Yeni Kafkasya mecmuasına göre Rusya'nın Azerbaycan politikası
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 159364
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. MEHMET ALİ ÇAKMAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 264
Özet
252 ÖZET Azerbaycan Transkafkasya'nın doğusunda yer alan ve halkının yüzde yetmiş beşinin Türk olduğu mühim bir devlettir. Azerbaycan'ın Asya ve Avrupa ülkeleri arasında ekonomik ve politik ilişkilerin gerçekleştirilmesindeki önemli konumu eski çağlardan itibaren bilinmektedir. Sahip olduğu bu mühim coğrafi konumun yanı sıra ilk çağlardan beri keşfedilip kullanılan yer altı ve yer üstü kaynaklan Azerbaycan'ın önemini bir kez daha artırmıştır. Böylece Azerbaycan tarih boyunca bir çok devletin bölge üzerindeki hakimiyet mücadelelerine sahne olmuştur. Bu mücadeleler en çok Rusya, Iran ve Osmanlı Devleti arasında yaşanmıştır. 1870'li yıllardan sonra meydana gelen gelişmeler ise başta Azerbaycan olmak üzere bütün Rusya mahkumu milletlerde öncelikle kültürel bir birlik, ardından da siyasi istiklal mücadelesinin başlamasına neden olmuştur. Bu mücadeleler esnasında Baku önemli bir merkez haline gelmiştir. Türk Dünyası'nda bu gelişmeler yaşanırken, Rus çarlığının her geçen gün gücünü kaybetmesi ve ülkede sıkıntıların artış göstermesi neticesinde 1917'de büyük bir ihtilal meydana gelmiştir, ihtilalin ardından Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan“Mavera-i Kafkas Federasyonumu kurmuş ancak, federasyon içindeki devletlerin her birinin farklı çıkarlara sahip olması federasyonun dağılmasıyla neticelenmiştir. Olayları dikkatle takip eden Azerbaycan milletvekilleri ise 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ni kurmuşlar ve başkanlığına Müsavat Partisi lideri Mehmet Emin Resulzade'yi getirmişlerdir. Böylece binlerce yıllık Türk tarihinde ilk kez demokratik esaslara dayanan bir Türk Cumhuriyeti tesis edilmiştir. Ancak bu mesut dönem oldukça kısa sürmüş, Azerbaycan 27 Nisan 1920 tarihinde tekrar Ruslar tarafından işgal edilmiştir. İşgalin ardından pek253 çok Azerbaycan aydını yurt dışına kaçmak zorunda kalmıştır. Bu şahıslardan biri de Mehmet Emin Resulzade olmuştur. Resulzade, bir süre Stalin tarafından götürüldüğü Moskova'da esir hayatı yaşamış, ardından bulduğu bir fırsatı değerlendirerek İstanbul'a kaçmıştır, İstanbul'a gelen Resulzade ilk olarak dağınık halde bulunan muhacirleri bir çatı altında toplamak maksadıyla ”Yeni Kafkasya Mecmuasını çıkarmıştır. Yeni Kafkasya Mecmuası yapmış olduğu yayınlarla Azerbaycan davasının muhaceretteki sesi olmayı başarmıştır. Mecmua, Rusya'nın Azerbaycan üzerinde uygulamaya çalıştığı politikaları tespit ederek kamuoyuna duyurmaya çalışmıştır. Yeni Kafkasya Mecmuası Azerbaycan'a yönelik