Geri Dön

Barajlar ve sürdürülebilir kalkınma: Atatürk Barajı örneği

Dams and sustainable development: A case Atatürk Dam

  1. Tez No: 160220
  2. Yazar: ZUHAL GÜLER PARLAK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ALİ ÇAĞLAR, PROF. DR. ZİYA ÖZCAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 431

Özet

Ill ÖZET Bu çalışmanın ana amacı, Atatürk Barajı'ndan etkilenenlerden kazanan-kaybeden tarafların ortaya konulması ve kazanan-kaybeden taraflar arasında dengenin sürdürülebilir kalkınma yaklaşımıyla sağlanıp sağlanamayacağının araştırılmasıdır. Bu amaçla, barajdan farklı kesimlerin farklı şekilde etkilendiği noktasından hareketle çalışmanın kapsamına, devlet eliyle bölge içine kentsel iskan edilen (Samsat) aileler ile kamulaştırma bedelini alıp Samsat'a yerleşenler, devlet eliyle bölge dışına kırsal iskan edilen aileler (Didim/Yalıköy) ve sulamadan yararlanan aileler (Harran) dahil edilmiştir. Bu nedenle de her bir alt gruptan 100'er kişi olmak üzere toplam 400 hane halkı reisine anket uygulanmıştır. Böylelikle de, bölge içine kentsel iskan edilme, bölge dışına kırsal iskan edilme, kamulaştırma bedeli alma ve sulamadan yaralanma şeklinde Atatürk Barajı'ndan farklı şekillerde etkilenen kesimlerin, barajdan sosyo-ekonomik kazanç ve kayıpları karşılaştırmalı olarak ortaya konulmuştur. Bu yapılırken de, aynı zamanda, kazanan kaybeden arasındaki dengenin sürdürülebilir kalkınma yaklaşımından hareketle kurulup kurulamayacağı da sorgulanmıştır. Veriler, anket ve derinlemesine mülakat teknikleri kullanılarak derlenmiştir, özellikle, her üç yerleşim yerinde ilgili kurum yetkilileri ile kadınlarla, gençlerle, belediye başkam ve kaymakamlarla, Eski Samsat'ta uzun süre yaşamış olan yaşlılarla, muhtarlarla vb. ses kayıt cihazı kullanılarak derinlemesine mülakat yapılmış ve zorunlu yer değiştirmeden etkilenen bir gencin“hayat öyküsü”de, örnek olay olarak çalışmaya eklenmiştir. Hane halkı reislerine ise anket tekniği uygulanmıştır. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında planlanan barajlardan biri olan Atatürk Barajı, Fırat Nehri üzerinde ve Adıyaman-Şanlıurfa il sınırlarında yer almaktadır. Aşağı Fırat Projesi içinde yer alan sulama, enerji üretimi ve içme suyu amaçlı Atatürk Barajı ve Hidroelektrik santrali, gerek bu projenin ve gerekse GAP'ın en önemli ve en büyük projesidir. Büyüklüğü hem teknik donanımından, hem de kapsadığı alan ve etkilediği nüfus kitlesinden ileri gelmektedir. Göl alanı 817 km2 olan Atatürk Barajı nedeniyle, 43.400 ha şahıs arazisi kamulaştırılmış ve 06.12.2000 tarihi itibariyle 1 ilçe (Samsat), 28 köy, 64 mezra tamamen su altında kalmıştır. Bu rakamlar, Barajdan etkilenen toplam yerleşim yerleri olarak ifade edildiğinde, 1 ilçe ve 145 köyün etkilendiği söylenebilir. Nüfus olarak ifade edilecek olunursa Atatürk Barajı'ndan 18121 aileden 113476 kişi etkilenmiştir. Böylelikle Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir ilçe (Samsat), 1988 yılında, bütün varlığıyla sular altında kalmıştır. Dolayısıyla, araştırmanın konusunu oluşturan Samsat, YeniIV kurulan Samsat'tır. Eski Samsat sular allında kalınca, devlet tarafından Eski Samsat'ta yaşayan ve“devlet eliyle iskan”talebinde bulunanlar ile, Baraj yapımı nedeniyle yerleşim yerleri su altında kalıp,“kentsel iskan isteyen”çevre köylerden ailelerin bir kısmı, bu günkü yeni Samsat'a yerleştirilmişlerdir. Samsat'a kentsel iskan edilen aileler dışında, Atatürk Barajı'ndan etkilenen diğer ailelerden bölge dışına kırsal iskan edilen aileler, ağırlıklı olarak Aydın/ Didim-Yalıköy, Hatay/Reyhanlı-Tayfursökmen, Izmir/Torbalı-Ayrancılar köylerine yerleştirilmiştir. Bölge dışına kırsal iskan edilen ailelerden sadece Didim/Yalıköy'e yerleştirilen aileler çalışmanın kapsamına dahil edilmiştir. Ayrıca kamulaştırma bedeli almış olanlar da istedikleri yerleşim yerlerine yerleşmişlerdir. Atatürk Barajı'ndan dolayı yerleşim yerleri, arazileri su altında kalan ve bu nedenle yer değiştirmek zorunda kalan, başka bir deyişle 'zorunlu göç' yaşayan ailelerin yam sıra, sulamadan yararlanan aileler de bulunmaktadır. Atatürk Barajı'ndan sulanması planlanan alanlar ise Şanlıurfa, Harran, Mardin, Ceylanpınar, Bozova, Suruç, Hilvan ovalandır. Bunlardan Harran Ovası'nda sulama başlamış olmakla birlikte diğer ovalarda sulama alt yapı inşaatları devam etmektedir. Baraj gibi kapsamlı kalkınma projelerinde, planlamadan uygulama aşamasına kadar, etkilenecek olan tarafların da projeye katılımlarının sağlanması ve her aşamada bilgi verilmesi projenin benimsenmesi açısından oldukça önemlidir. Ayrıca etkilenen kesimlerin eski yaşam standartlarım, en azından baraj sonrası da devam ettirmelerinin sağlanması, söz konusu projelerin kalıcılığında ve sürekliliğinde de etkili olmaktadır.

