Geri Dön

İleri üretim teknolojilerinin karlılık/verimlilik üzerine etkileri

Başlık çevirisi mevcut değil.

PDF İndir

  1. Tez No: 162895
  2. Yazar: FİRDEVS FEYZA KOÇAK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. RASİH DEMİRCİ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 249

Özet

Teknoloji ve teknolojik gelişmeler, günümüz dünyasında yaşamı hem ekonomik hem de sosyal boyutta etkilemektedir. İşletmeler açısından da günün hızlı gelişen ve değişen koşullarını yakalamak oldukça önemli bir konu haline gelmiştir. Yoğun rekabet ortamında ve değişen talep yapısında işletmelerin pazarda varlığını sürdürmesi ve gelişmesi her geçen gün önemini ve zorluğunu artırmaktadır. Bunun sağlanmasındaki temel etkenlerin başında da teknolojiye ayak uydurmak gelmektedir. Bilindiği gibi işletmeler, ekonominin bütününü oluşturan temel unsurlardan biridir. Dolayısıyla, işletmelerin her birinin kendi adına verimli ve karlı çalışması, ekonominin bütünü açısından da önem taşımaktadır. İşletmeler açısından karlı ve verimli çalışmanın ön temel koşullardan biri ise günün değişen koşullarına cevap verecek yapıda olmaktır. Esas itibariyle, esneklik temelli olarak ifade edilen bu yapının sadece yönetim karar süreçlerinde değil, üretim esnekliği olarak da işletmede mevcut olması artık kaçınılmaz bir zorunluluktur. Bunun da temel koşullarından birini, modern teknolojilerin uygun zamanda, uygun yöntemlerle ve bilimsel çalışmalarla işletmelere adapte edilmesi ve kullanılması oluşturmaktadır. Bir ülkenin ekonomik kalkınma sürecinin hızlanması açısından teknolojik yenilik ve gelişmelere öncelikle ekonominin bel kemiğini oluşturan işletmelerin uyum sağlaması gerekmektedir. Gelişmiş ve gelir seviyesi yüksek ülkelerde teknolojiye ve teknolojik yemliklere verilen önem açıkça izlenmektedir. Bu ülkelerde dikkati çeken bir diğer nokta ise bu konuda yapılan çalışmaların ve uygulamaların bilimsel araştırmalarla destekleniyor olduğudur. Ülkemiz için konuya baktığımızda son dönemde önemli gelişmeler olmasına karşın, gelişmiş ülkelere kıyasla bilimsel ve kantitatif yöntemlerin yetersiz olduğunu ve bilime yeteri kadar önem verilmediğini görmekteyiz. 225Bu görüşlerden hareketle hazırlanan bu çalışmada, üretim teknolojilerini ve bu teknolojilerin işletmelerde verimlilik ve karlılık üzerine etkisi araştırılmıştır. Araştırmada şimdiye kadar konuyla ilgili yapılan çalışmalar ve ilgili literatür incelenerek, ASELSAN ve FİŞEKSAN işletmeleri karşılaştırılmışlar. ASELSAN işletmesinde 1983-2002 yıllan arasım kapsayan dönemde kısmi verimlilik ve karlılık analizi, 1991-2002 yıllarım kapsayan dönemde ise TFV analizi yapılmıştır. Uygulama alanlarından ikincisi olan FİŞEKSAN işletmesi için yapılan tüm analizler ise 1991-2002 yıllarını kapsamaktadır. Yapılan literatür taramasında, şimdiye kadar yapılan çalışmaların genellikle sektörel ve makro ekonomik bazda olduğu tespit edilmiştir. Özellikle, toplam faktör verimliliği çalışmasının işletme bazında analizini yapan araştırma sayışırım az olduğu görülmektedir. Buradan hareketle, özellikle bağlı bulunduğu sektörde ürettiği ürün yelpazesi ve kullandığı ileri üretim teknolojileri bakımından tek olan ASELSAN firmasını ve hafif