Niğde İli İçmeli Kasabası ağzı
The dialect of Niğde-İçmeli Town
- Tez No: 146535
- Danışmanlar: PROF. DR. ÜMİT TOKATLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Içmeli, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Sözlük, Içmeli, Fonetic, Morphologic, Dictionary
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Çalışmamızda Niğde'nin içmeli Kasabası'nda konuşulan ağzın özelliklerine yer verdik. Metinler derlenerek bu metinlerin kasaba ağzının grameri ve sözlüğü hazırlanmıştır. Anadolu ağızları ile ilgili günümüze kadar pek çok araştırma yapılmıştır. Ağız araştırmaları günümüzde de devam etmekle beraber, maddi ve manevi zorluklar sebebiyle Türk dilinin diğer alanlarına oranla fazla tercih edilen bir araştırma sahası değildir. Fakat Anadolu insanının konuşması, kullandığı dil, hem ses hem şekil özellikleri bakımından farklılıklar göstermektedir. Bu sebeple bütün zorluklara rağmen Anadolu'nun çeşitli yerlerindeki bu farklı dil özelliklerinin Türk diline kazandırılması gerekmektedir. Maddi anlamda insanımızın kabuk değiştirmesine yol açan teknoloji manevi anlamda da kendini göstererek muhayyilemize hükmetmeye başlamıştır. Bu etki ister istemez insanımızın konuştuğu dile de yansımış, dilimizin yapı taşları olarak algıladığımız bir kısım Türkçe kelimelerin unutulmasına, bazılarının da fonetik değişmeye uğramasına sebep olmuştur. İşte bizim amacımız da dilimize ait bu değerleri eriyip gitmeden çeşitli vesikalarla somutlaştırmak ve ölümsüz hale getirmektir. Niğde'nin İçmeli Kasabasında konuşulan ağzın fonetik ve morfolojik özelliklerini inceleyerek unutulmakta olan dil malzemelerini derli toplu bir şekilde ilim aleminin bilgisine sunmayı hedefledik. Çalışmamızın asıl bölümünü araştırma yaptığımız Niğde'nin içmeli Kasabası ağzından derlediğimiz metinler, bu metinlerin grameri ve o bölgeye ait kelimelerin sözlüğü oluşturmaktadır. Ülkemizde henüz dil laboratuarları bulunmadığı için biz de diğer araştırmacılarımız gibi klasik yöntem olan dinleme yöntemini kullandık. Metinleri ses alma cihazryla okuma-yazması olmayan veya ilkokulu terk eden yaşlı, köyün dışına çıkmamış, yapmacık ve peltek konuşmayan, dişleri sağlam, bölge ağzının özelliklerini yansıtan kişilerden derlemeye çalıştık. Derlenen metinlerde Prof. Dr. Tuncer Gülensoy tarafındanXIII tespit edilen ve ağız araştırmalarında kullanılan transkripsiyon sistemini kullandık. Ayrıca aynı ünlü için kullanılan- farklı işaret ve harfleri de göstermeye çalıştık. Metnin sonunda bulunan sözlük kısmında ise o bölgeye has kelimelere yer verdik. Çalışmamızda yazı dilimizden farklı olarak kasabamız ağzında â, â\ â, â, e, e, ( o, ıf ünlülerinin kullanılmakta olduğunu, aslî uzun ünlülerin bulunmadığını, uzunlukların ses veya hece düşmesinden kaynaklandığını ünlü ve ünsüz türemesi ve düşmesinin sıkça karşılaşılan bir olay olduğunu gördük. Ünlü uyumu, uyumu bozan birkaç özellik dışında oldukça kuvvetlidir. İlerleyici ve gerileyici ünsüz benzeşmesi, göçüşme, hece kaynaşması ve yutumu sık karşılaşılan ses olaylarıdır. En dikkati çeken unsurlardan biri de ilgi hali ekinin her zaman nazal n ile söylenmesidir. Diğer hal ve zaman ekleri de bazı ses değişiklikleri dışında yazı dilimizle aynıdır. Emir-istek kipleri ise birbiriyle karışmış durumdadır. Zarf, sıfat, edat ve zamir çeşitleri ise yazı dilimizdeki gibidir. Kasabamız ağzında, eski Türkçeden beri kullanılan bazı kelimeler halen değişmeden varlığını sürdürmektedir. Yaptığımız çalışma sonunda“diye”anlamına gelen“din”kelimesinin Derlemeler Sözlüğü'nde bulunmadığını tespit ettik.
