Archaeometrical investigation on some medieval period glass bracelets
Bazı ortaçağ cam bileziklerinin arkeometrik yönden incelenmesi
- Tez No: 180831
- Danışmanlar: PROF.DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeometri, Archaeometry
- Anahtar Kelimeler: Şanlıurfa, Mersin, Ortaçağ, Cam bilezikler, ICP-OES, Şanlıurfa, Mersin, Medieval, Glass bracelets, ICP-OES
- Yıl: 2006
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 82
Özet
ÖZBAZI ORTAÇAĞ CAM BİLEZİKLERİNİN ARKEOMETRİK ANALİZİDERVİŞ, GülgünYüksek Lisans, Arkeometri BölümüTez Danışmanı: Prof. Dr. Şahinde DemirciEylül 2006, 68 sayfaCam tarih boyunca şişeler, kaplar, kaseler, içki kadehleri, bardaklar, pencerecamları, boncuklar ve bilezikler gibi eşyaların yapımında kullanılmıştır.Büyük çapta cam bileziklere merkezi Avrupa'da M.Ö. 1000'in son yüzyılındarastlanmıştır, ancak yer yer cam bileziklere rastlanması M.Ö 2000'lere kadaruzanmaktadır.Şanlıurfa'ya bağlı Birecik'te 2000-2002 yıllarında yapılan Mezraa Höyükkazılarında 13. yüzyıla ait cam bilezikler gün yüzüne çıkarılmıştır.Ayrıca kazı çalışmaları halen devam etmekte olan Mersin'de YumuktepeHöyüğünde ise çok fazla sayıda 11.-12.yüzyıl Bizans dönemine ait cam bileziklerbulunmaktadır.Bu çalışmada gerek Mezraa Höyük'ten gerekse Yumuktepe Höyüğünden çıkancam bileziklerden birer grup incelenmeye başlanmıştır.Örneklerin teknik çizimlerinin yapılmasından sonra Munsell renk kataloğuna görerenkler belirlenmiştir. Mezraa Höyük örneklerinin bir kısmının ince kesitlerihazırlanıp optik mikroskopla gözlenmiştir.Cam bileziklerin temel (SiO2 dışında) az ve iz element içerikleri ODTÜ AR-GEMerkez Laboratuvarı'nda ICP-OES yöntemi kullanılarak bulunmuştur.Mezraa Höyüğün bazı örneklerinde görülen bozulmuş yüzey tabakası XRDanalizi yapılarak incelenmiş ve camın yapısına özgü tipik amorf yapıya sahipolduğu, herhangi bir kristal fazın bulunmadığı anlaşılmıştır.İnce kesitlerin optic mikroskopla incelenmesinde camın amorf yapısı içerisindesafsızlıklar ve gaz kabarcıkları belirlenmiştir.ICP-OES sonuçları, cam bileziklerin soda-kireç-silis camı olduğunu göstermiştir.Ancak Na2O yüzdesi tipik soda-kireç-silis camı yapısından beklenen değerdenküçük bulunmuştur (ortalama %10.5). Bu durum, toprak altı koşullarındaçözünme ile Na iyonlarının cam yapıdan ayrılması şeklinde açıklanabilir.Mezraa Höyük örneklerinin tümünde Al2O3 derişimi hemen hemen aynıbulunmuştur. Bu sonuç cam bilezik yapımında tek tür kuvars kumu kullanıldığıkanısını yaratmaktadır. Renk oluşturan elementler Fe, Mn ve Cu olarakbelirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACTARCHAEOMETRICAL INVESTIGATION OF SOMEMEDIEVAL GLASS BRACELETSDERVİŞ, GülgünM.Sc., Department of ArchaeometrySupervisor: Prof. Dr. Şahinde DemirciSeptember 2006, 68 pagesGlass has been used to make a variety of artifacts including bottles, drinking cups,vessels, window glasses, beads and bracelets.Although occasional glass bracelets were dated back to 2000 BC, large scalemanufacture of glass bracelets was encountered in Central Europe in the lastcenturies of 1000BC.During the excavations of Mezraa Höyük (Birecik-Şanlıurfa) in 2000-20002, anumber of glass bracelets were unearthed that belongs to 13th century AD.On going excavations of Mersin Yumuktepe also give quite a lot of 11th-12thcenturies Byzantine glass bracelets. In this study a group of those bracelets wasstarted to be examined.After technical drawings, color identification had been carried out by usingMunsell color chart.Thin sections of some samples of Mezraa Höyük have been prepared and thenobserved by an optical microscope in Mineral Research and Exploration (MTA).Observation of thin sections showed the amorphous structure of glass with someimpurities and gas bubbles.On some samples deteriorated surface layers were present. XRD traces of thoselayers showed the typical amorphous background of glass in which no crystallinephase is present.Elemental analysis of the samples has been done using ICP-OES method inMETU Central Laboratory. In the analysis major (except SiO2), minor and sometrace elements were determined.ICP-OES data showed that glass bracelet samples studied are of soda-lime-silicaglass. But percentage of Na2O is less than expected from typical composition ofsoda-lime-silica glass; being 10.5 wt % as average. This might be due to removalof Na ions from the glass network because of leaching under burial conditions.Concentration of Al2O3 in the samples of Mezraa Höyük is almost same. This maybe due to the using one type of quartz sand in bracelet production. Colorproducing elements seem to be Fe, Mn and Cu.
Benzer Tezler
- Archaeometrical investigation of some medieval glass samples from Alanya region
Alanya arkeolojik alanından elde edilen bazı ortaçağ cam örneklerinin arkeometrik yönden incelenmesi
ELİF BEŞER
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ UZUN
PROF. DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Archaeometrical investigation of mud plasters on Hittite buildings in Şapinuwa-Çorum
Şapınuva-Çorum Hitit kenti yapılarındaki kerpiç sıvaların arkeometrik yönden incelenmesi
GÜLNUR GÜDÜCÜ
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE CANER SALTIK
PROF. DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Archaeometrical investigation of some Seljuk plasters
Bazı Selçuklu Dönemi sıvalarının arkeometrik yönden incelenmesi
EVİN CANER
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. EMİNE CANER SALTIK
PROF.DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Underwater survey and archaeometrical analysis on coastal archaeology along the mediterrarean coasts of Anatolia
Anadolu'nun Akdeniz kıyılarının kıyısal arkeolojisi üzerine sualtı araştırmaları ve arkeometrik incelemeler
VOLKAN EVRİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2000
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLAY ÖKE
DOÇ. DR. AHMET CEVDET YALÇINER
- The archaeometrical investigations of some iron components from the Ottoman period structures
Osmanlı dönemi yapılarında kullanılan bazı demir elemanların arkeometrik yönden incelenmesi
NURDAN YÜCEL
Doktora
İngilizce
2022
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE NEVİN SALTIK
PROF. DR. ALİ KALKANLI