silah mühimmatı üretiminde önemli bir yere sahip olan FİŞEKSAN işletmesinin iyi birer örnek olduğu düşünülmüş ve çalışmanın uygulama kısmı bu işletmelerde yapılmıştır. Bu işletmelerin seçilmesinin bir diğer nedeni ise, askeri ve savunma sanayi gibi çok stratejik ve önemli bir alanda hizmet veriyor olmaları ve daha önce böyle bir araştırmaya konu olmamalarıdır. Çalışmada kuramsal düzeydeki araştırma ve anlatımlar, konularla ilgili olarak literatüre bağlı olarak ele alınmış, özellikle bilgi ve iletişim teknolojileri konusu en son yayınlanan ve çok yankı getiren makale ve raporlardan da yararlanılarak hazırlanmıştır. Çalışmanın uygulama bölümünde ise ASELSAN ve FİŞEKSAN'ın kısmi verimlilikleri ve karlılığı, oran analizi yöntemine göre yapılmış, toplam faktör verimliliği analizi ise Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi ve Malmquist Endeksi kullanılarak yapılmıştır. Uygulama için gerekli olan veriler, ASELSAN'ın 1983-2002 arasındaki yıllık faaliyet raporları, İstanbul Sanayi Odası'nın 500 Büyük Sanayi Firması İstatistikleri, diğer bilgiler ise bizzat firmanın ilgili bölümlerinden sağlanan arşiv bilgilerinden elde edilmiştir. FİŞEKSAN işletmesinin verimlilik ve 226karlılık analizleri için gerekli veriler ise T.C. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun bu işletme için hazırladığı 1991-2002 dönemindeki yıllık denetleme raporlarından, TFV analizi için ele alınan karar birimlerinin detaylı bilgileri ise MKEK'dan temin edilmiştir. Üretim teknolojilerinin verimlilik ve karlılık üzerine etkisini araştıran ampirik çalışmalarda, bu etkiler konusunda farklı görüşler mevcuttur, yani teknolojinin verimlilik ve karlılık üzerine etkileri tartışmalıdır. Kısmi verimlilik ve karlılık analizlerinde teknolojinin bu değişkenler üzerindeki etkisi çok net olarak ayrıştırılamamaktadır. Ancak, ortaya çıkan sonuçlar araştırılan dönemde gerçekleşen diğer sosyal ve ekonomik gelişmelerle birlikte ele alındığında konuyla ilgili daha anlamlı yorumlara ulaşılabilmektedir. Dolayısıyla, bu çalışmada kısmi verimlilik ve karlılık analizlerinin yanı sıra, hipotezin doğruluğunun desteklemesi açısından, teknolojinin verimlilik üzerine etkisini ayrıştıran TFV analizi de kullanılmıştır. Bu çalışmada yapılan analizlerin sonuçlarına göre; teknolojik gelişmelerin verimlilik ve karlılık değişimlerini belirleyen tek etken olmadığı yorumunun doğru ve sağlıklı olacağı ortaya çıkmıştır. İşletme içerisinde teknolojik gelişmelerin yaşandığı dönemlerde bu gelişmelerin verimliliği olumlu etkilediği, teknolojik gelişmelerin yeterli olmadığı dönemlerde ise verimliliği olumsuz etkilediği görülmüştür. Bununla birlikte, teknolojik gelişmelerin yaşanmadığı dönemlerde de verimliliğin artabildiği görülmektedir. Dolayısıyla, teknolojik gelişmelerin yanı sıra işletme içi etkinlik kriterleri ile genel ekonomik ve sosyal gelişmelerin de verimlilik ve karlılık üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmaktadır. Buradan, verimliliğin ve karlılığın artması için sadece teknolojinin gelişmesi ve yenilenmesinin yeterli olamayacağı sonucunu da çıkartmak mümkündür. Bu değerlendirmelere göre; ortaya çıkan sonuçlar, araştırmanın hipotezini destekler niteliktedir.

