Karakalpak Türkleri ve Karakalpakistan tarihi (1873-2003)
Karakalpak Turks and history of Karakalpakistan (1873-2003)
- Tez No: 186999
- Danışmanlar: PROF.DR. FEDA ŞAMİL ARIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 596
Özet
Karakalpaklar 2003 yılı itibariyle büyük çoğunluğu Özbekistan Cumhuriyeti'nebağlı Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti'nde yaşayan bir Türk topluluğudur. Günümüzdedünyadaki toplam nüfusları yaklaşık 700.000 civarındadır. Karakalpak olarakadlandırılan bu Türk boyunun ortaya çıkması XVI. yüzyıla dayanmaktadır. XVI. yüzyıldaNogay Hanlığı'nın yıkılmasıyla doğuya göç eden Türk boyları Aral Gölü ile Sırderyaboylarına geldiklerinde diğer Türk boyları tarafından başlarında taşıdıkları karakalpaklarından dolayı Karakalpaklılar olarak adlandırılmışlardır. Zamanla bu bölgedeyaşayan Kazak, Türkmen, Özbek vd. Türk boylarıyla da karışan Karakalpaklılar asıloluşumlarını tamamlamışlardır. 1873 yılında Çarlık Rusyası'nın Hive Hanlığı'nı işgaletmesiyle Rusya hâkimiyetini kabul etmek zorunda kalmışlardır.Ekim 1917 tarihinde ise Bolşeviklerce yapılan ihtilâl sonucunda Çarlık Rusyasıyıkılmıştır. Karakalpaklar kendi adlarına kurulan Karakalpakistan Özerk Bölgesiiçerisinde kalmışlardır. Bu devlet 1924 yılında Kazakistan SSC içerisinde özerk bir bölgeolmuşsa da 1930 yılında Rusya Federasyonu'na bağlanmıştır. 1932 yılında ise idarûözerkliği siyasû özerkliğe çevrilerek Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti adı altında yenidenteşkilâtlandırılmıştır. 1936 yılından itibaren Özbekistan'a bağlı bir özerk cumhuriyetolmuştur.31 Ağustos 1991 tarihinde Özbekistan ve Karakalpakistan'ın bağımsızlığını ilânetmesiyle yeni bir dönem ve yeni bir tarihin başlangıcı olmuştur. Karakalpakistan kendianayasası, bayrağı, marşı vb. egemenlik alametleriyle dünya coğrafyasındaki yerinialmıştır. Bağımsızlıktan sonra yeniden oluşum politikaları çerçevesinde reform hareketleriplanlanarak yapılmıştır. Ekonomik alanda yapılan reformlar çerçevesinde pazar ekonomisikuralları benimsenmiştir. Özel mülkiyete önem verilmiştir. Manevû alanda eskiden var olanyasaklar kaldırılmıştır. Dinû özgürlük sağlanmıştır. Halkın gelenekleri, görenekleri, örf veâdetlerini serbestçe yaşayabilmesi amacıyla imkânlar tanınmıştır. Devletin millû birideolojisinin oluşması amacıyla vatan sevgisi, bağımsızlık, büyüklere saygı temaları sıkçaişlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Karakalpaks, from 2003 are the Turkic community which mostly lives inKarakalpakistan Autonomous Republic, which in turn is connected to Uzbekistan Republic.Today in the world their whole population is nearly 700.000. The origin of this Turkishclan, the name of which is Karakalpak, goes back to XVIth century. In the XVIth centurywith the ruin of Nogay Khanate the Turkish clans started moving to the east. When theycame to Aral Sea and Sırderya River the other Turkish clans gave them the name?Karakalpaklılar? due to their black hats. They had to accept the Russian dominance in1873 after Russian Czardom occupied the Khiva Khanate.Karakalpakistan, which was destroyed by the Russia Czardom in 1873, wasestablished again. Even though this government became an autonomous region inKazakistan SSR in 1924, in 1930 it was bounded to Russian Federation. However, in 1932their administration autonomy turned to be political autonomy, and they were foundedagain under the name Karakalpakistan Autonomous Republic. In 1936 it became anAutonomous Republic bounded to Uzbekistan.With the begining of the Soviet regime in 1917 the regions where Karakalpaks livedwere used for cotton agriculture.The prohibitions thet were applied in regards to moralitywere taken out. The religious freedom was applied. There were some chances fort he peopleto have their traditions and freely live according to them. Standing at the doorstep to theXXIth century Karakalpakistan looks into the future with the hope of having a chance tobreathe freely.
Benzer Tezler
- Karakalpak Türkçesinin sentaksı
Karakalpak Turkish syntax
ÇETİN YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEYHUN VEDAT UYGUR
- Karakalpak efsaneleri (inceleme-metinler)
Karakalpak legends (study-texts)
PINAR FEDAKAR
Doktora
Türkçe
2008
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Karakalpak atasözleri (Türkiye Türkçesindeki karşılıkları ve cümle yapıları)
Karakalpak proverbs (Equivalents in Türkiye Turkish and sentence structures)
FADİME YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimAtatürk ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN EFENDİOĞLU
- Karakalpak Türkleri halk kültürü tarihi
Folk culture history of Karakalpak Turks
SVETLANA MADİYAROVA
Doktora
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH YILMAZ