Özet (Çeviri)

ABSTRACT The aim of this study is to determine the winner-loser sides among those who are affected by Atatürk Dam and to investigate whether the balance between the winner-loser sides can be provided with the sustainable development approach. With this aim, starting with the point that different social groups or parts are affected differently by the dam, the families who are settled in the urban region (Samsat) by the state, those who are settled in Samsat after getting the expropriatization payment, those who are rurally settled out of the region by the state (Didim/Yalıköy) and those who benefit from irrigation (Harran) are included in this study. For this reason, 100 people from each sub group and 400 heads of families in total were consisted of the research sample. Consequently, the socio-economic gains and losses of people that are affected differently by Atatürk Dam such as being settled in urban region, being settled in rural region, getting expropriatization payment and benefiting from irrigation are put forth comparatively. While doing this, the balance between winners and losers can be provided with the sustainable development approach is also questioned. The data are collected by using survey and in depth interview. In depth interviews with recorders were applied especially to the related institution components, women, youth, mayors of municipalities, head officials of the districts, the elder people of old Samsat, headmen of villages. Besides that the life of a young person who was affected by the obligatory migration is added to the study. Questionnaire technic was applied to the heads of the families. Atatürk Dam, a part of Southeastern Anatolia Project (GAP), is located on the River Fırat and within the Adıyaman and Şanlıurfa territories. Atatürk Dam and Hydroelectric power station aiming to supply irrigation, energy production and drinking water to the region, is a part of the Lower Fırat Project; and is the most important and the biggest sub- project of both Fırat Project and GAP. The importance of the Project is due to the high cost of technical equipment, the area it covers and the population it affects. For Atatürk Dam (its lake area is 817 km2) to be built, 43.400 hectare private land was expropriated and as of 6.12.2000, 1 town (Samsat), 28 villages and 64 mezras were remained under the water. When the housing places affected in various degrees by the dam considered as a whole, it can be said that total number comprises 1 town and 145 villages. With regard to the population, 1 13476 people from 18121 families have been affected by the Atatürk Dam.VI Thus, for the first time in the Republican period, a town (Samsat), in 1988, remained under the water. So, the name Samsat in this research, is New Samsat which was built after Dam construction. When Old Samsat remained under water, government placed those demanding“Settlement with the Help of the State”from the people living in Old Samsat and some part of people from the near villages affected by the water and asking for“Urban Settlement”into the today's new Samsat. Among the families affected by Atatürk Dam, the families who are rurally settled out of the region, are settled particularly in the villages of Aydın/Didim-Yalıköy, Hatay/Reyhanlı-Tayfursökmen and İzmir/Torbalı-Ayrancılar. Among the rurally settled families out of the region, merely the families settled in Didim/Yalıköy have been included within this study. Besides, those who demanded payment for their properties which were mere expropriated migrated and settled wherever they wanted. Besides the families whose settlements and lands were flooded by Atatürk Dam and who had to move for this reason, in other words, the families experiencing 'obligatory migration', there are also the families who benefited from irrigation. The lands which are planned to be irrigated are Şanlıurfa, Harran, Mardin, Ceylanpınar, Bozova, Suruç, Hilvan plains. Among them, while irrigation has started in Harran Plain, the irrigation infrastructures are continuing in the rest of Plains. In the comprehensive development projects such as dams, from the planning to the implementation stage, making the participation of those who will be affected and informing them are important for the success of the project. Besides, providing the affected sides the similar living standards compared to the previous ones is effective for the performance and sustainability of the project.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    426187

    Bir çevre sorunu olarak, Munzur Vadisi ekosistemi

    Munzur Valley ecosystem as an environmental problem

    İBRAHİM SÖYLEMEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Kamu Yönetimiİstanbul Aydın Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERCAN EYUBOĞLU

  2. Tez No

    584588

    Investigating and recommending the feasible industrial sustainable development strategies for Herat province of Afghanistan

    Afgani̇stan'in Herat vilayetinin uygulanabi̇li̇r endüstri̇yel sürdürülebi̇li̇r kalkınma strateji̇leri̇ni̇n araştırılması ve öneri̇ler

    AHMAD EHSAN KAKAR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Ekonomiİstanbul Aydın Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN VOLKAN ORAL

    PROF. DR. HASAN SAYGIN

  3. Tez No

    140935

    Güneydoğu Anadolu projesi (GAP) ve bölgeye etkileri

    Başlık çevirisi yok

    GÜLAY CEYLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    EkonomiDicle Üniversitesi

    Maliye ve Ekonomi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEKİ SEZER

  4. Tez No

    483498

    Baraj ve sulama projelerinde ölçme-kamulaştırma sorunları ve çözüm önerileri

    Measuring – expropriation problems and solve suggetions on the dam and irrigation projects

    LOKMAN GÜLER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Jeodezi ve FotogrametriGümüşhane Üniversitesi

    Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. YUSUF AŞIK

  5. Tez No

    285420

    Su politikaları bağlamında Fırat-Dicle havzası'nda kültürel mirası korumanın koşulları

    Euphrates-Tigris river basin water policy in the context of cultural heritage protection agreement

    DÜZGÜN ÇAKIRCA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    MimarlıkTrakya Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. IŞIK AKSULU

Geri Dön