Türkiye'de iktisat ve ticaret öğretiminin gelişimi (Tanzimat'tan günümüze 1839.1991)
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 20770
- Danışmanlar: PROF.DR. YAHYA AKYÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1992
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 333
Özet
306 ÖZET Araştırma, İktisat ve Ticaret öğretiminin Türkiye'deki gelişimini, Tanzimat döneminden (1839) alarak, günümüze kadar getirmiştir. Araştırma; belli bir zaman kesiti içinde, iktisat ve ticaret öğretimindeki gelişmeleri, bu alanda açılan kurumları, bu kurumların programları, öğretmen kaynakları, etkilerinin neler olduğu, Cumhuriyet Döneminde iktisat ve ticaret öğretim alanında öğretim yapan kurumların belirgin özellikleri ve bu kurumların açılıp geliştirilmesinde izlenen temel politikaların neler olduğu; literatüre ve uzman görüşlerine dayalı olarak betimlenmeye çalışılmıştır. Konu, belli bir zaman kesitiyle sınırlı olduğu için, o dönem içindeki etkinlikler ele alınmıış, fakat zaman zaman, önceki dönemlerle de ilişkileri kurulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın bulguları kısaca şöyle özetlenebilir : Türkiye'de iktisat ve ticaret öğretiminin başlangıcı, Tanzimat döneminden önceye gitmektedir. İlk önceleri meslek ve esnaf kuruluşları içinde bazı temel ve düzensiz bilgiler verilirken, daha sonraları bu alanda bazı dersler, ilk olarak okullara konmaya başlandı ve örgün eğitime ancak Tanzimat'ın biraz öncesinde geçilebildi. Başlangıçta ticaret ile ilgili olarak bazı derslerin özellikle mektep adı verilen kurumlarda okutulmaya başlandığı görülmüştür. Bu kurumlardaki dersler, yazı usulü, defter tutma, muhasiplik gibi işyeri sahiplerine gerekli olan aritmetik bilgisinden ibaretti. Bu derslerin yetmediği anlaşılınca, bu konuda daha fazla uzmanlık bilgisine307 ihtiyaç duyulduğu ortaya çıktı ve derslerin sayıları artırılmaya başlandı. ilk zamanlarda iktisat ve ticaret öğretimine yabancılar daha fazla önem vermişlerdir. Okulların açılması ve derslerin okullara konmasında, yabancılar önemli roller oynamışlardır. Konulan devrelerin de Avrupa okullarından taklit edildiği ya da aynen alındısı anlaşılmıştır. Yine, Tanzimat döneminde değişen koşullara paralel olarak, iktisat# ve ticaret öğretimi alanında ilk adımların biraz daha bilinçli olarak atıldığı söylenebilir. tik kez bu dönemde, Ticaret Mektebi kurma çabası resmen ortaya çıkmıştır. Yabancılar ve Azınlıklar ticaret ve ekonomi hayatını ellerinde tuttukları için, bu alanda ilk bilgi ve becerileri de aktaranlar yine onlar olmuşlardır, ilk olarak, ticaret ve iktisatla ilgili dersler, akedemik okulların programlarında yer almıştır. Galatasaray lisesi buna öncülük eden kurumların en önemlisi olmuştur. Bu dönemde ticaret okulları açma fikri Tanzimat döneminin sonlarına doğru ortaya atılmış, uzun çabalar sonucunda ancak böyle bir okul Mutlakiyet döneminde açılabilmiştir. Tanzimat döneminde açılan Mekteb-i Mülkiye 'de de iktisat ve ticaretle ilgili dersler yer almış, bunları da yine yabancılar okutmuşlardır. Kitaplar ise genelde Avrupa kaynaklı çeviri kitaplar olmuştur. Cumhuriyet kadar olan dönemde, çeşitli düşünürler, iktisat ve ticaret öğretimi konusunda görüşler ileri sürmüşler, gerek çeviri ve gerekse gazete yazıları vb. aracılığıyla belli bir iktisadi düşüncenin yayılması için çaba308 göstermişlerdir. Bu görüşlerin II.Meşrutiyet döneminde oldukça yoğunlaştığı da göze çarpmıştır. Bu çabaların bir ürünü olarak gerek teorik gerekse uygulamaya ilişkin görüşler, yavaş yavaş yöneticiler ve halk tarafından benimsenmeye