17.yy aşıklarından Gevheri, Kayıkçı Kul Mustafa, Aşık Ömer, Karacaoğlan ve Ercişli Emrah'ın şiirlerinde mistik unsurlar
17th century's Aşıks Gevheri, Kayıkçı Kul Mustafa, Aşık Ömer, Karacaoğlan ve Ercişli Emrah's mystics elements of poems
- Tez No: 206730
- Danışmanlar: PROF. DR. PAKİZE AYTAÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Klâsûk halk şiirinin zihniyet dünyasında mistik unsurların bir haritasınıçıkarmaya çalıştığımız tezimizde, 17.yy'da yaşayan saz şairlerinin şiirleriniincelememizin sebebi, 17.yy'da Âşık Edebiyatı'nın en olgun ürünlerininverilmiş olmasıdır. Âşık Edebiyatı'nın tasavvufû düşünce sisteminin içindengelip, bir süre sonra la-dinû bir özellik kazandığı düşünüldüğünde, Âşıklıkgeleneği içinde verilen ürünlerin bir kısmında mistik motif ve sembollerin yeraldığı görülmüştür. Araştırmada, metin merkezli bir yaklaşımla 17. yyÂşıklarından Gevheri, Kayıkçı Kul Mustafa, Âşık Ömer, Karacaoğlan veErcişli Emrah'ın şiirleri tek tek okunmuş, ilâhû aşkı işleyen şiirlerde yer alanmistik unsurlar çıkarılmış ve konu başlıklarına ayrılarak tek tek işlenmiştir.Çalışmanın sonunda konu başlıklarından çıkarılan tablo ile âşıklarınşiirlerinde bulunan mistik unsurların bir haritası oluşturulmuştur. Bu tür birçalışmayla Türk kültürünü oluşturan parçalardan biri- şiirlerdeki tasavvufûunsurlar- detaylı bir şekilde tanıtılmıştır. Örneğin, tasavvufun temelkavramlarından olan hakûkât mefhûmunun işlendiği ilgili konu başlığında,Gevheri Bektaşiliğin üzerine kurulu olduğu dört kapı-kırk makam inancınıbirebir işlemiştir. Kayıkçı Kul Mustafa da bir dörtlükte,Allah'a ulaşmayolundaki dört mertebenin sonuncusu olan marifet ilmine sahip kişi demekolan ? arif? mefhumuna değinmiştir .Aşık Ömer ise tasavvufta ilâhi güzelliğiseyretmek anlamına gelen ?dûdâr? mefhûmuna ilgili konu başlığında ?vahdet?ve ?kesret? düşüncesiyle birlikte yer vermiştir.Araştırmada, beşerû âşık olarak bilinen Karacaoğlan ve ErçişliEmrah'ın da şiirlerinde mistik unsurları kullandığı tespit edilmiştir.Karacaoğlan, tasavvuftaki edep,erkan mefhûmunu işlediği ilgili konubaşlığında, bir hocaya, tasavvufun temel unsurlarından olan edep, erkan,dede- abdal ve kul kavramlarının anlam derinliğini sormaktadır. Ercişli Emrahise , tasavvufta kulun Allah'(cc)dan habersiz olması anlamına gelen ?gaflet?mefhumuna ilgili konu başlığında değinmiştir.Bu çalışma ile 17.yy Âşık Edebiyatı denildiğinde ilk akla gelen beşâşığın şiirlerinde mistik unsurlara yer vermeleri, âşıkların yaşadığı dönem veçevre itibariyle tasavvuf düşüncesine yabancı kalmadıkları tespit edilmiştir.Bu da, klâsik halk şiirinin zihniyet dünyasını oluşturan başlıca şahsiyetlerdenGevheri, Kayıkçı Kul Mustafa, Âşık Ömer, Karacaoğlan ve Ercişli Emrah'ınşiirlerinde kullandıkları dil ve şiirsel form olarak müşterek ?duyuşlar? ortayakoyduğunun göstergesi olmuştur.
Özet (Çeviri)
In our thesis, our goal was to establish a map that shows mysticelements of classic folk poetry. In order to analyze these elements inmentality of folk poetry world, we reviewed 17th century?s saz (stringed,mandolin like music instrument) poets? poems because they are the finest artof Âşık (Minstrel, Lover of God) Literature. When we take into considerationthat Âşık Literature is strongly influenced by Sufism and later distanced fromit, in Âşık tradition of folk literature in some parts we see mystically orientedIn our text centered approach of our study, the poems of 17thsymbols.century?s Aşıks; Gevheri, Kayıkçı Kul Mustafa, Âşık Ömer, Karacaoğlan, andErcişli Emrah are read one by one and mystic elements of God relatedsubjected poems are extracted and reviewed under different titled groups. Atthe end of the study a table is formed by different topics and a map of mysticelements of Âşık?s poems is established. By this kind of study, one part ofTurkish culture- the elements of Sufism in poems- is introduced in detail. Forinstance, one of the main concepts of Sufism, the subject of Hakikat (reality)which is reviewed under related topic group, the Poet Gevheri composed thebelief of 4 doors-40 ranks that is known as the base of Bektaşi Tradition.Kayıkçı Kul Mustafa also, in one quatrain, emphasized on the subject of ?arif?which is the last rank of reaching the level of knowing Allah. Âşık Ömer onthe other hand, illustrated the thoughts of ?Vahdet(Oneness)? and ?Kesret(Multiplicity)? together under related topic group when he composed thesubject of ?Didar? meant observing Godly beauty in Sufism.In our research, in the poems of Karacaoğlan who is known as FolkÂşık and Ercişli Emrah also mystic elements are found. Karacaoğlan asksfrom Hoca (master) the meaning of edep (manner), erkan (high officials),dede (accestor)-abdal (a religious devotee) and kul (servant, creature). ErcişliEmrah on the other hand, refers to the subject of ?gaflet? which meant humanbeings, as slaves of God, not knowing and not being aware of God.By this study, in the 17th century when we think of Âşık Literature, thefirst five top Aşıks included mystical elements in their poems and that informus that they did not stay out from Sufistic thoughts as the time andenvironment they live in. These are the signs of mutual thoughts andperceptions in poems among the top personalities of folk poetry, Gevheri,Kayıkçı Kul Mustafa, Aşık Ömer, Karacaoğlan, and Ercişli Emrah whocomposed similar feelings in linguistic and poemic form.
Benzer Tezler
- Köroğlu Destanı (Azerbaycan varyantı) inceleme-metin
Başlık çevirisi yok
GÜLŞEN SEYHAN
Doktora
Türkçe
1990
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiEski Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM ERGİN
- 17. yy Hollandası ve Rembrandt
The 17th century of Holland and Rembrandt
DERYA ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Güzel SanatlarYeditepe ÜniversitesiPlastik Sanatlar ve Resim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEYMUR RZAYEV
- Antalya Elmalı Ömer Paşa Camii nin mimari ve süsleme özellikleri
Architectural and decorative properties of Antalya-Elmali Ömer Pasha Mosque
ÜMİT LÜTFİ AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. N.RENGİN OYMAN
- 16 numaralı name-i hümayun defteri 1913-1918 transkripsiyon ve değerlendirme
Transcription and evaluation of the book no. 16 name-i humayun 1913-1918
MESUT KEMAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TURAN
- 17.yy. sonundan 20. yy. başına kadar yaşayan Fergâna muhiti şairleri
The life and works of poets Ferghana region (late 17th century to early 20th century)
EMİNE KIZILTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NODİRKHON KHASANOV