Özet (Çeviri)
In our research, we studied the features of the dialect which is spoken in içmeli town of Niğde.Some contexts are compiled and from these contexts, the grammar and lexis of the dialect of the town is prepared. Up to now, so many researches are carried out concerning Anatolian dialects. Although the researches about dialects are still continuing currently, it's not a highly preferable field of research when compared to the other fields of Turkish language, and that is because of the material and moral difficulties.However, the speech and the language used by an Anatolian person differs in features of both sound and shape. Because of that, despite all the difficulties, we need to make these different language features of different places of Anatolia a part of Turkish language. Technology which has led to a change in our people in terms of material things has also started to govern to govern our imagination and affect us morally.This effect has inevitably affected the language spoken by our people and as a result some, Turkish words which we considered as the basis of our language were forgotten and some of those words faced with fonetical chages.Our aim is to immortalize these values which belong to our language and to maket hem concrete with various documents.By examining the fonetic and morphologic features of the dialect spoken in İçmeli Town of Niğde, we aim of presenting the language materials which are about to be forgotten to the attention of science world in a well-coo, dirated way. The main part of our study consists of the contexts which we compiled from the dialectof İçmeli Town, the grammar of those contexts and lexis of the area. Because there aren't any language laboratories in our country yet, we as other researches, used the listening method which is a clasica! method. We tired to compile the contexts with a recorder from the people who are illiterate (or who left primary school),old, who rever went any where out of the village, who don'tXV speak unnalurolly, who don't stutter, whose teeth are proper and who reflect the features of the dialect of the area in the compiled contexts, we used the transcription system which is established by Prof. Dr. Tuncer Gülensoy and used in dialect researches. We also tired to demonstrate the different signs and letters which are used for the same vowel. In the alassoy part which is under the text, we placed the words which are parts öf that area. In our research, we found that, different from our written language k, a, â, I, e, e, \, \, 6, u vowels are used in that dialect, there aren't any long vowels, that the long vowels result from sound or syllable fall, and that the events of vowel and consonant multiplication or fall are often seen. The vowel rule is really sound except for a few features with don't abide by the rule. Several vowel and consonant sounds can be used in the place of another. One of the most attracting features is that ilgi hali always said with a nasal n. Other suffixes of states and time are the same as they are in the written language except for same changes in the round. Imperatives and istek kipi (the expression of voluntariness) are intermingledwith each other. As to the kinds of adverbs, adjectives, particles and pronouns, they are as they are in our written language. In the dialect of our town, some words which have been used since Ancient Turkish stil exist without any change.
Benzer Tezler
- Niğde İli (Melendiz Dağları) chrysomelidae (coleoptera) faunası üzerine eko-faunistik araştırmalar
Eko-faunistic research on fauna of chrysomelidae (Coleoptera) at city Niğde (Melendiz Mountains)
TUNCAY TÜRKEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
BiyolojiNiğde ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ÖZDİKMEN
- Yazılı kaynaklar ışığında Tuwanuva/Tyana
Tuwanuwa/Tyana in the light of written sources
KISMET BACAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFİ GÜRKAN GÖKÇEK
- Niğde ilinde meyvecilik yapan tarım işletmelerinin sosyo ekonomik yapısı ve kredi kullanım sorunları
Socio-economic structure and credit use problems of pomiculture businesses in Niğde
EMİN SARIKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN GÜNEŞ
- Niğde ili süt sığırcılığı işletmelerinin süt toplama optimizasyonu
Milk collection optimization of dairy cattle farms in Nigde
DAVUT YEŞİL
- Niğde ili, Kadıoğlu Konağı restorasyon önerisi
Restoration project of Kadioğlu 'Mansion' in Niğde
EMEL EFE