başlanmıştır. özellikle II. Meşrutiyet dönemindeki özgür fikir ortamı, iktisat ve ticaret düşüncesinin gelişmesi için uygun bir ortam oluşturmuş, gazete, dergi vb. araçlarla birçok düşünür ve aydın ticaret kültürünün gelişmesine önemli katkılarda bulunmuşlardır. II. Meşrutiyet döneminde yaygınlaşan Mesleki ve Teknik öğretim kurumlarının bazılarında iktisat ve ticaret ile ilgili konu ve derslere da yer verildiğine rastlanmıştır. Bu alanda kurulan okuldan, ilk mezun olanlar, çeşitli nedenlerden dolayı, iktisat ve ticaret alanında tutunamamışlar ve memuriyete yönelmişlerdir. Bir anlamda yapılan çalışmalar boşa gitmiştir. Bu kurumlarda iktisat ve ticaretle ilgili konu ve dersler genellikle, teorik ve çeviri eserlerden verildiği için, mezunlar ülke gerçekleri hakkında tam görüş sahibi olamamışlar ve meslekleri dışında başka işlere girmek zorunda kalmışlardır. İktisat ve ticaret öğretimi alanında öğretim yapan kurumlara öğretmen yetiştiren kurumlar olmadığından, öğretmenler genellikle ya dışarıdan, iktisat ve ticaretle ilgili alanlarda çalışanlardan, ya da bu alanda bilgisi olduğuna inanılan kişiler arasından sağlanmıştır.309 öğretmenlerin hera nitelik hem de nicelik bakımından yetersiz olması, bu kurumların gelişmesini olumsuz yönde etkilemiştir. ilk kez, iktisat ve ticarete ilişkin dersler, II. Meşrutiyet döneminde, Mederselerin de programlarına girmiş ve bu kurumlarda okutulmuştur. II. Meşrutiyet ' ten sonra idadi ve Sultaniler ile, Öğretmen okullarının programlarına iktisat ve ticaret ile ilgili derslerin daha yaygın bir şekilde girildiği görülmüştür. Cumhuriyet dönemi, her alanda olduğu gibi iktisat ve ticaret öğretimi alanında yeniliklerin ve değişikliklerin hızlandığı bir dönem olmuştur. Cumhuriyet Döneminde, ilk kez iktisat Fakültesi adıyla batılı tarzda ve ölçülerde, iktisat ve ticaret öğretimi yapan yüksek öğretim düzeyinde bir kurum açılmıştır. önceki dönemlerden kalan okullarda, Yüksek Ziraat Mektebi, Hukuk Fakültesi vb. kurumlardan, iktisat ve ticaretle ilgili derslerin yavaş yavaş kalktığı bir anlamda, artık uzmanlaşmanın başladığı ortaya çıkmıştır. İlk önceleri, orta okul düzeyinde eğitim yaygın durumdayken gelişen ekonomik koşullara paralel olarak, lise ve yüksek öğretim kurumlarının sayısında artışlar olmuş, ama nitelik çoğunlukla ikinci planda kalmıştır. Ticaret öğretimi ile ilgili kurumların gelişmesi, iş alanlarındaki gelişmelere paralel olarak ilerlemiş, programları da bunlara uygun olarak değişmiş ve geliştirilmiştir. örgün öğretim kurumlarının yanısıra, yaygın öğretim kurumları da bu alanın gelişmesinde önemli rol oynamışlardır.310 ihtiyacı olan ya da bu konuda öğrenim görmek isteyen ya da bilgi almak isteyen her yetişkine bu tür eğitimden yararlanma fırsatı bir anlamda verilmiştir. Türkiye'deki iktisadi ve ticari hayatın geçen süre içinde büyük bir gelişme göstermesi bu alanda öğretim görenler için yeni olanaklar sağlamıştır. Bir çok küçük ve büyük şirketlerin ve bürokrasinin hızla gelişmesi sonucunda, büro ve ticaret işlerinde çalışacak kimselere duyulan ihtiyaç artmıştır. Ama bu okullardan mezun olanlar bu alanlarda yeterince istihdam edilememişlerdir. Çünkü bu kurumlardaki öğretim çoğunlukla teorik kalmış, bir zaman için mezun fazla olunca, bu kez de mezun enflasyonu olmuştur. iş hayatında ve uygulamada uzmanlaşma ve uzmanlara olan ı ihtiyaç artmış, bunun sonucunda başlangıçta bir ya da iki - uzmanlık dalı varken, son zamanlarda uzmanlık dalları oldukça artış göstermiş, daha derinlemesine, daha fazla uzmanlaştırıcı derslere ve konulara yer