Kuzay Kafkasya'da Osmanlı Rus mücadelesi (1780-1812)
Strugle between Ottaman empires and Russian empire in the Caucasia (1780-1818)
- Tez No: 159829
- Danışmanlar: PROF.DR. MUSA ÇADIRCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 253
Özet
ÖZET 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması 'ndan sonra Osmanlı Devleti Ruslara kaptırdığı Kırım'ı tekrar almanın hesaplarını yaparken bir taraftan da Kafkasya'da Rus ilerlemesine karşı mevzi kazanmaya çalışmıştır.. Ruslar ise öncelikle Kafkas sıradağlarının kuzeyindeki düzlüklerde etnik temizlik yapmıştır. Bölgeye Rus Kazakları ve köylülerini zorla iskan ederek Slavlaştırmaya çalışmışlarda*. Kafkasyalıların bu istila karşısında gösterecekleri şiddetli tepkiye karşı tedbir olarak da kolonizasyon bölgeleri ile Kafkasya arasında Kuban Nehri ve Terek Nehri boylarım takip eden Kazak Hatn'nı inşa etmişlerdir. Osmanlı Devleti, Rusların bu ilerleyişini durdurmak ve Kafkasya'yı kendi nüfuzu içine almak amacıyla Kafkasya'nın Karadeniz kıyılarındaki doğal limanlarının bulunduğu yerlere Soğucak ve Anapa kalelerini inşa etmiştir. İlk zamanlar Soğucak sonraları Anapa muhafızları aracılığıyla Kafkasya'da İslamiyet'in yayılmasına çalışmıştır, özellikle Ferah Ali Paşa zamanında bu konuda epey mesafe almışlardır. Kafkas kabileleriyle iyi ilişkiler kurularak Osmanlı Devleti'ne sadık kalmaları sağlanmaya çalışılmıştır. Kuzey Kafkasya ile bu valilikler yoluyla ilişki kuran Osmanlı Devleti, Transkafkasya'daki Çıldır valiliği aracılığıyla Dağıstan ile olan ilişkileri yürütmüş, Ruslara karşı sürdürülen mücadeleyi, desteklemiştir. Bu maksatla hediyelerin yanı sıra, silah ve mühimmat da yollamıştır. Ancak desteğini mücadelenin her döneminde istikrarlı bir şekilde sürdürmemiştir. Hatta çoğu zaman Kafkasyalıların Ruslara düzenledikleri saldırılan engellemeye çalışmıştır. Ruslar, Osmanlı Devleti karşısındaki başarılarım, Battal Paşa gibi yöneticilerin ihanetleri, sonraki yöneticilerin beceriksizlikleri ve Kafkasyalıların saldırılarını hafif silahlarla yapmalarına borçludur. Yine de başarılı olmalarında en önemli unsur Rus ordusunun disiplini olmuştur. 1801 yılında Gürcistan'ı ilhak eden Çarlık Rusyası Kafkasya'yı ablukaya aldığı gibi Dağıstan ve Azerbaycan Hanlıklarını da baskı altına almıştır. Ruslar Kabardey ve Osset bölgelerini ele geçirerek Kafkasya'yı kuzey-güneydoğrultusunda ikiye bölmüşlerdir. Rusların bu istilacı hareketleri Kafkasyalı halkların büyük tepkisini çekmiştir. Kafkas kabilelerinin tepkisi kısa zamanda bir direnişe dönüşmüştür, ilk zamanlar düzensiz olarak yürütülen mücadele İslamiyet'in Kafkasya'da yayılmasından sonra tarikatlar aracılığıyla örgütlenmiş ve zamanla bütün Kafkasya'yı sarmıştır. Bu gelişme aynı zamanda yürütülen mücadelenin yine tarikatlar eliyle İslamın“gaza”ve“cihad”anlayışından hareketle“Müridizm”denen ideoljik hareketin doğmasına yol açmıştır. Müridizmin ilk temsilcisi îmam Mansur adıyla bilinen Çeçen asıllı ve Nakşibendi tarikatına mensup bir Kafkasyalı olmuştur. İmam Mansur "gazavaf'ı ilan ettikten sonra esir düşene kadar mücadelenin önderliğini yaparak, Kafkasya'nın tamamına yayılmasını sağlamıştır. 1812 yılına kadar yürütülen mücadelede iki taraf karşılıklı yürütülen mücadelede Ruslar adım adım ilerleyerek bölgedeki ağdıklarını iyice hissettirmişlerdir, öyle ki artık, Anadolu, İran hatta Hindistan'ı tehdit eder bir konuma gelmişlerdir. Bu durum Hindistan'da çıkarları olan İngjletere ve Fransa gibi büyük güçlerin dikkatini çekmiştir. Çıkarlarını korumak isteyen bu devletlerin de müdahil olmasıyla Kafkasya artık uluslar arası bir sorun olarak dünyanın gündemine oturmuştur. Bükreş Anlaşmasıyla Kafkasya'daki mevzilerini koruyan Osmanlı Devleti, Rusların Kafkasya' daki varlığını, tamamı için olmasa da tanımak zorunda kalmıştır. Bu mücadelede en büyük zararı Kafkasya'nın yerli halkları görmüştür.