahmed improved the punctuation and vowel point system that we use today. These sings that were primitive improved paralelly to the development of writing and caught its nicest patterns by Samî Efendi (ö. 1912). The tradition that calligraphers signed their works goes back to the first periods of Islam. Calligraphers signed their works as lines or composition signatures. The first person to use composition signature was Mustafa Rakım. The symbols used in Mağrîbî writing are diferent from the sybols used in other writing patterns.
Benzer Tezler
- Die Sprache der presse als ein soziolekt am beispiel von 'Hürriyet' und 'Bild-Zeitung'
'Hürriyet' ve 'Bild-Zeitung' gazeteleri örnekleminde bir sosyoelekt olarak basın dili
HAKAN BUDAK
- Hat sanatının tarihî geçmişi ve Hattat Adem Sakal'ın Türk hat sanatında ve eğitimdeki yeri
History of calligraphy and place of Calligrapher Adem Sakal in Turkish calligraphy art and education
İBRAHİM KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
YRD. DOÇ. DR. YILMAZ ÖZCAN
- Türk hat sanatı sayfa tasarımlarının günümüz sayfa tasarımlarında kullanılan grafik tasarım ilkelerine göre irdelenmesi
The study of Turkish calligraphy page designs according to the graphic desigh principles of contemporary page designs
MEHMET PEHLİVAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıDumlupınar ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAHMUT AYHAN
- Nusretiye Camii hat süslemeleri
Nusretiye line to decorate Mosgues
ELİF ULAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. YILMAZ ÖZCAN
- Türk hat sanatının seramik sanatına biçimlendirme öğesi olarak yansıması
Ceramic art as a reflection of formatting element of Turkish calligraphy
MÜRŞİDE ECEM AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıAfyon Kocatepe ÜniversitesiSeramik Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. SERKAN İLDEN
