Anadolu'da kentleşme süreci
Urbanization process in Anatolia
- Tez No: 146229
- Danışmanlar: PROF. DR. ALTAN ÇİLİNGİROĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 652
Özet
Diğer Yakın Doğu Uygarlıkları'nın aksine, Anadolu'da kentleşme süreci üzerine bugüne değin çok sınırlı sayıda araştırma yapılmıştır. Söz konusu çalışmalarda da, bu sürecin Anadolu'da bir bütün olarak ele alınmaktan ziyade, bölgesel ölçekte ya da belli yerleşim yerleri çerçevesinde tartışıldığı bilinmektedir. Kentleşme sürecini bir bütün olarak ele alan bu çalışmanın temel amacı, Anadolu'da kentleşme sürecinin zamansal olarak başlangıç sınırını çizmek, kentleşmeyi meydana getiren ana dinamikleri (yerel ve yabancı) saptamak ve kentleşmenin Anadolu'nun tüm bölgelerinde zamansal ya da nitelik ve nicelik açısından türdeş olup olmadığım belirmeye çalışmaktır. Bu amaçla tezin kuramsal bölümünü oluşturan ilk bölümde, öncelikle diğer Yakın Doğu Uygarlıkları esas alınarak kent ve kentleşme olgusu ile kentleşmeye neden olan faktörler tartışılmıştır. Tezin E. Bölüm'ünde, Anadolu'da kentleşme sürecinin başlangıcına ilişkin önerilen farklı görüşler belirtilerek, bu çalışmada kentleşme için kabul edilen zamansal sının belirlemek amacıyla, Neolitik Dönem'den Geç Kalkolitik/ETÇ'ma dek Anadolu'daki yerleşim yerlerinin siyasi ve sosyo-ekonomik gelişimi ele alınmıştır. Tezin III. Bölümü'nde ise, Anadolu'daki kentleşme süreci, yedi alt bölge çerçevesinde, coğrafya, yerleşim modelleri, ve arkeolojik kanıtlar (mimari, keramik, metal, mühür) dikkate alınarak incelenmiştir. Sonuç olarak, coğrafi açıdan türdeş özelliklere sahip olmayan Anadolu'yu, siyasi ve sosyo-ekonomik gelişim açısından da, merkezileşme, kentleşme ve 'teritoryal' devlete özgü kent modeli olmak üzere, 3 farklı sürecin karakterize ettiği belirlenmiştir. Merkezileşme süreci, ilk olarak Elazığ-Malatya Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde MÖ 4. binyılda (Geç Kalkolitik Dönem) görülmektedir. Kentleşme süreci, Anadolu'da sadece, MÖ 2500- 2200/2100 tarihleri arasında Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde saptanmıştır. Doğu Anadolu Bölgesi hariç olmak üzere Anadolu'nun geri kalan kısmım ise, MÖ 3. binyılda (ETÇ'nda) merkezileşme süreci karakterize etmektedir. Anadolu'nun diğer bölümlerinin aksine, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Erken Demir Çağı'na dek merkezileşme ya da kentleşme süreci görülmemekte ve bu bölgeyi söz konusu dönemlerde ekonomik açıdan kendine yeter köyler temsil etmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi'nde, kentler, MÖ 1. binyılda Urartu Devleti'nin yükselişinin akabinde görülmektedir. Mezopotamya kentlerinin aksine, Urartu kentleri, ekonomik yaşamın merkezi ya da birer ticaret merkezi şeklinde işleve sahip gibi görünmemektedirler. Bu nedenle Urartular tarafından bölgede inşa edilen ve öncülü (ardılı) görülmeyen kentler yapısal açıdan, 'teritoryal 'devlete özgü kent modeli olarak tanımlanmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT In contrast to other Near Eastern Civilizations, the number of reseaches on urbanization process in Anatolia is very limited. In these researches, however, the urbanization process have been assessed either in regional frame or under the head of some selected sites. The main goal of this dissertation which takes the urbanization process as a whole in Anatolia into consideration, to define the upper border of urbanization process in Anatolia in terms of both time and space, to clarify the internal and external dynamics of the this process, and to understand whether urbanization represents the homogenous process in whole regions of Anatolia in terms of time, quality and quantity. In the First Chapter represents the theoretical section of the study is explained the concepts of social complexity, urbanization and the factors caused the urbanization in the light of the other Near Eastern Civilizations. The Second Chapter is assigned for the different views suggested in relation to urbanization process in Anatolia. The definition of the upper border for the urbanization process in Anatolia in terms of time and space is also made in this chaper by evaluating the archaeological data from the settlements dating between Neolithic and Late Chalcolithic/EBA. In the Third Chapter, by taking the geography, settlement patterns and archaeological evidence (architecture, pottery, metal finds, seal and sealings) into consideration urbanization process is separately examined in 7 regions of Anatolia. As a conclusion, 3 different political and socio-economic developmental sequences have been defined in Anatolia: centralization, urbanization and a city model specific to territorial state. Centralization process first took place in the Elazığ-Malatya region and South-eastern Anatolia during the 4th millennium (Late Chalcolithic Period) while urbanization process is only seen in the South-eastern Anatolia between the dates of 2500- 2200/2100 BC. Third millennium BC (EBA) characterize the time-span in which centralization process spread whole of the Anatolia except for Eastern Anatolia. On contrary to other parts of the Anatolia, neither centralization nor urbanization took place in Eastern Anatolia until the Early Iron Age. First cities in Eastern Anatolia emerged Anatolia following the rise of the Urartian state during the first millennium BC. Unlike Mesopotamian cities, Urartian cities do not seem to be funtioned as commercial and/or economical centers. These cities display some common features specific to those found in territorial states.
Benzer Tezler
- Doğu/Güneydoğu Anadolu'da kentleşme sürecinde Mezopotamya-Anadolu arasındaki ticari ilişkilerin rolü
In the Eastern/Souheastern Anatolia in the urbanization process the role of the commercial relationship between Mesopotamia and Anatolia
ABDULSABUR ŞIĞVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihAtatürk ÜniversitesiEskiçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN ÇİĞDEM
- Mudanya'da kentleşme süreci ve kentsel gelişimi etkileyen faktörler
Factors affecting urbanization process and urban development in Mudanya
SİNAN ALBAYRAK
- Batı Anadolu Yunan konut mimarisi ve sosyo-kültürel açıdan değerlendirilmesi (Arkaik-Klasik-Helenistik Dönem)
The Western Anatolian house architecture of Greek and social-cultural angle of investigate
ERGUN ÇAĞMAN ESİRGEMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
ArkeolojiGazi ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYŞE FATMA EROL
- Orta Anadolu'da demir çağı mimarisinin gelişimi ve kentleşme süreci
The development of the iron age architecture in the Central Anatolia and the process of urbanization
DERYA ŞAHİN