Aşıklı höyük kerpiç yapılarının korunması üzerine çalışmalar
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 176130
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SAVAŞ HARMANKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1997
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Prehistorya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Bu çalışmada, Aşıklı Höyük yerleşmesinde 1989 - 1996 yıllan arasındayapılan kazı çalışmalannda ortaya çıkarılan kerpiç yapı kalıntılannınkorunmasına yönelik yapılan bir dizi çalışma anlatılmaktadır.Aşıklı Höyük yerleşmesine genelolarak baktığımızda burası bitişikdüzende yapılmış kerpiç konutlann aynk düzenli mahalleler oluşturduğu biryerleşim düzeni göstermektedir. Bu yerleşim düzeni içinde geçitler, yollar,çöplük alanlan ve avluların yer aldığını görmekteyiz. Aynca burada bulunançakıl döşenerek yapılmış geniş yolun iki tarafındaki yapıların farklılık göstermesiburada sosyal bir sınıflaşmanında varlığını göstermektedir. Ele geçenbuluntulardan Aşıklı Höyükte geçim kaynağının yoğun avcılık ve besitoplayıcılığına dayandığını görmekteyiz. Burada bulunan bitki kalıntıları isetanmın Aşıklı Höyük insanının günlük yaşamına yeni yeni girmeye başladığınıgöstermektedir. Burada bulunan tüm buluntular ele alınıp değerlendirildiğindeAşıklı Höyüğün Anadolu ve Güneybatı Asya'da özgün bir yere sahip olduğuanlaşılmaktadır.Böylesine önemli bir yere sahip Aşıklı Höyükte en büyük bir buluntutoplııluğunu kerpiç yapılar oluşturmaktadır. Bu yüzden de Aşıklı Höyüğün veiçinde bulunduğu çağın daha iyi anlaşıla bilmesi için diğer buluntularla beraberkerpiç yapıların ele alınıp değerlendirilmesinin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Buaynı zamanda kerpiçten yapılmış yapıların-yani yerleşmenin bütünününMüzecilikanlayışı içinde korunmasının gereğini ve önemini ortaya koymaktadır.Bu sayede ileriki yıllarda bu bııluntu topluluğu yeni bilimsel araştırmalaradakaynak olmaya devam edecektir.Burada yapılacak koruma çalışmalan öncesinde Aşıklı Höyük yapılanndakııllanılan kerpiç1erin dokıılanna (hamurlarına) göre tipolojik birsınıflandırmasına gidilmiştir. Üzerinde çalışılacak malzemenin yakındantanınması ve belgelenmesi açısından bu çalışma gerekli görülmüştür.Busınıflandırma tamamen gözle görülür yapısal farklılıklan saptamaya yöneliktir.Bu çalışmada Aşıklı höyükte ortaya çıkarılmış 279 mekan tek tekincelenmiş ve hamurlanna göre birbirinden farklılık gösteren 8 kerpiç tipisaptanmıştır. Saptanan bu kerpiç tipleri hamurlannın hazırlanış biçimlerine görekendi aralannda sınıflandırılrnışlar ve 4 gruba aynımışlardır. Belirlenen bu kerpiçtiplerine ait hamurlann bazılannın doğadan alındığı haliyle biçimlendirilıniş,bazılanrun ise doğadan alındıktan sonra içine katkı maddeleri kanştınlarakşekillendirilıniş izlenirni vennesi bu gruplandınnanın esasını oluştıınnuştur.Burada saptanan ı. ve 2. tip nolu kerpiçler ı. gurubu oluşturmaktadır. Bunlarınhamurlanna bakıldığında doğadan alındığı gibi kullanılmış olabileceği izlenimiedinilmiştir. Bu yüzden de bunların diğerlerine göre daha eski bir kullanımbiçimi olabileceği ifade edilmiştir. Burada saptanan 4. vc 6. tip nolu kerpiçler ise2. grubu oluşturmaktadır. Bunları dokularında gözlemlenen az miktardaki bitkiizi bu grubun doğadan alındıktan sonra biçimlendirilmeden önce azda olsa hirişlemden geçirilmiş olabileceği izlenimi edinilmiştir. Bu yüzden de bu grubun 1-grubu oluşturan 1. ve 2. tip kerpiçlerden daha sonra ve daha yeni bir teknolojideyapılmış olabilecekleri ifade edilmiştir. 