politikaların ilkinin siyasi ve askeri alanlarda olduğunu ileri sürmüştür. Ülkede muhalefeti yok etmek isteyen Bolşevikler, komünist parti dışındaki bütün partileri feshetmiş, idam, hapis, sürgün gibi yöntemlerle muhalifleri susturmaya çalışmıştır. Yurt dışında toplanan muhalefete karşı da acımasız davranmış, muhacirleri bulundukları ülke yönetimiyle ters düşürerek faaliyetlerini engellemeye çalışmıştır. Bolşeviklerin Azerbaycan'da siyasi anlamda tatbik ettiği diğer bir politika ise en küçük azınlığa kadar otonomi vererek Türk milli birliğini, milli şuur ve ulusal kimlik kavramlarını baltalaması olmuştur. Milli varlığı yok etmek maksadıyla yapılan çalışmalar siyasi alandaki politikaların bir başka ayağını oluşturmuştur. Siyasi ve askeri alanda tatbik edilen bu politikalara iktisat alanında da devam edilmiştir. Azerbaycan'ı hammadde deposu olarak gören Bolşevikler, emperyalist güçlerin çıkarlarına hizmet eden bir ekonomik politika takip etmişlerdir. Böylece bir yandan Azerbaycan'ın sahip olduğu zenginlikler Rusya'ya taşınmış, diğer yandan da ülkeye Ruslar göç ettirilerek yerleştirme siyaseti izlenilmiştir. Tek tip üretimin zorlanması, işçiye ve köylüye yönelik istismar siyaseti ve ticaretin tekelleştirilmesi Azerbaycan'a tatbik edilen diğer ekonomik politikalardan olmuştur.254 Türk halkının eğitimli olmasını kendileri için tehlikeli addeden Sovyet Devleti'nin Azerbaycan'da tatbik ettiği politika sahalarından biri de eğitim olmuştur. Gelecek nesiller komünizm ideolojisiyle yetiştirilmeye çalışılmış, Rusça okullarda zorla tatbik edilmiş ve Türklerin yoğun olarak yaşadığı bölgeler eğitimden yoksun bırakılmaya çalışılmıştır. İlham ve kuvvetini çar fütuhatından alan Sovyet Devleti'nin en önemli hedeflerinden biri de tek dilli ve tek kültürlü bir Sovyet toplumu yaratmak olmuştur. Bu amaçla Azerbaycan halkının yegane istinatgahı olan Türkiye ile Azerbaycan arasındaki rabıtalara son vermeye çalışmışlardır. İki ülke arasındaki alfabe bütünlüğünü bozmak maksadıyla Arap Alfabesi yerine Latin Alfabesi'ni desteklemişlerdir. Aynı politikaları edebiyat sahasında da tatbik eden Bolşevikler, bu politikalar vasıtasıyla Türk Dünyası'nı parçalamayı hedeflemişlerdir. Azerbaycan üzerinde uygulanan politikaların son ayağını ise din ve ahlak politikaları oluşturmuştur. Dini insanların beyinlerini uyuşturan bir afyon olarak görüp dinlerin tümüne karşı topyekün bir savaş başlatmışlardır. İnanç yerine şehvet ve ahlaksızlık ön plana çıkarılarak anarşinin ve ahlaksızlığın her çeşidini mubah gören yeni bir nesil yaratmaya çalışmışlardır. Ancak Bolşevikler tarafından tatbik edilmeye çalışılan bütün bu politikalara karşı istiklal fikrini korumayı ve yaşatmayı başaran Azerbaycan halkı, 1991 yılında tekrar bağımsızlığına kavuşmuştur.