verilmiştir. özellikle Cumhuriyet dönemindeki gelişmelere paralel olarak, kızlar da bu alana girmişler, gerek uygulama ve gerekse teorik alanda çalışmaya başlamışlardır. önceleri, sadece çeviri kitap ya da yabancı yazarları eserleri okunur ya da okutulurken, sonraları bu alanda Türk bilim adamları da eserler vermişler ve kendi eserlerini okumuş ve okutmuşlardır, ister yüksek olsun, ister orta olsun, her düzey ticaret ve iktisat Öğretiminin plan ve programları yerel ihtiyaçlar gözönüne alınarak gerçekleştirilmeye çalışmıştır, ama yeterince araştırma ve inceleme yapılmadan başlandığı311 için, programlar gerçeklerle uyuşmamıştır. Türkiye ekonomisi ile ilgili konular ise, sadece teorik ve yetersiz kalmıştır. Gelişen ekonomik ve ticari faaliyetlere cevap verebilmek için, yabancı dille öğretim yapan ya da değişik alanlarda öğretim yapan yeni okullar açılmıştır. Kurulan kurumlar kurumla uygulama arasındaki boşlukları dolduramamışlardır. Bu ise, sürekli olarak değişen iktisat ve ekonomi öğretim yapan kurumların aleyhine oldu. Bu kurumlardan çıkanlar yeterli olmadıklarından öğretim gördükleri alanda çalışmaları ya da faaliyet göstermeleri güçleşti ya da ortadan kalktı. Durum böyle olunca, bu tip öğretim kurumlarında, orta öğretim düzeyinde kaçışlar başladı ve bu kurumlar da mesleki öğretim vermek yerine, programlarını genel eğitim veren kurumlara yaklaştırmaya başladılar ve iyice yetersiz oldular. Kurumların sayısı artmaya başladı ve bunlar arttıkça, bu okullarda öğretimin tam anlamıyla sürdürülebilmesi için, yeterli öğretmenin olmadığı anlaşıldı, bu alanda öğretmen yetiştiren kurumlar açılmaya başlandı. Bu kurumlardan pek azı kendilerinden bekleneni yerine getirebildi. Üniversite düzeyinde olan kurumlar ise, uygulamadan tamamen uzak kaldılar, teori ve kuramları tamamen dışarıdan aldılar ve Türkiye gerçeğinden uzaklaştılar. Bunun sonucunda, yetişen elemanlar ezbere dayalı bilgi birikimini taşımaktan öteye gidemediler. iktisat ve ticaret öğretiminde kullanılan yöntem ve. tekniklerde de bir araştırma ve yeniliğe gidilemedi. iktisadı312 konuların öğretilmesi ezbere dayandırıldı. Kitapların içerikleri de yine eski bilgilerin, modern bir görünümü ile sınırlı kaldı. Türkiye'ye özgü bir iktisat ve ticaret öğretimi ekolü geliştirilemedi.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Behçet Uz ve belediye başkanlığı faaliyetleri (1931-1941)
Activities and mayoral Behçet Uz (1931-1941)
GAMZE IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Kamu YönetimiDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET EMİN ELMACI
- Türkiye iktisat politikalarının belirlenmesinde iktisadi kurum-kural ve kuruluşların rolleri
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM GÜRAN YUMUŞAK
- Samet Ağaoğlu'nun hayatı ve edebi eserleri üzerinde bir araştırma
An investigation about life and literary works of Samet Ağaoğlu
MUZAFFER ÇANDIR
Doktora
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIZA FİLİZOK
- 1920-1938 yılları arasında Türkiye'de sanayi ve ticaretin bakanlık düzeyinde kurumsallaşması: Kurumsal kuram bağlamında bir inceleme
Institutionalization of industry and commerce in Turkey in between 1920-1938: An examination in the context of institutional theory
AYŞEGÜL SAYLAM
Doktora
Türkçe
2016
Kamu YönetimiHacettepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DOĞAN NADİ LEBLEBİCİ
- Türkiye'de doğrudan yabancı yatırımların Lokasyon seçimi üzerine uygulamalı bir araştırma
Locational determinants of foreign direct investment in Turkey: An epirical analysis
NURİ YAVAN