3. ve 5. tip nolu kerpiçler ise 3. grubuoluşturmaktadır. Bu kerpiçlerin hamurlannda gözlemlenen bol miktardakibitkisel izler bu kerpiç topraklarımn doğadan alındıktan sonra içine bitkiselkatkılar kanştırılarak biçimlerdirilmiş olabileceği izlenimi vennektedir. buyüzden de bu grup ı. ve 2. grubu oluşturan kerpiç tiplerinden daha sonrayapılmış ve daha yeni bir teknolojiye sahip olabileceği ifade edilmiştir. 4. gruhuoluşturan 7. ve 8. tip nolu kerpiçlerin dokularına bakıldığında bunların doğadanalıdığı gibi biçimlendirildiği izlenimi edinilmiştir. Ancak bu kerpiç tiplerinin azsayıda ele geçmesini zorlaştırmıştır. Diğer taraftan ise bu kerpiç tiplerininbulundukları mekanların Aşıklı Höyük yerleşmesi içinde farklı bir konurnil Silhipgörünmesi bunların ayrı ele alınıp değerlendirilmesine neden olmuştur. Dahasonra ise 279 mekanda bu kcrpiç hamur tiplerinin ve bunların oluşturduğugrupların dağılımları belirlenmiş ve değerlendinnelere sunulmuştur.Yapılan bu çalışmalar bizi, kerpiç buluntulann ele alınıp değerlendirilmesisonucunda bunların yapıldığı çağ hakkında oldukça önemli veriler eldeedilebileceği sonucuna götürmüştür. Böylece bu tür buluntuların korunmasınınönemi daha iyi anlaşılmaktadır.Kerpiç yapıların korunması üzerine yapılacak çalışmalar öncesindekerpiçin yapıldığı esas malzemenin yani toprağının yapısal özelliklerini yakındanbilmek bizim korumaya yönelik eylemlerimizi yönlendinneSi açısından önemlioldıığıından, toprağın genel yapısı ele alınmış ve yakından incelenmiştir. Topraktürleri içinde kerpiç torağım farklı kılan özellikler saptanmış ve ketpiç toprağınınbozulmasında etken olacak faktörler belirlemneye çalışılmıştır. Bu yüzden toprakiçinde ve toprak dışında bozulmaya neden olacak etkenler gözönünealınmıştır. Böylece koruma sağlanırken bozulmaya neden olan etkenlerlndegözönünde bulundurulması sağlanmıştır.Aşıklı Höyükte uygulanacak koruma yönteminin belirlenmesi amacıyla ilkönce benzer buluntuların korunması üzerine yapılan uygulamalar ele a1ımpdeğerlendirilmiştir. Bu uygulamalar iki ana başlık altında toplanrruştır. Buradaele alıp değerlendirdiğimiz kerpiç yapıların korunmasına yönelik yapılmış ı.koruma şekli“geleneksel Yöntenılende Koruma”dır. Bu koruma şekli uzunyıllardan beri konut yapınunda kerpiç kııllarunum tercih eden toplumlardagelişmiştir. Bu yöntenılerde koruma kaygısından çok yapıların ömrünü uzatmakkaygısı yatmaktadır. Bu yöntenılerin uzun yıJlardan beri kullaruhyor olmasıbunların olumlu ve olumsuz yönlerini değerlendirme imkanı vermektedir.Bu çalışmada ele alınıp değerlendirilen 2. koruma şekli“BilimselYöntenılerle Yapılan Korumalar”dır. Bu koruma yöntemleri yakın dönemde, tarihve kültür değeri taşıyan bu tür yapıların korunmasına yönelik kaygılar sonucugeliştirilmiştir. Burada kullanılan koruma malzemelerine baktığımızda bunlarınkimyasal ve sentetik yapıştıncılar, günümüz çağdaş yapılar için geliştirilmişkoruyucu ve sağlanılaştıncılar olduğunu görmekteyiz. Ancak bu yöntenılerdekııllarulan malzemelerin uzun sürede sağlayacağı yararın veya zardnn belirsizliğibunları güvenilir kılmamaktadır. Bu yüzden de bunlann değişik ortamlarda vebelli sürelerdeki davramşlarım anlamaya yönelik deheysel çalışmalara ağırlıkverilmektedir. Giinümüzde bazı araştırmacılar ise temelini gelenekselmetodıann oluşturduğu bazı yöntenıler kullanmaktadır.Aşıklı Höyükte yaptığınuz bu çalışmada geleneksel yöntemleruygulanmıştır. Bu yöntemin uzun sürelerde yan etkilerinin fazla olmaması,ekonomik olması ve malzemenin rahat elde edilebilmesi tercih sebebi olmuştur.Bu uygulama öncesi günümüzde kerpiç yapım yöntemleri yakındanincelenmiştir. Kerpiç çamurunun elde edilmesi, hazırlanması, biçimlendirilmesive yapılarda kuJIarulmasında izlenen yöntenıler belirlenmeye çalışılmıştır.Aşıklı Höyükte yürütülen koruma çalışması iki kısımdan oluşmaktadır. Buçalışmalardan ilki 1992 yılında 7 IL-M açmasında yapılmıştır. 