Gazhanelerin yeniden işlevlendirilmesi
The Reuse of the gasworks
- Tez No: 148947
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MELTEM ETİ PROTO
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İç Mimarlık Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Gazhaneler, yapıldıkları dönemde maden kömürünün yakılmasıyla elde edilen ve aydınlanma için kullanılan havagazmı üretmek ve depolamak amacım taşıyorlardı. Bunun için 1800'lerde her ülkede, büyük şehirlerde gazhaneler inşa edildi. İstanbul'da da ilki Dolmabahçe Gazhanesi olmak üzere dört adet Gazhane yapılmıştır. Bu yapılar, Endüstri Devrimi sonrası hızla gelişmeye başlayan teknolojinin birer ürünü olarak nitelendirilebilir. Ancak bu hız yeni malzemeler, yeni ürünler, yeni teknolojiler getirmiş, önceden kullanılan sistemler fonksiyonel eskimeye uğramış, yani onlara ihtiyaç kalmamıştır. Söz konusu durum kuşkusuz sadece endüstri yapılan için geçerli değildir. Yaşam tarzlarının değişimiyle insanlar eski alışkanlıklarını terk etmeye başlamışlardır. Dünyanın her yerinde birçok yapı fiziksel olarak hala kullanılabilir durumda olsa bile fonksiyonel olarak kullanılamaz hale gelmiştir. Avrupa'da özellikle İngiltere, Almanya ve Fransa gibi sanayi devrimine ev sahipliği yapmış ülkelerde, sanıldığı kadar hızla olmamakla birlikte, endüstri yapılarının korunması anlayışı oluşmuştur. Günümüzde uygulanan projelerde Gazometreler, çağdaş sanatlar galerisi, konut ve alış-veriş alanları, dalma havuzu, çok işlevli oditoryum gibi faklı amaçlar için yeniden işlevlendirilmektedir. İstanbul'daki gazhaneler için de planetaryum, kültür merkezi, bilim müzesi gibi işlevler düşünülmektedir. Tez başlığını gazhaneler ve bunların korunması - yeniden kullanıma kazandırılması olarak iki bölüme ayırabiliriz. Tezin birinci bölümünde; yeniden işlevlendirme konusu, endüstri arkeolojisi, koruma, yeniden işlevlendirme kavramlarının açıklanması ve bu konuda uzman rvkişilerden yapılan alıntılarla genişletilir ve Avrupa'dan seçilen önemli projelerle örneklendirilir. İkinci bölümde havagazı üretimi ile gazhanelerin genel tarihçesine yer verilir. Üçüncü bölüm, Avrupa'da yeniden işlevlendirilmiş bazı önemli gazhane projelerinin tanıtıldığı kısımdır. Ele alınan örnek projeler kapsamları ve sonuçlarının önemine göre sıralandırılmıştır. Her örnek tarihçesi, projelendirme süreci, şehir gelişimi açısından önemi, seçilen yeni işlevin ve uygulanan projenin olumlu - olumsuz yönleriyle açıklanır. Dördüncü bölümde ise İstanbul'da aydınlatma tarihi, gazhanelerin kurulması ve günümüzde atıl durumda kalmış bu yapılar için düşünülen işlevler anlatılır. Hasanpaşa Gazhanesi daha detaylı bir şekilde, İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından hazırlanan proje de tanıtılarak ele alınır. Beşinci bölüm, konu edilen yabancı ve yerli örneklerin değişik açılardan ele alınarak karşılaştırılmasına ayrılmıştır. Ayrıca, tercih edilen bir işlev olduğu için çağdaş sanatlar müzeleri hakkında bilgiye de yer verilir.
Özet (Çeviri)
Gasworks were originally built to produce and store the gas obtained from the burning of specially processed coal, which was being used for illumination. For this purpose, gasworks have been built in every big city of every country during the 19th century. Four of them have been built in Istanbul, the first one being the Dolmabahçe Gasworks. These structures can be best described as products of the post-Industrial Revolution's hectic pace of technological development. But the arriving of these new materials, new products and new technologies caused functional obsolescence for the prior systems, therefore they all became inessential. And this was not only the case for industrial structures. The lifestyles were changing so that people were altering their old social habits. Many structures around the world turned out to be useless in terms of functionality, even though they were physically utilizable. Not as quick as usually assumed, but a new concept of conservation of the industrial structures came out in Europe, especially in countries like Britain, Germany and France in which the industrial revolution has arisen. Gasometers are being re-functionalised for different purposes as modern art galleries, residence and commerce areas, diving pools and multifunctional auditoriums nowadays. The gasworks in Istanbul are considered to be reused as planetariums, cultural centres and science museums. We can divide the title of this thesis into two parts which are gasworks and conservation / reuse of these structures. In the first chapter of the thesis; the issue of reusing is taken in hand alongside the definitions of industrial archaeology, conservation and reusing concepts; the quotations from experts on the subject; and exemplary projects from Europe. VIThe second chapter gives the short history of gas production and gasworks. The third chapter deals with some of the most important gasworks re- functionalised in Europe. The cases are ranked based on their scope and the importance of the results. Every sample is demonstrated together with its history, project development process, its impact on the urban development and both positive and negative aspects of the new function of the project. In the fourth chapter of the thesis; the history of illumination in Istanbul, the basics of the gasworks and the new functions in consideration for these currently idle facilities get elaborated. The Hasanpaşa Gasworks in particular are dealt alongside the project developed by Istanbul Technical University. The final chapter is primarily a comparison of the domestic and foreign cases based on their various aspects. In addition to that, an information on the modern art museums which tend to be a highly preferred function for the gasworks is provided.
Benzer Tezler
- Yeniden işlevlendirilen gazhanelerin toplumsal bellek bağlamında değerlendirilmesi: İstanbul Hasanpaşa Gazhanesi örneği
Evaluation of re-functioned gasworks in the context of collective memory: The case of Hasanpasa Gaswork, İstanbul
ÖZGE KURU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN DEMET ORUÇ ERTEKİN
- Endüstri mirasının korunması kapsamında atıl mekanlar olarak gazhane yapılarının dönüşümünün incelenmesi
Investigation of the transformation of gasometer buildings as installed places within the conservation of industrial heritage
SEMA NUR ALBAYRAK TAŞTEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHAR FERAH
- Tarihi endüstriyel yapılarda yeniden işlevlendirme ve Kuzguncuk Gazhanesi örneği
Refunctionalization of historic industrial building and Gashouses of Kuzguncuk
ÖZGECAN ÖZOLCAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
İç Mimari ve DekorasyonMaltepe Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HİCRAN ÖZALP
- Avrupa ülkelerindeki gazometre yapılarının çelik yapıların gelişimi bağlamında irdelenmesi ve Dolmabahçe gazometresi için işlevlendirme önerisi
The study of gasometers in European countries in the context of development of steel structures and the re-functioning proposal for Dolmabahce gasometer
ELİF TÜRKEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALET ALMILA BÜYÜKTAŞKIN
- Delikli bir kent olarak İstanbul'a bakmak: Kentin müphem alanlarına dair bir araştırma
Investigating Istanbul as a perforated city: A research on terrain vagues of the city
MERVE KARADABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA ERKÖK