Hayretî'nin Mesnevileri: İnceleme - metin
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 159360
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAKKI AKSOYAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 230
Özet
Hayreti Mehmed Çelebi, XVI. yüzyılda yaşamış olup o dönemde şairleriyle meşhur Vardar Yenice'sinde yetişmiş bir şairdir. Şairin hayatı hakkında çok fazla bilgi vermeyen tezkireler divanım övmekte adetâ birbirleriyle yarışmışlardır. Bu zamana kadar Divanı ile Yenice ve Belgrat Şehrengizleri bilinen şairin, üç ayrı mesnevisi daha vardır. Hayreti, edebî zevk ve hayal inceliklerini divanında sergilemiş, mesnevilerini ise ömrünün son dönemlerinde kaleme almıştır. Bahâristan, Nâme-i Hayreti ve Mahabbetnâme adlı üç mesnevinin iki nüshası mevcuttur. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ve Ankara Millî Kütüphane'de kayıtlı mesnevileri, bu nüshalar üzerinde değerlendirmeye çalıştık.Hayreti diğer eserlerinde olduğu gibi bu eserlerinde de yaşayışına ve tasavvuf anlayışına yer vermiştir. Şair Caferî-mezhep ve kalender-meşrep kimliğini mesnevilerindeki beyitlere aksettirmiştir. Tasavvufi terim ve mecazlara eserlerinde genişçe yer vermesine rağmen Hayreti'nin bir mutasavvıf olduğu söylenemez. Eserlerinde sade bir dil kullanan şair, Rumeli'ye ait mahallî renkleri işlemiş, o coğrafyayı yansıtan deyim, atasözü ve halk söyleyişlerini şiirlerine taşımıştır. Bahâristan, girizgâh niteliğindeki baharı tasvir eden bir mesnevidir. Nâme-i Hayreti, şairin hasb-i halini anlattığı ve şehrengizlerine yer verdiği bir mesnevidir. Mahabbetnâme ise bir aşk hikâyesini anlatan sekiz ayrı küçük hikâyeden oluşur.Mesneviler, hecez bahrinin kısa kalıplarından“Mefâîlün Mefâîlün Feûlün”kalıbı ile yazılmış olup üç mesnevinin toplam beyit sayısı bin altı yüz seksen dörttür. Nüshalarda müşterisinden kaynaklanan yazım hatalarına sıkça rastlanmıştır. Buna rağmen mesneviler, Eski Anadolu Türkçesine ait bazı ekleri ve dil inceliklerini yansıtmaları açısından ayrı bir öneme sahiptirler. Sonuç olarak Hayreti, yaşadığı dönemde kıymeti bilinmemiş ancak şöhreti çağlan aşarak günümüze kadar ulaşmış; Divanı ve Şehrengizlerinin haricinde mesnevi sahasında da kalem oynatmayı başarmış usta bir divan şairidir.
Özet (Çeviri)
Hayreti Mehmed Çelebi lived in the 16th century, is a famous divan poet of Vardar Yenice. Tezkires which do not provide us with sufficient information about the poet had always been contending to praise his Divan. Till then there had been three more Works which were Divan, Yenice, Belgrat Şehrengiz. Hayretî showed literary pleasure and fantasy details in his Divan and wrote his his poets in his last era. Two copies of three poems (Bahâristan, Nâme-i Hayretî, Mahabbetnâme) still exist. We tried to evaluate these poems which are registered National Library and Topkapi Palace Museam Library depending upon these copies. Hayretî discussed his way of living and Sufism understanding to which he belonged to as he did in his other works. He reflected his Caferî-Madhab and bohemian-temperament personality in his distiches of his poems. It can not be said that Hayretî is a Sufi although he reflected metaphors and sufistic terms in his works. The poet who used a plain language discussed local tones belonging to Rumelia and bore idioms proverbs, common saying in his works. Baharistan is a poem which describes the spring as a characteristic introduction. Nâme-i Hayretî is a poem which describes state of the poet and the Şehrengiz. Mahabetnâme is love story consisting of eight parts. The poems were written in short“Mefâîlün Mefâilün Feûlün”structure and the number of distiches of the three poems is 1684. In the poems spelling mistakes are frequently seen owing to writer. Nevertheless the poems have an importance because they reflect language details belonging to Old Anatolian Turkish. As a result Hayretî, not appreciated in his time but his reputation reached today centuaries later, is an expert Divan poet who wrote in the poetry field excluding his Divan and Şehrengiz.
Benzer Tezler
- Hayretî Divanı (Tenkitli metin – dil içi çeviri)
Hayretî Divanı (Criticized text - intralingual translation)
FERHAT MUSLUOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜZEYİR ASLAN
- Hayreti divanı sözlüğü [Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük]
Hayreti divan dictionary [Concordance and functional dictionary]
SELİM GÖK
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
- 16.yy şairlerinden Zati, Muhibbi, Baki, Fuzuli, Taşlıcalı Yahya, Nev'i, Cinani, Hayali, Hayreti'nin divanlarında atasözleri ve deyimler
Proverbs and idioms the divans of 16th century poets Zati, Muhibbi, Baki, Fuzuli, Taşlicali Yahya, Nev'i, Cinani, Hayali, Hayreti
EBRU ULAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL BAYAK
- Çağlarını eleştiren divan şairleri: Hayreti-Hayali-Usuli
The Divan poets criticizing their age: Hayreti-Hayali-Usuli
HİCLAL DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiDOÇ.DR. VİCTORİA HOLBROOK
- Selami Divanı'nın transkripsiyonlu metni
The Text of the selected poems of Selami with transcription
SERPİL KAYYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA GÜNEŞ