Travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyümenin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve bir model önerisi
Exploring posttraumatic stress sysmptoms and posttraumatic growth with respect to some variables and proposing a model
- Tez No: 159594
- Danışmanlar: DOÇ.DR. GONCA SOYGÜT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
IV ÖZET DÜRÜ, Çağay. Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyümenin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi ve Bir Model Önerisi, Doktora Tezi, Ankara, 2006. Travmatik yaşantılardan sonra, kişilerin hem travma sonrası stres belirtileri hem de travma sonrası büyüme gösterebildikleri bilinmektedir. Bu araştırmada, travmatik yaşantılar sonrasında ortaya çıkan bu tepkiler olay şiddeti, olay etkisi, umutsuzluk, kontrol odağı, problem çözme becerileri, algılanan sosyal destek ve disosiyasyon açısından incelenmektedir. Ayrıca travma sonrası stres belirtileriyle travma sonrası büyüme arasındaki ilişki de irdelenmektedir. Araştırmaya en az bir travmatik yaşantıya maruz kalan 301 kişi katılmıştır. Bu araştırmada elde edilen bulgulara göre olay etkisi, disosiyasyon, aşın fiziksel uyanlmışlık, umutsuzluk, aceleci/kaçıngan problem çözme yaklaşımının, travma sonrası büyümeyi anlamlı düzeyde yordadığı bulunmuştur. Umutsuzluk ve aceleci/kaçıngan problem çözme yaklaşımının travma sonrası büyümeyi negatif yönde, olay etkisi, disosiyasyon ve aşırı fiziksel uyanlmışlığın ise travma sonrası büyümeyi pozitif yönde yordadığı gözlenmiştir. Ayrıca, cinsiyet, dış kontrol odağı, travmatik olayın etkisi, travmatik olayın şiddeti, disosiyasyon, umutsuzluk, güvensiz problem çözme yaklaşımının travma sonrası stres belirtilerini pozitif yönde yordadığı bulunmuştur. Yaş ve kişilerin başına gelen olay sayısının, travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyümeyle ilişkisi gözlenmemiştir. Yaşanan travmatik olay türünün (kaza, doğal afet, çatışma ve ani yakın kaybı), ortaya çıkan travma sonrası stres belirtileri ve büyümeyle ilişkili olduğu bulunmuştur. Tüm bu bulgular ve tartışılan literatür ışığında travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyümenin birlikte ele alındığı ve geçerliği ileriki araştırmalarda ele alınması gereken bir model önerilmektedir. Bu spekülatif modele göre, travmatik olayın olumsuz etkileri karşısında dış kontrol odağına sahip bireylerde, umutsuzluk, yetersiz problem çözme stratejileri, istemsiz disosiyasyon travma sonrası stres belirtilerini arttırabilmektedir. Aşın fiziksel uyanlmışlığın olumlu bir rol üstlendiği ve kritik bir değişken olduğu diğer durumda ise, kişiler olayın olumsuz etkisi karşısında hem dengeli bir anksiyete yaşayarak hem de aktif disosiyasyonu kullanarak travma sonrası büyümeyi gerçekleştirebilmektedirler.Anahtar Sözcükler Travma sonrası stres belirtileri, travma sonrası büyüme, olay şiddeti, olay etkisi, umutsuzluk, disosiyasyon, kontrol odağı, problem çözme, sosyal destek.
Özet (Çeviri)
VI ABSTRACT DÜRÜ, Çağay. Exploring Posttraumatic Stress Symptoms and Posttraumatic Growth with Respect to Some Variables and Proposing a Model, Ph.D. Dissertation, Ankara, 2006. Given that people can exhibit both posttraumatic stress symptoms and posttraumatic growth after traumatic experiences, this research aimed to investigate these reactions with respect to the variables event severity, impact of the event on life, hopelessness, locus of control, problem solving skills, perceived social support and dissociation. Also, the relationship between posttraumatic stress symptoms and posttraumatic growth is examined. Three hundred and one persons participated to the research who faced at least one traumatic event. According to the results from this study, impact of the event on life, dissociation, physical hyperarousal, hopelessness, impatient/avoidant problem solving predicted posttraumatic growth. Hopelessness and impatient/avoidant problem solving predicted posttraumatic growth in the negative direction, whereas impact of the event on life, dissociation and physical hyperarousal predicted in the positive direction. Similarly, gender, external locus of control, impact of event on life, severity of the event, dissociation, hopelessness, insecure problem solving predicted posttraumatic stress symptoms in the positive direction. Age and the number of traumatic events people faced seemed to have no significant relationship with posttraumatic stress symptoms and posttraumatic growth. The type of the traumatic event faced (accident, natural disaster, combat and losing a loved one) was found to be related to the posttraumatic stress symptoms and posttraumatic growth. In the light of all these results and discussed literature, a model which validity must be assessed in future research is proposed. In this model posttraumatic stress symptoms and posttraumatic growth are taken into account together. According to this speculative model, with an impact of the traumatic event on life, hopelessness, insufficient problem solving skills and involuntary dissociation may increase posttraumatic symptoms with those people with an external locus of control. On the other hand, where physical hyperarousal takes a positive role and seems to be a critical variable, people in the face of the adversity of thevıı event can both have an optimum level of anxiety and voluntary dissociation and achieve posttraumatic growth. Key Words Posttraumatic stress symptoms, posttraumatic growth, event severity, impact of event on life, hopelessness, dissociation, problem solving, social support.
Benzer Tezler
- İkinci ve üçüncü kuşak balkan göçmenlerinde travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyümenin incelenmesi
Investigation of post-traumatic stress symptoms and post-traumatic growth status in second and third generation balkan immigrants
SENA ÇALIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERNA GÜLOĞLU
- COVID-19 pandemisinde travma sonrası stres, travma sonrası büyüme, duygu düzenleme ve temel inançlar arasındaki ilişki
The relationship between post-traumatic stress post-traumatic growth, emotion regulation and core beliefs in COVID-19 pandemic
AGİT AKYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MARGÖRİT RİTA KRESPİ ÜLGEN
- Travma yaşamış üniversite öğrencilerinde travma sonrası büyümeyi yordayan değişkenlerin incelenmesi
Investigation of variables that provided post-traumatic growth in university students with trauma
HAMİDE MERVE DOĞANÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜRKAN DOĞAN
- 2023 Kahramanmaraş merkezli depremleri yaşayan üniversite öğrencilerinde Travma Sonrası Stres belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme: Pozitif-negatif duygulanım ve ruminasyonların rolü
Posttraumatic Stress Symptoms and Posttraumatic Growth in university students who experienced the 2023 Kahramanmaraş-centered earthquakes: The role of positive-negative affect and ruminations
HAKAN YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİNNAZ KIRAN
- Travma Sonrası Stres belirtileri ve Travma Sonrası Büyümenin dini başa çıkma ile ilişkisi
Post-Traumatic Stress symptoms and the relationship of Post-Traumatic Growth with religious coping
AYŞE NUR ASLAN ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH KANDEMİR