7 IL-M açması 1992yılında kazılmıştır. Kazı çalışmalarırun hemen bitiminde burada korumaçalışmalarına başlartılnuştır. Koruma çalışmaları kerpiç eski duvarların sadece üstyüzeylerinin bloklar ile kapatılması şeklinde yapılmıştır. Bu uygulamada dörtfarklı toprak çeşidi kullarulmıştır. Bu topraklardan biri höyüğün güneyindeyeralan bir tarladan alınmıştır. Diğerleri dere yatağından ve höyük toprağındanalınmıştır. Dördiincü kerpiç toprağı ise höyük ve dere toprağının karışımındanoluşturulmuştur. Burada dört farklı toprak çeşidinin kuJIanılmasının nedenikorumaya en uygun toprak tipini belirlemektir. 1992-1996 yı.llan arasında 7/L-Maçmasında yaptığınuz gözıemler en dayaruklı toprak tipirıirı höyükten alınantoPrak olduğunu ortaya koymuşttır. Ancak diğer toprak tiplerinde de çok fazlabir bozulma olmamıştır. 1996 yılında yapılan gözlemlerde bu yönteminduvarlann üst yüzeylerinde başanh bir koruma sağladığı anlaşılmıştrr. Fakatduvarlann yan yüzeyleri korunmadığından bu kısımlarda bozulma devametmiştir. Bu çalışmanın sonucunda tam anlamıyla koruma sağlanabilmesi içinduvarlann yan yüzeylerininde korunmasının gerektiği ortaya çıkmıştır.Aşıklı Höyükte yapılan koruma çalışmalanınn ikincisi 1996 yılında 5/Jaçmasında yer alan BL, BI ve BH mekanlarında yürütülmüştür. Bu çalışmada1992 yılında 7/L-M açmasında yürütülen çalışmalann sonuçlan dikkatealınmıştır. Bu yüzden yürütülen bu çalışmada koruma amacıyla yapılacakkerpiçlerin toprağı höyük toprağından alınmış ve duvarlann hem üst hemde yanyüzeylerinin kapatılarak korunması sağlanmıştır. Koruma amacıyla üst ve yanyüzeylerde kerpiç bloklar kullanılmıştır. Duvarlann çok aşındığı yerlerde kerpiçbloklar ile duvar arasına biraz sıılandırılmış kerpiç çamuru dökülmüştür.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- MÖ 9. - 8. bin yıl kerpiç mimarisine mikroarkeolojik bir yaklaşım: Aşıklı Höyük'te kerpiç ve harç tarifleri
A microarchaeological approach to mud-brick architecture during the 9th - 8th millennium BC: Mud-brick and mortar recipes at Aşıklı Höyük
MELİS UZDURUM
- Tarihöncesi mekanlarında işlev belirlenmesinde kullanılan yöntemler: Aşıklı Höyük örneği
Methods used for identifying the function of prehistoric spaces: The case study of Aşıklı Höyük
FATMA KALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİHRİBAN ÖZBAŞARAN
- Tarih öncesi Anadolu'da (MÖ 8500-3500) yapı malzemesi olarak kerpiç'in arkeolojik ve arkeometrik değerlendirilmesi
Archaeolojik and arkaeometric evaluation of earthen construction materials in prehistoric Anatolia (BC 8500-3500)
SİNA NOEİ
- Aşıklı Höyük yerleşmesinde ateş yerleri ve kullanımı
Fire installations and their use in Aşikli Höyük
MELİS UZDURUM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİHRİBAN ÖZBAŞARAN
- Küçük buluntular yoluyla Aşıklı Höyük topluluğunun çağdaşı topluluklarla etkileşimi
Aşıklı Höyük's interactions with contemporary communities through small finds
DEVRİM SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİHRİBAN ÖZBAŞARAN