Archaeometrical investigation of some Seljuk plasters
Bazı Selçuklu Dönemi sıvalarının arkeometrik yönden incelenmesi
- Tez No: 143147
- Danışmanlar: PROF.DR. EMİNE CANER SALTIK, PROF.DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeometri, Archaeometry
- Anahtar Kelimeler: kireç sıva, Anadolu Selçuklu Dönemi, Bizans Dönemi, hematit, opal- A, pozolanik özellik, lime plaster, Anatolian Seljuk Period, Byzantine Period, haematite, opal- A, pozzolanicity
- Yıl: 2003
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Bu çalışmanın amacı, Selçuklu Dönemi idari ve sivil yapılarının bazılarındaki sıvalan hammadde özellikleri ve teknolojileri yönünden incelemektir. Karşılaştırma yapmak için aynı dönemin bazı Bizans yapılarındaki sıvalar da incelenmiştir. Çalışmada Alanya Kalesi'nden, Kubadabad Saraylan'ndan, Syedra arkeolojik alanındaki bazı yapılardan, Aspendos Anfitiyatrosundan, Selinus arkeolojik alanındaki Şekerhane Köşk ve Alanya'da bulunan Hasbahçe'deki bazı tarihi yapılardan alman sıva örnekleri incelenmiştir. Bir grup çalışmada yoğunluk, porozite, su tutma kapasitesi ve su buharı geçirimliliği cinsinden temel fiziksel özellikler belirlenmiştir. Sonuçlar sıvaların düşük yoğunluklu ve porozitesi yüksek malzemeler olduğunu ve su buharına yeterince geçirîmli olduklarını göstermiştir. Mekanik özellikler ultrasonik hız ölçümleri ile elde edilen elastiklik modülünün hesaplanması ile belirlenmiştir. Elastiktik modülü LO-5.6 GPa olarak bulunmuş ve sıvaların tarihi harç ve tuğlalara yakın mekanik özelliklere sahip olduğu anlaşılmıştır. Sıvaların hammadde bileşimleri ve mineralojik özellikleri, çeşitli analizlerin sonuçları birleştirilerek, belirlenmiştir. Bu analizler; kimyasal analizler, agregaların tanecik boyutu dağılımı, hazırlanan ince kesitlerin optik mikroskopla petrografik analizi, hazırlanan uygun kesitlerin tarama elektron mikroskobuyla incelenmesi ve belirlenen bölgelerde enerji dağılım analizörü ile element miktarlarının bulunması, mineral fazlarının x-ışınlan toz difraksiyon ile analizi, FTIR ve termogravimetrik analizlerdir. Sıvalarda bağlayıcı olarak kireç kullanıldığı ve CaCCb olarak miktarının 53.8- 96.8% olduğu belirlenmiştir. Sıvanın agrega kısmında belirlenen temel mineraller kuvars, kalsit (kireç taşı), dolomit ve opal-A'dır. Agregalar tane boyutu dağılımı bakımından ince, iri ve karışık agrega olarak üç gruba ayrılmıştır ve pozzolanik aktiviteleri özellikle ince agregalarda çok yüksek bulunmuştur. Kırmızı zigzag motifli sıvalarda renk veren madde hematit olarak belirlenmiştir. Yeşil boyalı sıvada ise rengin düşük değerlikli demir içeren celadonit mineralinden ileri geldiği anlaşılmıştır. Çalışılan Selçuk ve Bizans yapılarının sıvaları ile birlikte günümüze ulaşması, sıvalarının iyi kalitede olduğunu göstermektedir. Bu çalışma da bu durumu destekler nitelikte sonuç vermiştir. Bu dayanıklılıkta esas etmenlerden ikisinin opal- A ve dolomit olduğu düşünülebilir
Özet (Çeviri)
The aim of the study was to investigate Seljuk Plasters used in some of their royal administrative or residential buildings from a viewpoint of their raw materials and technological characteristics. Some Byzantine Plasters of the same period were also investigated to make comparison. Plasters from some historic structures in the archaeological sites namely; Alanya Castle, Kubadabad Palaces, Syedra Archaeological Site, Aspendos Amphitheatre, Selinus Archaeological Site-Şekerhane Köşk and Hasbahçe were examined. In a series of examination basic physical properties of the plasters as bulk density, porosity, water absorption capacity and water vapour permeability were obtained. The results indicated that plasters are low dense and high porous materials and having good breathing property. Mechanical properties of the plasters were expressed by the modulus of elasticity (Emod) values which were obtained from ultrasonic pulse velocity measurements. The Emod of the plasters being in the range of 1.0 to 5.6 Gpa »show that they have enough mechanical strength comparable to historic mortars and bricks. Raw material composition and mineralogical properties of plasters were determined by combined interpretation of several types of analyses such as chemical analyses, particle size distribution of aggregates, petrographic analyses of thin sections by optical microscopy, scanning electron microscopic analyses of cross sections coupled with EDX for image analyses and semi quantitative elemental analyses, X-ray powder diffraction analyses for the determination of mineral phases, thermogravimetric analyses and FTIR analyses. Binder used in all plasters was found to be lime with amount in the range of 53.8-96.8% as CaCC>3. The main minerals of aggregates are quartz, calcite (limestone), dolomite and opal- A. Regarding particle size distribution of aggregates it was possible to classify mem into fine, coarse and mixed aggregates having rather high pozzolanicity. Study on decorative and red zigzag patterned plasters indicated presence of haematite as the source of red pigment Study on green colored plaster also indicated presence of iron containing mineral with lower oxidation state. The Seljuk and Byzantine Masonries chosen are still surviving buildings that their plasters should be of good quality. In fact, this study approved their quality which may be due to the presence of opal- A and dolomite.
Benzer Tezler
- Archaeometric analysis on the selected samples of glass artifacts recovered in the excavations at alanya castle
Alanya Kalesi kazı çalışmalarında ortaya çıkartılmış bazı cam örnekleri üzerine arkeometrik analizler
UĞUR BÜLENT AKSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ÖMÜR BAKIRER
PROF.DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Archaeometrical investigation of some glass samples from Mersin Olba archaeological site
Mersin Olba arkeolojik alanı cam buluntularının arkeometrik yöntemlerle incelenmesi
CEM DOĞAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLAY ERTAŞ
YRD. DOÇ. DR. ALİ AKIN AKYOL
- Archaeometrical investigation of some medieval glass samples from Alanya region
Alanya arkeolojik alanından elde edilen bazı ortaçağ cam örneklerinin arkeometrik yönden incelenmesi
ELİF BEŞER
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ UZUN
PROF. DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Archaeometrical investigation on some medieval period glass bracelets
Bazı ortaçağ cam bileziklerinin arkeometrik yönden incelenmesi
GÜLGÜN DERVİŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ
- Archaeometrical investigation of mud plasters on Hittite buildings in Şapinuwa-Çorum
Şapınuva-Çorum Hitit kenti yapılarındaki kerpiç sıvaların arkeometrik yönden incelenmesi
GÜLNUR GÜDÜCÜ
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE CANER SALTIK
PROF. DR. ŞAHİNDE DEMİRCİ