Epistemik cemaat. Bir bilim sosyolojisi denemesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 16848
- Danışmanlar: DOÇ.DR. ÜMİT MERİÇ YAZAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1991
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
ÖZET Bu tez, genelde bilgi sosyolojisi, özel olarak da, bilgi sosyolojisinin bir alt dalı olan bilimsel bilginin sosyolojisi veya bilim sosyolojisi hakkında bir tezdir. Bilim sosyolojisi (bilimsel bilginin sosyolojisi) bilim hakkında bir bilim dalıdır ve bu özelliği ile bilim antropolojisi, psikolojisi ve felsefesi gibi diğer inceleme alanlarının da yeraldığı“meta-bilimler”kategorisi içinde yeralır. Ülkemizde meta bilimler hakkında, yapılan tercümelerin dışında hiçbir inceleme yapılmamıştır ve bu nedenle“Epistemik Cemaat/Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi”adlı bu çalışma, konu hakkında ülkemizde yapılan ilk çalışma olma gibi bir ayrıcalık taşımaktadır. Çalışmanın Birinci Bölümü'nde, klasik sosyoloji geleneği içinde yeralan düşünür veya sosyologların“bilgi”yi nasıl ele aldıklarını,“bilgi”ile“toplum”arasında ne tür anlamlı ilişkiler kurduklarını;“bilimsel bilgf'ye ve ”bilim“e nasıl baktıklarını göstermeye çalıştım.Scheler ve Mannheim ”bilgf'nin içinde inşa edildiği toplum veya toplumsal yapı dikkate alınmadan kavranamayacağını teslim ediyor; ancak,“bilimsel bilgiyi”,“toplum tarafından belirlenmiş olma”nm kapsamı dışında tutuyorlardı. Onların yaşadıkları dönemde“pozitivist bilim ideolojisi”egemen bilim ideolojisi olduğundan, klasik sosyologlar bu ideolojinin etkisi altındaydılar ve pozitivzmin en genel dogmalarından biri olan“bilimsel bilginin insanlığın ulaşabileceği en evrensel, en objektif ve en doğru bilgi olduğu”dogmasına inanıyorlardı. Kısaca onların hepsi, her ne kadar farklı ölçülerde de olsa, pozivisttiler. Marxism bir düşünce sistemi olarak büyük ölçüde pozivismin etkisi altında kalmıştı; Weber“değerler”in önemi üzerinde duran ilk sosyologlardan biri olmasına rağmen,“sosyoloji”nin, modern fizik biliminin, yani dönemin en“ideal bilimcinin özelliklerine sahipolan cemaattir. Nedeni açıktır; bilimsel epistemik cvemaat, diğer epistemik cemaatlerden daha fazla lojistik desteğe sahiptir. Daha güçlü olmak ve daha etkili olmak, daha fazla lojistik desteğe sahip olmaktır. Bu noktada, modern bilimsel epistemik cemaatin ”devlet“ ve ”ekonomi“ ile girmiş bulunduğu ortaklık hatırlanmalıdır. Çalışmanın son bölümünde, birinci ve ikinci bölümden çıkarılabilecek sonuçlar değerlendirilmiş ve bu tezin, daha yerinde bir söyleyişle ”epistemik cemaat“ kavramının, Türkiye ve Türk entelektüel hayatı için ne tür bir anlam taşıdığı gösterilmeye çalışılmıştır. Tez boyunca yapılan açıklamalara göre, bilimsel bilginin evrenselliği, bilimsel epistemik cemaatin evrenselliğidir. ”Evrensellik“, bilimsel bilginin doğasında yeralan ”bilgiye has“ bir unsur değildir; bilgiyi inşa eden epistemik cemaatin, özellikle güçlü epistemik cemaatlerin başvurduğu stratejinin adıdır. Çünkü ”üniversalizm“ iddiası gücün fonksiyonudur ve yalnızca güçlü başvurduğunda anlamlı olabilen bir şeydir. Zayıf olmanın, veya zayıf durumdaki epistemik cemaatlere mensup bilimadamlarının bilimsel bilginin ”evrenselliği“ tezine bağlılıkları, bu durumda yalnızca bir illüzyondur. Onlar, ”üniversalist“ stratejiye karşı, kendi varoluşlarını anlamlı kılabilmek için ”relativist“ stratejiyi benimsemelidirler. Kaldı ki, ”bilimsel bilginin evrenselliği ve objektifliği“, artık moda'sı geçmiş bulunan pozitivist bilim ideolojisinin en köklü dogmalarından biridir. +ZS&' >^ ivdevasa bir külliyat oluşturmaktadırlar ve bu tezde gayet tabii, bu çalışmalardan bazıları imkânlar ölçüsünde kullamlabilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, genelde ”bilgf'yi öze olarak da“bilimse bilgf'yi kendisine atıfla anlayabileceğimiz biricik kavramın ”epistemik cemaat“ kavramı olduğu Öne sürülmüş, bilginin ve bilimsel bilginin ”epistemik cemaat“ diye adlandırdığımız toplumsal oluşumla açıklanması yoluna gidilmiştir. Epistemik cemaat, diğer herhangi bir cemaat gibi, bir normlar, dogmalar, değerler, amaç, çıkar ve ilgiler cemaatidir. Yine o, başka herhangi bir cemaat gibi, bir lingüistik cemaat, bir gelenekler cemaatidir. Bilgi epistemik cemaat içinde, bu cemaatin üyesi