Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesinde fiillerin anlam açısından çeşitlenmesi
The meaning variety of verbs betwween Turkey Turkish Azerbaijan Turkish
- Tez No: 186930
- Danışmanlar: PROF.DR. HAMZA ZÜLFİKAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
Bir yüzyıla yakın biribirinden uzak düşmüş, Türkiye Türkleri ile AzerbaycanTürkleri arasında iletişimsizlik sosyal ve kültürel etkilenmeden dolayı, dilde birtakımfarklılıklar ortaya çıkmıştır.Aynı kökene dayanan bir dilin kolları arasında zamanla meydana gelen ses, şekilfarklılıkları ile anlam ayrılıkları bir araştırma konusudur. Bir fiilin Türkiye Türkçesindekianlam çeşitliliğini Azerbaycan Türkçesinde göremememiz veya Azerbaycan Türkçesindekianlam çeşitliliğine Türkiye Türkçesinde rastlamayışımız bir sorun olarak karşımızaçıkmaktadır. Bir yandan tarihi dönemlere bağlı kalarak anlamda çeşitlilik ortaya çıkarken,başka yandan tercüme yoluyla bazan da anlam anlam genişlemesiyle iki lehçe arasındafarklılıklar görülmüştür. Bu bakımdan çalışmamız da bu farklılıklar çerçevesinde elealınmış ve 100 fiil tespit edilerek, her iki dil grubu içinde bu 100 fiil arasında ses, şekilanlam bakımından farklılık gösterenlere ağırlık verilmiştir.Bu çalışmayı hazırlarken kök, yapı bakımından Türkçe olan fiilleri seçtim.Aralarında Moğolca olanlar da vardır. Bu çalışmada sözlüklerden ve çeşitli metinlerdenseçtiğim fiilleri ayrı ayrı fişledim, anlamlarını tespit ettim. Aynı fiilin iki lehçeye ait olananlamlarını ve örneklerini yan yana getirerek aradaki anlam farklarını çıkardım.Bunların yapısını, kökenini, ağızlardaki kullanışını, anlamlarını karşılaştırdım.Ağızlara kadar inmemin bir amacı vardı. O da her iki lehçe arasında ağızlarda kalanortaklığı tespit etmekti.Bu karşılaştırma sonucu görülüyorki, hem Türkiye Türkçesinin hem AzerbaycanTürkçesinin yazı dili ve ağızlarında ortak kullanılan fakat farklı anlam ifade eden 36 fiilvardır. Bu fiillerin dışındaki 8 fiil Azerbaycan Türkçesinin hem yazı dili, hem ağızlarındaTürkiye Türkçesinin ise yalnız ağızlarında ortak kullanılmaktadır.Bu çalışmada varılan başka bir sonuç genel olarak temel anlamların her ikiTürkçede ortak olduğudur.Ancak bu iki dil arasında anlamlardaki farklılaşmanın iletişimsizlikten ilerigelmesinin tarihi süreçle de ilgisi vardır. Bir başka sebep de bu Türkçelerin başka diillerinetkisi altında kalması olup başkalaşma coğrafi konumdan da kaynaklanmaktadır.Tezimin ortak yazı dili, aynı kaynağa dayanan Türk Dillerinin birbirineyaklaştırılması gibi çalışmalara katkısının olacağını umuyorum.
Özet (Çeviri)
The miscommunication between the Turks of Turkey and Turks of Azerbaijan whowere stay away from one another, together with the social and cultural influence of thethird cultures caused to some differences in language.The vocal, formal and meaning differences which have occurred as time passesbetween two different branches of a language which is common in origin is a subject ofresearch. Not to see the meaning variety of a verb in Turkey Turkish in Azerbaijan Turkishor not to encounter the meaning variety of the Azerbaijan Turkish in Turkey Turkish is aproblem which is frequently seen. On the one hand meaning variety occurs connected tothe historical periods and on the other hand there may be seen differences between the twodialects as a consequence of translation and sometimes meaning extension. In this respect,our study is considered in the frame of these differences and 100 verb is detected and it isfocused on the ones which shows difference in vocal, formal and meaning.While I was studying, I selected the verbs which are Turkish in respect of root andstructure. But there are Mongolian verbs among these. In this study I have prepared anindex card and determined the meanings of the verbs that I have selected from thedictionaries and various texts. And I have compared the different meanings and samples ofthe same verb in both dialects and revealed the meaning differences.And I also have compared the structure, origin, usage and meaning of these verbs inboth dialects.I have an aim while I was reducing the study to the oral usage. My aim was todetermine oral the clan commonness between the two dialects.As a consequence of this comparison, it has came to light that there 36 differentverbs which are used both in Turkey Turkish and Azerbaijan Turkish literary andcolloquial language but express different meanings. The other 8 verbs are used in bothliterary and colloquial Azerbaijan Turkish but are used only in colloquial Turkey Turkishcommonly.Another consequence which has been made by this study is that the essentialmeanings are generally same in both dialects of Turkish.However that the reason of the meaning differentiation between these dialectscaused by the miscommunication has a relation with the historical process. And theinfluence of the third languages on these Turkish dialects because of the geographicallocation is an other reason.I hope this thesis will add information to the common Turkish language studies.
Benzer Tezler
- Dîvânu Lugâti't-Türk'te yer alan fiillerin Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi söz varlığıyla karşılaştırmalı incelenmesi
A comparative examination of the verbs in Divânu Lugâti't-Türk with Turkish Turkish and Azerbaijan Turkish vocabulary
BUKET ERDOĞMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET NAHMEDOV
- Batı Türkçesinde fiil gövdeleri
Verb stems in Western Turkish
SANJA VİROVEC
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖNER
- Tarihsel arka planı ile Türkiye Türkçesinde çatı
Başlık çevirisi yok
MEHMET FATİH KIRMALI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI İBRAHİM DELİCE
- Bucaktan Sesler adlı eser esasında Gagavuz Türkçesinde fiil
Verbs in Gagauz Turkish Based on 'Bucaktan Sesler'
HATİCE ÇAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Azerbaycan Türkçesinde birleşik fiiller
Joint verbs in Azerbaijan
BETÜL ÇİĞDEM DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKTAY SELİM KARACA