Özet (Çeviri)

Technology and technological developments affect both social and economical life. Catching up with these developments is of importance for the establishments as well. In the presence of high competition and varying demand structure, surviving and developing of the firms in the market is getting much more important. The primary factor to maintain such a survival is connected to adopt appropriate technology. As it is well known, the firms are the backbone of an economy. Therefore, as each firm performs profitably and productively, the economy will be better off. If a firm performs in a manner that it could change in accordance with the changing conditions, that firm could reach profitability and productivity. In essence, this flexibility-centered structure should be provided not only in management but also in manufacturing. The main factors to keep up with these structural conditions are to buy in and to use contemporary technologies in the right time, with right processes and with a scientific manner. In terms of speeding up the national economical development, technological innovations and developments are to be implemented initially by the establishments. In developed and wealthy countries, the importance that is given to the technology and the technological innovations is obvious. The other evidence which is apparent in these countries, the studies and the implementations are being supported by scientific researches. In Turkey's point of view, despite significant developments in recent terms, it is observed that uses of scientific and mathematical methods are less, in comparison with the developed countries. From this perspective, in our study, we investigate manufacturing technologies and the effects of these technologies on firms' productivity and profitability. We carried out our study in two establishments, namely ASELSAN 228and FİŞEKSAN. For ASELSAN, partial productivity measurements (ration analysis) and TFP analysis are done for 1983-2002 time period, in the light of other studies which have been done before and the related literature. For FİŞEKSAN, 1991-2002 period is studied for all measurements. Literature survey shows that previous studies generally include sectoral and macro-economical aspects. Especially, the number of studies which are focusing on the total factor productivity in particular firms is quite small. Hence, ASELSAN, which is unique in its sector in terms of its product portfolio and the use of high manufacturing technologies; and FİŞEKSAN, which has a superior place in manufacturing light artillery ammunition are considered as a good example for our study, and the implementation part of our study is conducted for ASELSAN and FİŞEKSAN. The other reason why we choose these two firms in implementation of our study is because these firms are in the military and defense industry sector, which has a unique significance and importance. In our study, the theoretical studies and explanations are evaluated in accordance with related literature, contemporary issued and prominent articles are taken into consideration especially. In the implementation part of the study, the partial productivity and profitability of chosen firms are formulated in terms of ratio analyses, on the other hand total factor productivities are measured by using Data Envelopment Analyses and Malmquist TFP Index. The ASELSAN data is gathered from the Monthly Activity Reports of ASELSAN between 1983-2002; 500 Biggest Industry Firms Statistics of Istanbul Chamber of Industry and other data was obtained directly from the archives of MKEK. The FİŞEKSAN data is gathered mainly from the annual reports prepared by the Prime Ministry High Council of Auditing for the period of 1991-2002, and some other data was obtained directly from the archives of the firm's relevant departments. In relevant empiric studies, the impact of manufacturing technologies are discussed broadly, however the number of studies to measure this impact is quite less in firm level. In our study, we found that the technological developments are not the only factor, which has an impact on productivity and profitability. From this point of view, it could be stated that technological developments and innovations are not enough themselves to explain the increase in productivity and profitability. Therefore, in our study we measure partial productivities and profitability and besides TFP analysis, which decomposes the effect of technology on productivity, in order to test the correctness of the hypothesis. The results of the analyses show that the interpretation, which technological changes itself may not describes the changes in productivity and profitability, is more accurate and healthy. Within periods the technological changes occur in decision making units, these changes positively effect productivity, however within periods the technological changes are not sufficient the productivity may be effected negatively. In addition, in some periods that technology is not changed, the productivity can increase. Hence, it is inferred that, besides technological changes, in house efficiency criteria and general economic and social developments may have influences on productivity and profitability. In accordance with this inference, it is also possible that the technological changes itself is not sufficient to improve productivity and profitability. In conclusion, it can be interpreted that, the results of the analysis supports the hypothesis of the study.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    547292

    Microalgal biomass and oil production using leachate

    Sızıntı suyu kullanılarak mikroalg biyokütlesi ve yağ/lipid üretimi

    ZAREEN TAJ KHANZADA

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SÜLEYMAN ÖVEZ

  2. Tez No

    636997

    Current status of industry 4.0 transformation and impact of industry 4.0 on engineering work in Turkish white goods industry

    Endüstri 4.0 dönüşümünün Türkiye beyaz eşya sektöründeki mevcut durumu ve mühendislik işi üzerindeki etkisi

    KÜBRA ŞİMŞEK DEMİRBAĞ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NİHAN YILDIRIM

  3. Tez No

    750514

    Fonksiyonelleştirilmiş grafen oksit katkılı kompozit membranların su arıtımındaki performanslarının incelenmesi

    The performence of functionalized graphene oxide doped composite membranes in water treatment

    BETÜL KARA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    BiyoteknolojiNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKER AKIN

  4. Tez No

    149126

    ERP, manugistics ve ileri planlama sistemleri yazılımları ile tedarik zinciri yönteminde, ulaştırma modellerinin incelenmesi ve işletme uygulaması

    ERP, manugistics and with advanced planning systems software, research on tranportation models and administrating applicating in supply chain managment

    ALİ EVREN GÖKSUNGUR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    EkonometriMarmara Üniversitesi

    Ekonometri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM DOĞAN

  5. Tez No

    152382

    Tedarik zinciri yöntemi ile ileri planlama sistemleri ve bir dağıtım plânlama uygulaması

    Supply chain management with advanced planning systems and a distribution planning example

    ÖMER FERHAT KAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. MURAT BASKAK

Geri Dön