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT After Küçük Kaynarca Treaty (1774) Ottoman Empire tried to get new position against the progress of Russia in Caucasia while making plans to take back Crimea with had been given to Russia. Russians firstly made an ethnic massacre in the north of Caucasian mountain chain. They settled Russian Kazakhs to the region by force. As a precaution for the severe reaction of Caucasian people; Russia they built the Kazakh line throughout the Kuban and Terek Rivers between Caucasia and colonization areas. Ottoman Empire built Soğucak and Anapa Castles in the Bleak Sea coast of Caucasia where the natural harbours were to stop the progress of Russia in Caucasia and to get Caucasia under its sovereignty. Islam was tried to be extended to Caucasia at first by the guards in Sudjukkale then guards in Anapa. Rather steps were taken on this issue in the time of Ferah Ali Paşa. By getting good relationships with Caucasian s, Ottoman Empire tried to make remain faithful. Ottoman Empire, who got good relationships with North Caucasian by the help of those governors, continued its relationships with Dagestan by the intervention of Çıldır governor which was in Trans-Caucasia, also it supported the fight and upheaval against Russia. With that aim, weapons and munitions as well as presents were sent. But, it could not continue its support in a steady way. Even it tried to present the Caucasians' attack towards Russians. Russians owe their successes against Ottoman Empire to betrayals of administrators such as Battal Paşa to the failures of the following administrators and to the fact that Caucasians attacked mem with insufficient and light weapons. However, the reason for their success was the over disciplined Russian army. In 1801, by annexing Georgia, Russia both blockaded Dagestan and took the Azerbaijan Khans Under norm and South. Those invading Behaviours of Russia caused reaction from Caucasian nations. The reaction of Caucasian tribes turned into an upheaval in a short period of time. The fight which had been done out of order at first was organised through the mediation of tariqa after the expansion of Islam in Caucasia. That development caused the birth of an ideological movement called“Muridizm”which was a consequence of the 242concept“holy war”by going on being a leader until he was captivated, he helped the fight to expand throughout Caucasia. In the struggle which continued until 1812, Russia got the authority in the area step by step. Russia became a power threating Anatolia, Persia and even India. That fact attracted the attention of England and France who had benefits in India. With the intervention of those countries who wanted to protect their benefits, Caucasia became an important issue in the agenda of die world as an international problem. Ottoman Empire, who succeeded to protect its positions in Caucasia by Bucharest Treaty, although not totally, had to respect the existence of Russia in Caucasia. In that fight, Caucasian people got the biggest damage. 243
Benzer Tezler
- XV. ve XVII. yüzyıllarda Batılı seyyahların Türkistan ve Volga Boylarına seyahatleri
In The XVth and XVIIth centuries, travels of the Western travellers to Turkestan and Volga basin
HÜLYA YABAN
- Kuzey Kafkasya halklarının büyük sürgünü (21 mayıs 1864)
Great exile of the North Caucasus peoples (21 may 1864)
REYHAN TURĞUT
- Rusça gazetelerde Kafkas Cephesi (1914-1917)
Causasian Front in the Russian newspapers between (1914-1917)
FATİH MEHMET EŞKİ
Doktora
Türkçe
2022
Tarihİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖZDE SAZAK
- Rusların Kafkasya'daki yayılma politikası ve Ahıska Türkleri
Russian expansion policy in Caucasia and the Ahiska Turks
EMRE ÖZDEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihKırıkkale ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CELALETTİN GÜNGÖR
- XVI-XVIII. yüzyıllarda Rusya'nın Kafkasya'da yayılmacılık politikası
The expansionist policy of Russia in Caucasus in XVI-XVIIIth centuries
ILKIN HUSEYNOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUMAN ELİBOL