uzmanlar tarafından kolektif tarzda inşa edilen şeydir. Bilimsel bilgi de böyledir. Bilimsel bilgi, bilimsel epistemik cemaat içinde, bu cemaate mensup bilimadamları tarafından kolektif tarzda inşa edilen, işlenen ve ”bilimsel“ etiketiyle akredite edilerek gelecek kuşaklara aktarılan bilgidir. Bilim, bilimsel metinlerin, önermelerin, yasaların, bilimsel formüllerin toplamı olarak ele alınmaz; o, bir ”ölü“ ürünler koleksiyonu değildir. Bilimin anlaşılması için, herşeyden önce, bilimsel bilginin nasıl inşa edildiğine ve dolayısıyla da bilimsel bilgiyi inşa edenlere, yani fiiliyatta bilimadamlanna bakılmalıdır. Bilim, bilimadamlannın bir epistemik cemaat içinde icra ettikleri faaliyetin adıdır; bilimsel bilgi, bu faaliyetin ürünüdür; bu faaliyetin nedeni değil. Bilimsel bilgiye inşa eden bilimsel epistemik cemaat, dînî ve mitik cemaatler gibi iki düzeyde varolur: O, dar anlamda bilimi icra eden uzmanlardan oluşan araştırma cemaati; geniş anlamda ”bilime“, ”bilimsel bilgi“ye ve dolayısıyla ”bilimadamı ve bilim adamlarının oluşturduğu dar anlamda bilimsel epistemik cemaate“ inanan ”mtiminler“in oluşturduğu global bilimsel epistemik cemaattir. Global bilimsel epistemik cemaat, çok sayıda dar anlamda epistemik cemaatten oluşur; fakat daima onların toplamından daha fazla bir şeyi dile getirir. Bilimsel epistemik cemaat, günümüzde dünyada yaşamakta olan birbirinden radikal biçimde farklı epistemik cemaatler arasında en güçlü ve en etkili iiiolan cemaattir. Nedeni açıktır; bilimsel epistemik cvemaat, diğer epistemik cemaatlerden daha fazla lojistik desteğe sahiptir. Daha güçlü olmak ve daha etkili olmak, daha fazla lojistik desteğe sahip olmaktır. Bu noktada, modern bilimsel epistemik cemaatin ”devlet“ ve ”ekonomi“ ile girmiş bulunduğu ortaklık hatırlanmalıdır. Çalışmanın son bölümünde, birinci ve ikinci bölümden çıkarılabilecek sonuçlar değerlendirilmiş ve bu tezin, daha yerinde bir söyleyişle ”epistemik cemaat“ kavramının, Türkiye ve Türk entelektüel hayatı için ne tür bir anlam taşıdığı gösterilmeye çalışılmıştır. Tez boyunca yapılan açıklamalara göre, bilimsel bilginin evrenselliği, bilimsel epistemik cemaatin evrenselliğidir. ”Evrensellik“, bilimsel bilginin doğasında yeralan ”bilgiye has“ bir unsur değildir; bilgiyi inşa eden epistemik cemaatin, özellikle güçlü epistemik cemaatlerin başvurduğu stratejinin adıdır. Çünkü ”üniversalizm“ iddiası gücün fonksiyonudur ve yalnızca güçlü başvurduğunda anlamlı olabilen bir şeydir. Zayıf olmanın, veya zayıf durumdaki epistemik cemaatlere mensup bilimadamlarının bilimsel bilginin ”evrenselliği“ tezine bağlılıkları, bu durumda yalnızca bir illüzyondur. Onlar, ”üniversalist“ stratejiye karşı, kendi varoluşlarını anlamlı kılabilmek için ”relativist“ stratejiyi benimsemelidirler. Kaldı ki, ”bilimsel bilginin evrenselliği ve objektifliği", artık moda'sı geçmiş bulunan pozitivist bilim ideolojisinin en köklü dogmalarından biridir. +ZS&' >^ iv
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Bir bilgi sosyolojisi problemi olarak geleneğin toplum-dil ilişkisinde yeniden inşası
The reconstruction of traditon in society-language relation as a problem of sociology of knowledge
AYÇA ÖZCİHAN
- Bilim incelemelerinin epistemolojik olmayan temeli: İçsel ve dışsal koşulların çatışması
The non-epistemological basis of science studies: The conflict of internal and external conditions
DENİZ HASANÇEBİ
- Akademik yazma zanaatı: Sosyoloji alanı üzerine bir araştırma
The craft of academic writing: A study on the field of sociology
SEFA ALTAY
Doktora
Türkçe
2024
SosyolojiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA ÖZTÜRK
- 19.yy. Alman Oryantalistlerden Arap Dili Bilimcisi Heinrich Leberecht Fleischer: Hayatı ve Çalışmaları
Heinrich Leberecht Fleischer, Arabist and 19th century German Oriantalist: His Life and Works
BEYZA TUNCAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimIğdır ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ SEVDİ
- Matbaa ve Osmanlı toplumu arasındaki entelektüel ilişkiler
The intellectual relations between the printing press and the Ottoman society
SELİN KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Bilim ve TeknolojiAnkara ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELEK DOSAY GÖKDOĞAN