Özet (Çeviri)
255 ABSTRACT Azerbaijan is an important state which is situated in the east of Trans Caucaisa whose population consist of % 75 Turkish people. Azerbaijan's important location in regard to the realization economic and political relations between Asian and European countier, has been known well since the old ages. In addition to its important geographical location, the sources on the land and underground that has been discovered and used since the first ages has added up to the importance of Azerbaijan. In that way Azerbaijan has been the scene of the struggles for the dominance of the region by many states along the history. Those struggles has been experienced mostly between Russia, Persia and Ottoman State. The changes taken place after 1870s caused the beginning of a cultural unity struggle and then a political one among Russia dependent countries, especial in Azerbaijan. During those struggles Baku had been an important center. As the Turkish world had been experiencing those developments, a great coupe d'etat has taken place in Russian Czar in 1917, due to the fact that Czar of Russia has lost great amount of power and the distress has risen up rapidly. As a result of the coup Azerbaijan, Georgia and Armenia has founded the Mavera-i Kafkas Federation, however the federation has ended up because of the different interests of the countries that formed the federation. The Azerian deputies has monitored the events carefully and formed the Azerbaijan Democratic Republic in 1918, 28 May and appointed Mehmet Emin Resulzade, the leader of Müsavat Party. In that way, a Turkish Republic had been established which based upon the democratic principles in the history of Turkish history for thousands of years.256 However, that happy period has lasted for a short period and Azerbaijan had been concurred by Russians in April 27, 1920 and put and to Azerbaijan's independence again. After the occupation many Azerbaijani intellectual has fled to other countries. One of those people is Mehmet Emin Resulzade. Resulzade has lived captive life in Moskovo where he had been taken to, by Stalin and then taken an avdantege of an opportunity he had, he fled to Istanbul. Resulzade who come to Istanbul has firstly begun to release the“Yeni Kafkasya Mecmuası”in order to unite the muhacirs“emmigrants”under a sole ceiling. Yeni Kafkasya Mecmuası has asserted that the first politics against Azerbaijan was political and military politics. The Bolsheviks who wanted to destroy opposition has closed down all the parties exept Communist Party and they tried to silence the opposition by using methods like death, penalties, jail and exile. Bolsheviks also behaved mercilessly against opposition who gathered abroad and made muhacirs“emmigrants”go against the power in the countries they had been. The other politicy that the Bolsheviks put into practice in Azerbaijan in political sense was dividing Turkish national integrity, nationalism and national identity concepts by granting autonomy to the tiniest majority. The attempts for destroying the national entity had been an another leg of political area in their policy. Those policies which had been put into practice in political and military field had been prolonged in economical area as well. Bolsheviks who regarded the Azerbaijan as a warehouse of raw materials pursued on economic policy which server for the interests of imperialist powers. Thus, on one hard the richess Azerbaijan had, had been carried to Russia on the other hand Russians had been made to emmigrate to this country and in this way a policy of settlement policy was pursued. Forcing for uni-type production, policy of abusive attitudes to worker and peasant and monopolizing the trade257 had been the other industrial policy that had been put into practice in Azerbaijan. Education was one of the policy area of Soviet State in Azerbaijan which regarded the educated Turkish people as a threat. Generations to come had been tried to educated by communism ideology, people had been forced to learn Russian language and those areas populated mostly by Turks had been deprived of education. One of the main goals of the Soviet State who took the inspiration and the power from Czarist system was to create a Soviet Society with a unique language and a culture. For this aim they tried to detach the ties with Turkey which was the only support for Azerbaijan. They supported the Latin Alphabet in order to destroy the unity of alphabet between two countries. Bolsheviks who put into the same policy for literature, aimed to break up the Turkish world. The religious and moral policy were the last phase of the policies on Azerbaijan. Bolheviks waged a total war against all religions regarding all religions as an opium which narcotize the brains of those taking it. Lust and immorality had been put afore and a new generation had been tried to be formed that regarded any type of anarchy and immorality as acceptable. But against all these policies that had been put into practice by Bolsheviks, Azerbaijani society, who succeded to retain and protect gained their independence once again in 1991.
Benzer Tezler
- Yeni Kafkasya Mecmuası (inceleme ve edebiyatla ilgili metinler)
Yeni Kafkasya Magazine (analysis, index, selected texts)
ADEM CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ALİ İHSAN KOLCU
- Mirza Bala Mehmetzade'nin hayatı, faaliyetleri ve düşünceleri
The life, ideas and activities of Mirza Bala Mehmetzade
TELLİ AHUNDOVA
- Yeni Kafkasya dergisinde İdil-Ural, Türkistan, Türk-Rus münasebetleri (1923-1927): (inceleme-metin)
Idil-Ural, Turkestan, Turkish-Rusian Relations, Yeni Kafkasya journal (1923-1927):(Research article)
MERVE ÖZBAKIR
- Yeni Kafkas dergisi'nin Kafkasya tarihi açısından incelenmesi
An examination of the journal 'Yeni Kafkasya' in the history of Caucasia
MELTEM CINDIK
- Türkiye'nin çağdaşlaşma sürecinin Azerbaycan muhaceret yayınlarına yansıması (1923 - 1934)
The modernization process of Turkish Republic?s impressions on the Azeri emigration publications (1923 ? 1937)
ÜLKÜ USLU