Türkiye'deki iller ve bölgeler bazında sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması: Gri ilişkisel analiz yöntemi ve uygulaması
The research of socio-economic development ranking of provinces and regions in Turkey: Grey relational analysis method and its application
- Tez No: 201000
- Danışmanlar: PROF. DR. ZÜLAL GÜNGÖR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Bölgesel gelişmişlik farklılaşmasının yarattığı sorunların üstesinden gelebilmek için ilk aşamada mekansal gelişmişlik düzeylerinin bilimsel araştırmalarla ortaya konulması gerekmektedir. Bu ise ülke içindeki sosyo-ekonomik yapıyı mekansal boyutta karşılaştırmalı olarak ortaya çıkaran araştırmalarla sağlanabilecektir. Buradan hareketle bu çalışmada Türkiye'deki coğrafi bölgeler ve İstatistiki Bölge Birimleri bazında gelişmişlik sıralamasının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla sistemler arasındaki ilişki yapısını ortaya çıkarmada önemli bir yer tutan gri ilişkisel analizin uygulanmasına karar verilmiştir. Karar vericinin isterse ağırlıklarla inisiyatif kullanmasına imkan veren bu yöntem, sosyal alandaki pek çok problemde etkili sonuçlar vermektedir. Çalışmada DPT tarafından yapılan ?illerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması? verileri olan 81 ile ait sosyal ve ekonomik alanlardan seçilen 58 değişken kullanılmıştır. Sektörel analizler ise yine aynı çalışmada kullanılan ve sektörü temsil ettiği düşünülen göstergeler esas alınarak yürütülmüştür. Öncelikle konunun uzmanlarına anket uygulanarak kullanılan göstergeler için Analitik Hiyerarşiyi esas alan ikili karşılaştırmalar yapılması ve karşılıklı önem derecelerinin belirlenmesi istenmiştir. Sonra anketler değerlendirilerek Analitik Hiyerarşi süreci aracılığıyla her bir değişken grubunun göreceli ağırlıkları belirlenmiştir. Son olarak Gri ilişkisel analiz uygulaması sonucunda bulunan gri ilişkisel derece değerleri esas alınarak sıralamalar oluşturulmuştur. Tekniğin uygulanmasında MATLAB paket programından faydanılmıştır. Sonuçta gri sistem teorisinin mekansal sosyo-ekonomik farklılıkların ölçülmesinde tutarlı sonuçlar verdiği ortaya çıkmıştır. Sosyo-ekonomik yapının gri sistem olarak değerlendirmeye uygunluğu, bu yöntemin uygulama basitliği ve varsayımlarının azlığı gri ilişkisel analiz yöntemini diğer yöntemlere alternatif olarak sunmaktadır. Böylece bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılması, geri kalmış bölgelerde yaşayan nüfusun refah düzeylerinin yükseltilmesi, göç eğilimlerinin azaltılmasına yönelik politikaların uygulanabilmesi için sosyo-ekonomik farklılıkların belirlenmesinde yararlanılabilecek bir tekniktir.
Özet (Çeviri)
In order to overcome regional disparities, firstly, development ranking must be defined through researches which comparitively expose the spatial socio-economic structure of the country. This study aims to define geographical regions and NUTS development levels of Turkey. Grey relational analysis, an important technique to detect relational structure among systems is applied to fulfill this aim. This method provides the decision maker to use personal initiative by the means of weights and gives efficient results in social aspects. This study adopts data of ?socio-economic development level ranking of provinces and regions? research performed by SPO which consists of 58 socio-economic indicators for 81 provinces. Sectoral analysis are done through sectoral indicators used by the same research. Firstly a survey is performed among experts who are asked to make pairwise comparisons through Analytical Hierarchy and define the comparative importance degrees for the indicators. Then surveys are evaluated and relative weight are determined through Analytical Hierarchy Process. Finally rankings are formed through grey relational degrees found by application of Grey Relational Analysis using MATLAB software. As a result grey system theory gives consistent results in measuring regional socio-economic disparities. The similarity of socio-economic structure to grey system, the application simplicity and less assumptions represents grey relational analysis as an alternative for current methods. Therefore this method can be used to determine the socio-economic disparities as an initial step for formulating policies about reducing regional differences, increasing welfare of citizens and minimizing tendency of migration.
Benzer Tezler
- Avrupa Birliği adaylığı sürecinde Türkiye'de illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri
Socioeconomic development levels of the province in Turkey in the process of candidacy for European Union
KENAN GÖÇER
Doktora
Türkçe
2002
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiBölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALE ÇIRACI
- Bölgeler arası kalkınma farklılıklarını gidermede turizmin rolü: Güneydoğu Anadolu Bölgesi örneği
The role of tourism in alleviating the differences among regions: The sample of Southeastern Anatolia
LOKMAN TOPRAK
- Türkiye'deki intihar vakalarının mekânsal ve zamansal karakteristiklerinin sosyo-demografik ve ekonomik etmenlerle ilişkilerinin incelenmesi
Examining of the spatial and temporal characteristics of suicide cases in türkiye and their relationship with socio-demographic and economic factors
DUYGU ALTINSU CANBAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÖZGÜR DOĞRU
- Binalarda enerji verimliliğinin etkinlik analizi
Effectiveness analysis of energy efficiency in buildings
GÖZDE DEMİRSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EnerjiGazi ÜniversitesiEnerji Sistemleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN SÖZEN
- Exploring spatial patterns and hotspots of hepatitis A and amoebic dysentery using GIS and geostatistical analysis in Turkey
Türkiye'de amipli dizanteri ve hepatit A hastalıklarının mekansal doku ve sıcak noktalarının CBS ve geoistatistik analizler ile incelenmesi
RUUSA-MAGANO DAVID
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET ÖZGÜR DOĞRU